Cần có chính sách đào tạo gắn với việc làm tại chỗ, tạo sinh kế và xóa đói giảm nghèo

Hiện nay công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm nói chung và cho thanh niên dân tộc thiểu số nói riêng luôn được quan tâm. Từ năm 2018 – 2019, Nghị quyết của Quốc hội đã đưa ra chỉ tiêu hết sức cụ thể, đến năm 2025 có khoảng 80% người dân tộc thiểu số trong độ tuổi lao động được hỗ trợ đào tạo nghề nghiệp. Hiện có gần 10 triệu người DTTS trong độ tuổi lao động.

Thực hiện nhiệm vụ này, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, với nguồn kinh phí tương đối lớn.

Trong đó, đã có dự án hỗ trợ đào tạo nghề cho đồng bào dân tộc thiểu số, cùng với đó, hai chương trình mục tiêu quốc gia có liên quan là Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cũng đều có dự án cho đào tạo nghề.

Dự án đào tạo nghề cho thanh niên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có thành công hay không cần có sự hỗ trợ kỹ thuật, cũng như các hoạt động của các tổ chức hỗ trợ tham gia, để cùng phát hiện những vấn đề bất cập, nhằm xây dựng những mô hình cụ thể, điều này sẽ có vai trò hết sức quan trọng.

Ông Phan Chính Thức - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN cho biết, hiện nay sự quan tâm của nhà nước với chương trình đào tạo nghề tăng lên. Tuy nhiên, có sự chưa công bằng trong chính các loại hình GDNN, cũng như vùng miền.

Theo ông Thức, qua thời gian theo dõi, tổng hợp và phân tích, hiện nay trong khi có hàng trăm dự án đầu tư vào GDNN cho trung cấp, cao đẳng thì việc đầu tư vào đào tạo nghề  sơ cấp, trung cấp cho các nhóm đối tượng yếu thế như nông thôn, vùng dân tộc, .... lại khá nhỏ giọt (hiện chỉ có 2 dự án). "Đào tạo nghề cho vùng DTTS có vai trò quan trọng nhưng sự đầu tư thì rất ít", ông Thức nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, thông tin về thị trường lao động còn chậm và thiếu độ tin cậy; các nguồn lực chưa được huy động tối đa trong việc tham gia vào đào tạo nghề cho thanh niên dân tộc thiểu số…Theo số liệu báo cáo của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, đến năm 2021, cả nước mới có 14% lao động dân tộc thiểu số được đào tạo nghề.

Để nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho vùng đồng bào DTTS, ông Thức cho rằng, cần nâng cao chất lượng (kỹ năng nghề thành thạo), và mở rộng quy mô (từng bước phổ cập nghề). "Quá trình đào tạo nghề chỉ đạt hiệu quả khi thực hiện theo hành trình bao gồm các giai đoạn trước đào tạo nghề (tư vấn, hướng nghiệp, tiếp cận với kỹ năng mềm cốt lõi), trong quá trình đào tạo (đầu vào dạy và học kết hợp chú trọng đầu ra thực hành và kỹ năng), và sau đào tạo nghề, bao gồm tư vấn, tạo cơ hội việc làm, hỗ trợ khởi nghiệp, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng", vị chuyên gia nhấn mạnh.

Theo ông, để xây dựng chính sách giáo dục nghề nghiệp cho thanh niên dân tộc thiểu số cần có hệ thống giải pháp đồng bộ và toàn diện. Trong đó, cần rà soát, bổ sung chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp, nhất là chính sách đặc thù cho thanh niên dân tộc thiểu số.

Cụ thể như về đầu tư đào tạo cho thanh niên dân tộc thiểu số, cần tăng nguồn từ ngân sách nhà nước, thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; ưu tiên các nguồn vốn từ các dự án ODA của nước ngoài. Đặc biệt, chính sách đào tạo gắn với việc làm tại chỗ, với khởi nghiệp, tạo sinh kế và xóa đói giảm nghèo.

Bên cạnh đó, chuyên gia cũng cho rằng, nên lựa chọn phương thức đào tạo linh hoạt và các mô hình đào tạo phù hợp với đặc thù của thanh niên dân tộc thiểu số.

Hiện nay, đào tạo nghề cho thanh niên dân tộc thiểu số chủ yếu là chương trình sơ cấp và đào tạo dưới 3 tháng, mặc dù các chương trình này giúp người học tiếp cận nhanh với nghề nghiệp, sản xuất và việc làm, thông qua đó có gia tăng thu nhập, tuy nhiên lại không thể đáp ứng được yêu cầu cao về nhân lực có kỹ năng của cơ sở sử dụng lao động, vì vậy họ sẽ gặp khó khăn khi tìm việc làm thỏa đáng có thu nhập ổn định trong thị trường lao động mang tính cạnh tranh cao.

Việc đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng còn rất hạn chế. Vì vậy, sắp tới cần đặc biệt quan tâm đến đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng cho thanh niên dân tộc thiểu số theo hướng ưu tiên đào tạo nhân lực chất lượng cao để làm đầu mối dẫn dắt, tập hợp đồng bào dân tộc thiểu số…trong phát triển kinh tế.