Bài 2: Xóa phao xốp để bảo vệ môi trường biển

Từ một chủ trương đúng đắn

Với bờ biển dài 250km, Quảng Ninh có diện tích mặt biển hơn 6.000km², trên 43.000ha rừng ngập mặn và bãi triều và trên 32.000ha nuôi trồng thủy sản (NTTS), tập trung ở 8/13 địa phương. Đây được coi là tiềm năng, lợi thế để phát triển ngành nuôi trồng thủy sản mặt nước và đáy, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người dân vùng ven biển.

Trước đây, người dân ở các địa phương ven biển thường sử dụng tre, luồng và phao xốp kết làm giàn bè để NTTS gồm các loài như cá, hầu, hà. Việc dùng phao xốp được người dân lựa chọn vì có giá rẻ, có độ nổi mặt nước tốt, nhưng độ bền không cao, nên chỉ vài năm đưa vào sử dụng, nhất là khi vào mùa mưa bão, bè NTTS bị sóng to, gió lớn đánh vỡ, phao xốp vỡ, cây luồng trôi dạt trên biển, vừa gây thiệt hại về tài sản, vừa gây ô nhiễm môi trường biển.

Để giải bài toán thay thế phao xốp trong NTTS, hướng tới phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững, năm 2020, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quy chuẩn kỹ thuật địa phương về vật liệu sử dụng làm phao nổi trong NTTS lợ, mặn trên địa bàn tỉnh (QCĐP số 08:2020/QN). Theo đó, quy định rõ lộ trình thực hiện là từ ngày 1/1/2021, các cơ sở NTTS lợ, mặn thực hiện đầu tư mới phải đáp ứng đúng theo quy chuẩn; từ ngày 1/1/2023, các cơ sở NTTS đang sử dụng vật liệu làm phao nổi không phù hợp sẽ phải thực hiện chuyển đổi toàn bộ vật liệu để đáp ứng yêu cầu của quy chuẩn.

Việc thay đổi hàng triệu quả phao xốp được người dân NTTS dùng từ hàng chục năm qua là việc không hề dễ, nhưng với sự quyết tâm và vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác vận động, tuyên truyền được đẩy mạnh, làm thay đổi tư duy, nhận thức của người NTTS trên địa bàn tỉnh. Việc tuyên truyền làm rõ hiệu quả của việc sử dụng phao nổi và lồng nuôi thủy sản bằng vật liệu nhựa HDPE vừa có độ nổi tốt như phao xốp, mà còn có kết cấu bền vững, thích ứng được với biến đổi khí hậu (BĐKH) sóng to, gió lớn, tuổi thọ hàng chục năm so với phao xốp trước đây.

Xã Hoàng Tân, một trong những địa phương có diện tích NTTS lớn nhất của TX. Quảng Yên, trong đó chủ yếu là sử dụng phao nổi làm nhà bè nuôi hàu, hà treo dây. Ông Ngô Doãn Cương, Phó Chủ tịch UBND xã Hoàng Tân cho biết: Thời gian qua, địa phương đã tăng cường tuyên truyền bà con chuyển đổi từ sử dụng phao xốp sang dùng phao nổi đạt quy chuẩn vừa tăng cường sức chịu đựng trước bão, gió đảm bảo tài sản, vừa không gây ô nhiễm môi trường biển.

Còn anh Nguyễn Văn Thế, một trong những hộ nuôi hà treo dây tại xã Hoàng Tân chia sẻ: Được chính quyền địa phương vận động, tôi nhận thấy việc thay thế phao xốp sang phao nhựa HDPE là hợp lý, dù giá cao hơn phao xốp nhưng độ bền gấp hàng chục lần, chịu được sóng, gió và góp phần bảo vệ môi trường biển, vì vậy tôi quyết định chuyển đổi từng bước sang sử dụng phao nhựa.

Góp phần nâng cao ứng phó BĐKH

Với giải pháp thay thế phao xốp bằng phao nhựa HDPE của Quảng Ninh là cách làm sáng tạo, góp phần quan trọng trong việc quản lý, giám sát chặt chẽ, giảm thiểu rác thải từ các vật liệu không thân thiện với môi trường trên vùng biển. Quảng Ninh cũng là địa phương đầu tiên trong cả nước ban hành quy chuẩn địa phương về sử dụng vật liệu nổi trong NTTS.

Để đạt được mục tiêu đề ra, thời gian qua, các địa phương, sở, ngành liên quan đã tích cực tuyên truyền, vận động người dân, doanh nghiệp NTTS thực hiện chủ trương chuyển đổi, xóa phao xốp thay thế phao nhựa đạt quy chuẩn, góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao năng lực ứng phó với BĐKH và nước biển dâng.

TX. Quảng Yên có bờ biển chạy dài hơn 30km với điều kiện thiên nhiên ưu đãi, nhiều cửa sông, bãi triều và vùng biển nằm trong vịnh kín và là nơi trú ngụ của nhiều loại hải sản có giá trị cao. Đây là tiềm năng, lợi thế để địa phương phát triển ngành NTTS, tạo ra việc làm và thu nhập cho người dân địa phương.

Để hướng đến mục tiêu phát triển NTTS trên biển Quảng Yên trở thành ngành sản xuất hàng hóa mang lại hiệu quả kinh tế cao, bền vững và bảo vệ môi trường sinh thái, TX. Quảng Yên đang xây dựng đề án phát triển NTTS trên biển đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Mục tiêu đến năm 2025, thị xã sắp xếp lại khoảng 20.000 bè nuôi hàu, hà và có khoảng 66 hộ nuôi cá biển với tổng số khoảng 4.560 ô lồng. Tổng sản lượng nhuyễn thể đạt khoảng 70.000 tấn, cá biển đạt khoảng 1.200 tấn.

Ông Trần Mạnh Thắng, Trưởng Phòng Kinh tế TX. Quảng Yên cho biết: Nghề NTTS trên biển đã và đang là sinh kế của hàng nghìn ngư dân trên vùng biển của địa phương từ nhiều năm qua. Hiện, địa phương đang tích cực vận động người dân chuyển đổi phao xốp sang phao nhựa đạt quy chuẩn, phấn đấu đạt kết quả theo đề án, góp phần bảo vệ môi trường, hệ sinh thái biển và phát triển ngành NTTS theo hướng bền vững.

Theo Sở NN&PTNT, toàn tỉnh Quảng Ninh có trên 6,85 triệu quả phao xốp được các hộ sử dụng trong NTTS. Đến nay, sau hơn 3 năm triển khai chủ trương, việc chuyển đổi phao xốp trong NTTS sang phao nhựa HDPE thân thiện với môi trường đã cơ bản hoàn thành, tỷ lệ chuyển đổi đạt 99,5%. Hiện, số phao xốp còn lại chủ yếu là ở những bè đang trong quá trình nuôi thủy sản chuẩn bị đến kỳ thu hoạch. Khi người dân thu hoạch xong sẽ tiến hành thay thế hoàn toàn sang phao nhựa đạt quy chuẩn.

Với chủ trương đúng đắn, phù hợp, hiệu quả, nhận được sự đồng tình, ủng hộ của người dân nuôi thủy sản trong việc xóa bỏ phao xốp trong NTTS. Đây là giải pháp mang tính tiên phong, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ môi trường biển, hệ sinh thái biển, cũng như nâng cao năng lực ứng phó với BĐKH và nước biển dâng, xây dựng ngành NTTS của tỉnh Quảng Ninh theo hướng bền vững, lâu dài.