Thời tiết cực đoan tàn phá Mỹ Latinh và Caribe: Liên hợp quốc kêu gọi hành động

WMO cho rằng nhiệt độ cao là do hiện tượng El Nino và biến đổi khí hậu kéo dài, dẫn đến hạn hán và cháy rừng kết hợp với lượng mưa và bão cực lớn.

Bà Celeste Saulo, Tổng thư ký WMO cho biết: “Thật không may, năm 2023 là năm có mức độ nguy hiểm về khí hậu kỷ lục ở Châu Mỹ Latinh và Caribe”.

El Nino trong nửa cuối năm 2023 đã góp phần tạo ra một năm nóng kỷ lục và làm trầm trọng thêm nhiều hiện tượng cực đoan. Hiện tượng này đã kết hợp với nhiệt độ tăng cao và các mối nguy hiểm thường xuyên và cực đoan hơn do biến đổi khí hậu do con người gây ra.

Thời tiết cực đoan ở nhiều quốc gia

Theo WMO, nhiệt độ trung bình năm 2023 là cao nhất được ghi nhận, cao hơn 0,82 độ C so với mức trung bình giai đoạn 1991 - 2020 và 1,39 độ C so với mức của giai đoạn 1961 - 1990.

Năm 2023 là năm “đặc biệt” đối với Mexico, nơi nhiệt độ vượt quá 45 độ C tại nhiều trạm thời tiết, thậm chí mức cao nhất là 51,4 độ C vào ngày 29/8. Đây cũng là quốc gia trải qua tốc độ nóng lên nhanh nhất trong khu vực.

Các đợt nắng nóng cực độ ảnh hưởng đến miền trung Nam Mỹ từ tháng 8 đến tháng 12/2023, với nhiệt độ tăng vọt tại nhiều nơi ở Brazil lên tới hơn 41 độ C vào tháng 8. Peru, Bolivia, Paraguay và Argentina đều ghi nhận nhiệt độ tháng 9 cao nhất. Tại Uruguay, mùa hè năm 2023 là mùa khô kỷ lục nhất trong 42 năm qua.

WMO cũng cảnh báo về sự gia tăng mực nước biển dâng. Mực nước biển trung bình tăng với tốc độ cao hơn mực nước biển trung bình toàn cầu ở Nam Đại Tây Dương và các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới Bắc Đại Tây Dương, đe dọa phần lớn dân số trong khu vực sống ở các vùng ven biển.

Sông băng cũng phải đối mặt với gánh nặng về khí hậu. Sông băng Echaurren Norte ở vùng núi trung tâm Andes đã mất đi lượng nước tương đương khoảng 31 mét từ năm 1975 đến năm 2023.

Trong những diễn biến liên quan, lượng mưa kỷ lục trong vài tuần qua liên quan đến El Nino đã gây ra lũ lụt chưa từng có ở miền nam Brazil, ảnh hưởng đến hơn 850.000 người và dẫn đến thiệt hại kinh tế và cơ sở hạ tầng lớn.

Theo nhà chức trách bang Rio Grande do Sul, cho đến nay đã có 78 người được xác nhận thiệt mạng, 175 người bị thương và 105 người mất tích. Gần 19.000 người mất nhà cửa và khoảng 116.000 người phải di dời.

Liên hợp quốc sẵn sàng hỗ trợ

Thời tiết khắc nghiệt đã cướp đi sinh mạng của nhiều người, cùng với những thiệt hại lớn về động vật hoang dã, hệ sinh thái và kinh tế. Ví dụ, cơn bão Otis mạnh cấp 5 ở Mexico đã khiến hàng chục người thiệt mạng và gây thiệt hại hàng tỷ USD, trong khi hạn hán nghiêm trọng làm gián đoạn dòng chảy của sông vào Kênh đào Panama, làm tê liệt vận tải biển quốc tế.

Rủi ro về sức khỏe cũng gia tăng do con người tiếp xúc với sóng nhiệt, khói cháy rừng, bụi cát và ô nhiễm không khí, dẫn đến các vấn đề về tim mạch và hô hấp.

Ngoài ra, nhiệt độ kỷ lục ở hồ Tefe, lưu vực sông Amazon của Brazil đã làm chết hơn 150 con cá heo.

Trong một tuyên bố vào cuối ngày 8/5, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cho biết ông vô cùng đau buồn trước những thiệt hại về người và thiệt hại do mưa lớn và lũ lụt ở Brazil, đồng thời gửi lời chia buồn sâu sắc tới tất cả những người bị ảnh hưởng. Theo ông, Liên hợp quốc sẵn sàng hỗ trợ người dân Brazil vào thời điểm khó khăn này.

Tổng thư ký Liên hợp quốc lưu ý rằng những thảm họa như thế này là lời nhắc nhở về tác động tàn khốc của cuộc khủng hoảng khí hậu đối với cuộc sống và sinh kế của con người. Ông nhắc lại lời kêu gọi quốc tế hành động nhanh chóng để hạn chế những tác động hỗn loạn của biến đổi khí hậu.

Trước đó, WMO cũng cho rằng không còn thời gian để trì hoãn hành động. Phần lớn Rio Grande do Sul ở Brazil đã hứng chịu lượng mưa lớn dai dẳng kể từ ngày 27/4 và ở một số vùng, lượng mưa như trút nước đã vượt quá 300 mm (mm) trong vòng chưa đầy một tuần. Chẳng hạn, tại khu đô thị Bento Gonçalves phía Nam Brazil, lượng mưa lên tới 543,4 mm.

Trong bối cảnh đáng lo ngại trên, WMO kêu gọi tăng cường đầu tư và hỗ trợ cho các dịch vụ khí hậu, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế và phòng chống thiên tai, để giải quyết những thách thức ngày càng tăng liên quan đến khí hậu mà Mỹ Latinh và Caribe phải đối mặt.

Tổ chức này nhấn mạnh cần phải có nguồn lực lớn hơn cho các dịch vụ khí tượng thủy văn quốc gia để tăng cường dự báo và cảnh báo sớm cũng như tích hợp dữ liệu khí hậu trong giám sát sức khỏe để tăng cường ứng phó y tế cộng đồng mạnh mẽ hơn đối với các bệnh mới nổi.

Cơ quan của Liên hợp quốc cũng kêu gọi sự thích nghi trong ngành y tế và cải thiện việc ra quyết định để tăng cường khả năng phục hồi trước biến đổi khí hậu.