Quy Mỹ là xã vùng 2 - vùng khó khăn của huyện Tân Lạc, với 5 khu dân cư, trên 4.000 nhân khẩu. Ông Bùi Văn Cành, Phó Chủ tịch UBND xã Quy Mỹ cho biết: Công trình nước sạch này được Công ty Nước sạch và Môi trường Hòa Bình nâng cấp, với tổng số tiền trên 1 tỷ đồng. Đây là công trình được đầu tư công trình nước sạch tự chảy từ nguồn vốn của UNICEF. Đến năm 2004, Các hạng mục nâng cấp gồm: xây dựng đường dây điện, bể chứa nước, nhà điều hành, lắp đặt trạm bơm nước lên bể nén và hoàn thiện đường ống dẫn nước đến các KDC. Việc vận hành, duy tu, bảo dưỡng do Tổ Hợp tác điện nước xã Quy Mỹ (khi đó) chịu trách nhiệm. Các hộ đăng ký lấy nước từ công trình có trách nhiệm đóng tiền nước hàng tháng để phục vụ cấp nước.
Với nguồn nước dồi dào, bể chứa và các hạng mục được xây dựng đảm bảo nên sau khi công trình đi vào hoạt động, bà con ở 4/5 xóm của xã Quy Mỹ phấn khởi khi có nguồn nước sinh hoạt đảm bảo vệ sinh. Niềm vui ngắn chẳng tày gang, một thời gian ngắn sau nâng cấp, công trình “đắp chiếu”, gây lãng phí, người dân lại trở về với nước mó ở khe núi.
“Sau khoảng 2 năm vận hành, máy bơm nước bị cháy. Khi đó, Tổ hợp tác đã đưa đi sửa chữa nhưng không được, muốn khắc phục phải đưa xuống Hà Nội nhưng chi phí lớn nên họ không đủ khả năng. Từ đó là công trình dừng hoạt động đến giờ”, ông Bùi Văn Cành cho biết thêm.
Công trình nước sạch này được xây dựng tại xóm Ào, từ nguồn nước của Hang Đắng. Từ xóm Ào vào Hang Đắng, chúng tôi bắt gặp hình ảnh chằng chịt các ti ô dân nước về xóm. Nhiều đoạn ti ô bị vỡ do trâu, bò giẫm lên. Còn dấu tích của công trình nước sạch tiền tỉ đang đắp chiếu vẫn còn đó, với đường dây điện đứt đoạn “tàng hình” trong các tán lá rừng. Ở trong Hang Đắng, đường ống bằng kẽm dẫn nước từ trạm bơm lên bể nén đã mất một đoạn chừng 3 mét, đã xuất hiện những vết han gỉ.
Cách đó chừng 10 mét là nhà điều hành được xây dựng khá kiên cố, tuy nhiên, sau thời gian đắp chiếu, phần vì thời gian bào mòn, phần nhiều vì con người phá nên quạt điện, đồng hồ đo nước… đều đã hư hỏng. Còn bể nén với dung tích hàng chục m3 nước, nay được phủ một lớp rêu xanh, cỏ cây mọc kín trên nắp bể. Nước trong Hang Đắng vẫn chảy rì rào, mát lành như ngày nào, chỉ có điều, công trình nước sạch đã “chết yểu”, chẳng thể dẫn nước về thỏa mãn cơn khát của bà con.
Cùng với xóm Bùi, xóm U gặp nhiều khó khăn nhất về vấn đề nước dùng cho sinh hoạt. Gia đình chị Bùi Thị Giang, là một trong những hộ phải sử dụng nguồn nước từ đập U Tà về sử dụng. “Mùa này nước còn trong hơn một chút, mùa mưa thì lúc nào cũng đục. Chưa kể, trâu bò thả lên rừng cũng thường xuyên xuống đằm ở đập nên rất mất vệ sinh. Dù vậy, khi công trình nước sạch bị hỏng, chúng tôi không biết lấy nước ở đâu mà sử dụng ngoài nguồn nước từ đập này”, chị Giang bày tỏ.
Ông Bùi Văn Nhất, Trưởng xóm U cho biết: “Xóm U có 87 hộ, trong đó có hơn 40 hộ dân phải sử nguồn nước từ đập U Tà. Vào mùa khô, những hộ kéo nước từ các mó nước ở trong chân núi về khu dân cư. Nước tự khe núi cũng khan hiếm, phải sử dụng tiết kiệm, nhưng nước không đảm bảo vệ sinh. Thiếu nước không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt, sức khỏe mà còn tạo ra rào cản đối với các hộ muốn phát triển chăn nuôi, sản xuất kinh doanh. Bà con mong muốn được các cấp quan tâm, tu sửa lại công trình nước sạch ở Hang Đắng”.
Trao đổi với phóng viên, ông Bùi Văn Cành, Phó Chủ tịch UBND xã thừa nhận, trách nhiệm chính thuộc về UBND xã Quy Mỹ. Dù công trình đã được giao cho Tổ Hợp tác điện nước của xã quản lý nhưng chưa ban hành quy chế mang tính ràng buộc về trách nhiệm khi xảy ra sự cố. Xã đã nhiều lần đề nghị lên cấp trên nhưng nhận được câu trả lời, đây là dự án được đầu tư rồi nên xã phải tự khắc phục. Để cải tạo lại công trình này thì phải thay máy bơm, sửa chữa lại đường ống, hiện đường ống còn lại khoảng 30% và đường dây điện, kinh phí rất lớn.
Công trình cấp nước sinh hoạt phục vụ sinh hoạt cuộc sống nhân dân xã Quy Mỹ là thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc vùng cao. Thiết nghĩ, cơ quan chức năng huyện Tân Lạc cần chung tay tìm giải pháp, sớm sửa chữa công trình cấp nước sạch, phục vụ đời sống, đảm bảo sức khỏe cho nhân dân trên địa bàn dự án.
