Quảng Nam: Nơm nớp nỗi lo bên “miệng hà bá”

Bỏ nhà, bỏ làng vì sạt lở

Dọc theo tuyến đường ĐT609 ngang qua thôn Đông Lâm, xã Đại Quang (huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam) mới thấy rõ sự đìu hiu. Đây là tuyến đường huyết mạch chạy dọc theo dòng sông Vu Gia hùng vĩ. Trước đây, nhà cửa người dân sinh sống dọc theo hai bên đường san sát, sầm uất.

Còn bây giờ, hiện diện chỉ là vết tích của những ngôi nhà hoang, vô chủ. Trải nắng mưa, chúng xuống cấp xập xệ. Trên từng vách tường vẫn còn dấu hằn gãy nứt, đỗ vỡ do ảnh hưởng bởi sạt lở bờ Vu Gia.

Lo sợ sạt lở, người dân đã bỏ nhà đi ở nhờ nhà người thân trong làng.

“Mấy năm trước, nhà cửa người dân chúng tôi mặt nhìn ra đường ĐT609, lưng về phía bờ sông Vu Gia. Nhưng rồi, khoảng 3 – 4 năm qua, khúc sông sạt lở nghiêm trọng, mép sông ăn vào sát nhà. Nhà cửa bắt đầu sụt lún, móng nhà hỏng chân, tường xây nứt toét. Lo lắng an nguy nên mọi người bỏ nhà cửa dời đi nơi khác.”, một người dân chia sẻ.

Sạt lở gây sụt lún nhà, móng nhà hỏng chân, tường xây nứt toét.

Không chỉ nhà cửa bị sụt đổ, sạt lở đã khiến tuyến đường ĐT609 nứt nẻ, lún nghiên về phía mép sông. Cách thôn Đông Lâm không xa là thôn Trường An (xã Đại Quang). Tại đây, hàng chục, hàng trăm ha đất nông nghiệp của người dân địa phương đang ngày đêm bị hà bá nuốt chửng.

Ông Nguyễn Minh, trú thôn Trường An nói rằng, có những đoạn sạt sâu vào bờ đến 20m, trôi rất nhiều đất nông nghiệp màu mỡ của người dân đang canh tác. “Lũ lụt, bồi lắng qua nhiều năm khiến hướng chảy của khúc sông lại đâm thằng vào làng Trường An. Hệ lụy cũng từ đó mà ra”, ông Minh nói.

Đoạn sông chảy qua thôn Trường An đã gây sạt lở hàng trăm ha đất nông nghiệp màu mỡ của người dân đang canh tác.

Trong ký ức ông Nguyễn Thành Công – một người dân sinh ra và lớn lên ở làng Đông Lâm, nhiều năm trước, con sông Vu Gia ở tít ngoài ra. Từ mép sông qua bãi bồi, những rặng tre mới đến nhà dân. Những năm qua, lũ lụt ăn mòn hết vào tận nhà dân. Mỗi lần lụt về là vợ chồng ông bồng bế con cái chạy vào trong làng tránh. Năm nào lụt cũng bị trôi đồ đạc. Năm ngoái sạt lở khiến nhà ông bị sụt nứt. Người thân vận động ông bỏ nhà đi kẻo nguy hiểm. Nhưng đi thì cũng chẳng biết đi đâu. Thế là ban ngày ông bám trụ lại nhà, còn đêm đến thì tá túc hàng xóm, người thân ở vùng an toàn bên trong làng.

“Dọc theo tuyến này có đến gần 50 hộ bị ảnh hưởng. Người ta bỏ đi hết vì sợ, chỉ còn độ 10 hộ bám trụ lại vì chẳng biết đi đâu…”, ông Trịnh Xuân Bình tại thôn Phú Hương (xã Đại Quang) cho biết thêm.

Nhiều gia đình không có chỗ di dời, đành ở lại nhưng về đêm thì xin tá túc hàng xóm.

Theo UBND xã Đại Quang, có nhiều thời điểm, hiện tượng sạt lở diễn ra nghiêm trọng. Thời điểm đó, lực lượng quân đội phải có mặt giúp dân sơ tán, bảo vệ nhà cửa nằm trong vùng sạt lở nặng. 

Sạt lở không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng nhiều diện tích đất hoa màu, tình trạng sạt lở còn đe dọa nhiều nhà dân lân cận. Hiện nhiều nhà dân chỉ còn cách khu vực đang sạt lở nặng chừng một vài mét, khiến người dân bất an khi tình hình mưa lũ có chiều hướng diễn biến phức tạp.

Ông Đoàn Tám, Chủ tịch UBND xã Đại Quang cho biết, dọc tuyến đường ĐT609 vốn bà con sống 2 bên đường, phía bên sát bờ sông cũng có rất nhiều nhà cửa. Sau đó sông gây sạt lớn nên bà con bỏ đi. Người về ở con cái, người đi nơi khác. Còn một số hộ khó khăn thì vẫn đang bám víu lại cùng nỗi lo nơm nớp sống bên miệng hà bá.

Cần một giải pháp dài lâu

Nói về giải pháp cho cuộc sống, mưu sinh của hàng chục hộ dân cũng như hàng trăm ha đất nông nghiệp màu mỡ, Chủ tịch UBND xã Đại Quang Đoàn Tám cho hay, UBND tỉnh Quảng Nam giao cho địa phương vận động số bà con sinh sống dọc tuyến ĐT609 (phía sạt lở) tìm nơi ở khác.

Sạt lở cứ tiếp diễm như hiện nay, thì không bao lâu nữa, đoạn sông qua thôn Trường An cũng sẽ cuốn trôi hết đất nông nghiệp, ăn sâu vào tận nhà dân. Tái diễn cảnh di dời như Đông Lâm không xa.

Nhiều quan ngại đoạn sông chảy qua thôn Trường An cũng sẽ bị sạt lở tương tự như thôn Đông Lâm.

Tuy nhiên, theo nhìn nhận của chính quyền UBND xã Đại Quang, việc vận động người dân di dời chỉ là giải pháp tạm, trước mắt.

“Bà con di dời chủ yếu đến sống chung với con cái, người thân. Mấy thế hệ chui rúc trong nhà chật hẹp. Xã thì không có quỹ đất để bố trí dù bà con kiến nghị nhiều lần. Việc di dời dân chỉ là giải pháp tình thế, đảm bảo an toàn tính mạng cho bà con”, ông Tám nói.

Về lâu dài, địa phương này cho rằng, cần có bờ kè kiên cố hóa 2 điểm sạt lở trên. Rất may, vài năm trở lại đây không có lũ lớn, thế nhưng hiện tượng sạt lở vẫn không ngừng. Nếu có lũ lụt lớn thì độ một vài năm nữa, sạt lở không những ăn hết nhà cửa người dân mà cả tuyến đường ĐT609 nguy cơ cũng bị cuốn trôi.

Sạt lở đoạn qua thôn Đông Lâm đã uy hiếp đến tuyến đường ĐT609.

Theo phân tích của một số chuyên gia đầu ngành, cấp thiết chọn giải pháp kè đối với điểm sạt lở tại thôn Đông Lâm. Bởi, thực trạng cho thấy, hiện nay, không có lũ lụt nhưng vẫn bị sạt lở, dãy tre được chính quyền địa phương vận động trồng chống sạt lở cũng bị trốc gốc đổ gần hết, mép sông đã ăn sát tuyến ĐT609.

Dãy tre được chính quyền vận động trồng chống xói mòn, đến nay lần lượt bị trốc gốc đổ xuống sông.

“Riêng đối với đoạn sạt lở tại thôn Trường An, cần chọn giải pháp kè kết hợp hướng dòng chảy bồi đắp cát về phía bờ lở. Như hiện nay, dòng chảy đang đâm vào bờ phía nhà dân, tạo ra bên lở bên bồi. Cần phải nén dòng, đưa dòng chảy về hướng chảy nguyên thủy trước đây, giúp hạn chế gây ra sạt lở cục bộ như hiện nay”, vị chuyên gia đầu ngành phân tích thêm.