Nghệ An: Tháo gỡ khó khăn trong hoạt động khai thác khoáng sản

Giàu tiềm năng

Nghệ An là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước, bao gồm các địa hình từ đồng bằng ven biển, trung du và miền núi. Chính đặc điểm địa hình như vậy đã mang lại cho Nghệ An giàu tiềm năng khoáng sản. Trong đó có một số loại khoáng sản có giá trị kinh tế cao như đá hoa trắng, quặng thiếc, vàng và đá quý. Các loại khoáng sản có khối lượng lớn như nguyên liệu sản xuất xi măng, vật liệu xây dựng thông thường.

Trong những năm qua, UBND tỉnh Nghệ An đã thực hiện cấp các giấy phép hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản để phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và xuất khẩu. Hiện nay, toàn tỉnh Nghệ An có 281 Giấy phép khai thác khoáng sản còn hiệu lực; trong đó, tỉnh cấp 223 Giấy phép, Bộ TN&MT cấp 58 Giấy phép. Hoạt động khai thác khoáng sản ngày càng được kiểm soát chặt chẽ, mang lại hiệu quả kinh tế, tạo công ăn việc làm và tăng thêm ngân sách cho tỉnh (trung bình hàng năm nguồn thu khoáng sản chiếm khoảng 5% tổng thu ngân sách của tỉnh); đồng thời việc khai thác khoáng sản tạo nguồn nguyên liệu khoáng cho các ngành công nghiệp khác phát triển, thúc đẩy phát triển kinh tế.

UBND tỉnh Nghệ An đã chủ động cấp phép khai thác các loại khoáng sản cần thiết cho sự phát triển, đặt biệt là đất làm vật liệu san lấp để cung cấp kịp thời cho Dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam đoạn qua tỉnh Nghệ An, các dự án trọng điểm của tỉnh như KCN VSIP 1, KCN Thọ Lộc, WHA, Hoàng Mai 1, tuyến đường ven biển Nghi Sơn - Cửa Lò….

Mặc dù trong thời gian qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành, Công an tỉnh, các địa phương tang cường công tác kiểm tra, rà soát, xử lý vi phạm pháp luật trong hoạt động khoáng sản, tuy nhiên, hoạt động khai thác khoáng sản của các tổ chức được cấp phép khai thác khoáng sản vẫn còn một số điểm hạn chế, vi phạm như: khai thác gây ô nhiễm môi trường, khai thác vượt công suất, khai thác ra ngoài phạm vi ranh giới khu vực mỏ, khai thác có nguy cơ mất an toàn lao động.

Trước tình hình đó, Thường trực Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Nghệ An đã tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo tới các tổ chức đảng, các Sở, ngành, chính quyền các địa phương quan tang cường công tác quản lý nhà nước về khoáng sản.

Dần mở những “nút thắt”

Theo lãnh đạo Sở TN&MT tỉnh Nghệ An, qua thực tế quản lý hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh dù đã dần đi vào nền nếp nhưng vẫn còn đó một số tồn tại, vướng mắc cần phải có giải pháp tháo gỡ.

Cụ thể là Luật khoáng sản năm 2010 và các Nghị định về khoáng sản qua quá trình thực hiện đã phát sinh những vấn đề bất cập trong các quy định hiện hành; khó khăn, vướng mắc liên quan đến trong quá trình thực hiện.

Nghệ An là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn, một số loại khoáng sản có giá trị phân bố rộng khắp, xen kẽ cả ở vùng sâu vùng xa, địa hình phân cắt, cả vùng ven sông ven biển, đội ngũ cán bộ tham mưu thực hiện công tác quản lý khoáng sản còn bất cập về số lượng, gây khó khăn cho công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác.

Một bộ phận dân cư vùng sâu, vùng xa thường sống bằng nghề đào đãi khoáng sản (quặng vàng, quặng thiếc); ở một số vùng sông nước dân cư sống bằng nghề khai thác cát qua nhiều thế hệ, lấy khai thác cát, sỏi làm nghề sinh sống hàng ngày. Vì vậy để xử lý dứt điểm việc khai thác khoáng sản trái phép phải gắn với việc chuyển đổi nghề nghiệp, nơi ở của các hộ gia đình, điều này là vấn đề lớn đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.

Một số cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương (cấp huyện, cấp xã) chưa thật sự quan tâm tới công tác bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa cấp phép, còn có hiện tượng né tránh trong việc xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Hoạt động khai thác khoáng sản trái phép vẫn xẩy ra ở một số khu vực.

Một số tổ chức, cá nhân vì lợi nhuận hoặc không đủ năng lực sản xuất, không đầu tư máy móc thiết bị hiện đại để khai thác khoáng sản; khai thác khoáng sản chạy theo lợi nhuận mà không chú ý công tác an toàn; một số đã bất chấp pháp luật để tiến hành khai thác khoáng sản trái phép.

Do nhu cầu đột biến về khoáng sản đất san lấp trong thời gian thi công đường bộ cao tốc Bắc – Nam và các Dự án trọng điểm của tỉnh, nên có lúc cục bộ chưa đảm bảo nhu cầu đất san lấp. Đến nay tình hình đất san lấp trên địa bàn tỉnh đã được cơ bản đảm bảo phục vụ nhu cầu đường bộ cao tốc Bắc – Nam và nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.

Theo ông Lê Quang Huy, Phó giám đốc Sở TN&MT tỉnh Nghệ An, cho biết: Để tăng cường công tác quản lý nhà nước về khoáng sản cũng như giải quyết dứt điểm các vấn đề đang tồn tại vướng mắc, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An đã tích cực góp ý vào Dự thảo thay đổi Luật khoáng sản năm 2010 để phù hợp với thực trạng quản lý khoáng sản trong thời điểm hiện nay và phù hợp với các luật liên quan như Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, Luật đấu giá tài sản…

Bên cạnh đó, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An đã tham mưu UBND tỉnh để Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kế hoạch số 123-KH/TU ngày 12/9/2022 về thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/02/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chỉ thị số 20-CT/TU ngày 28/12/2022 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý nhà nước về khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Chỉ thị số 20-CT/TU ngày 28/12/2022 đã nêu rõ 5 nhóm nhiệm vụ giải pháp cụ thể cần thực hiện trong thời gian tới, hiện nay, Sở Tài nguyên và Môi trường đang tập trung bám sát thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ giải pháp Chỉ thị đã nêu.