Mẹ của những người con hóa thân vào sóng nước

Chuyện tấm bia khắc tên con đặt cạnh đầu giường

Để có hiểu thêm về sự hy sinh những bà Mẹ Gạc Ma, chúng tôi hành trình về Hà Tĩnh - nơi có người mẹ già suốt 31 năm qua vẫn đặt tấm bia đá có khắc tên con ngay cạnh đầu giường và coi đó là xương cốt con trai. Mẹ là Hà Thị Liên, trú tại làng Mới, xã Vượng Lộc, huyện Can Lộc - mẹ của Liệt sỹ Đào Kim Cương.

Trong căn nhà đơn sơ giản dị, hằn trên khuôn mặt khắc khổ của cụ bà 88 tuổi là nỗi đau mất con. Bà ngước nhìn chúng tôi rồi bảo: “31 năm chứ dài bao nhiêu đi nữa, tui vẫn không quên được nó. Nó là đứa con ngoan nhất của tui”.

Ngay cạnh đầu giường của Mẹ Liên là tấm bia đá không còn nguyên vẹn có khắc tên Đào Kim Cương, phía đầu bia là hình ngôi sao tô bằng phẩm đỏ. Nhiều chỗ đã bong tróc, mờ, ố theo thời gian. Mặc dù, chúng tôi cố gắng nói chuyện đời thường không gợi lại quá khứ đau thương, song không kìm được xúc động khi Mẹ Liên đến bên đầu giường gục đầu vào tấm bia gọi: “Cương ơi, đồng đội con đến thăm đây này”. Mẹ quay lại nói giọng lạc đi: “Từ ngày nó hy sinh đến chờ, chưa đêm nào tui ngủ được tròn giấc. Tui vẫn tin nó còn sống, mặc dù, nó đã chết rồi. Năm ngoái, họ đưa tui vô Cam Ranh để đón xương cốt nó về, nhưng nỏ phải mô. Chỉ tượng trưng thôi. Xương cốt nó đang ngoài Trường Sa nớ” - Mẹ Liên khóc. Giọt nước mắt rịn ra từ khóe mắt của người mẹ già thương con đứt ruột.

Hỏi chuyện tấm bia khắc tên Liệt sĩ Đào Kim Cương có từ bao giờ” anh Đào Công Cán - anh trai của Liệt sỹ Cương kể: “Sau khi chú Cương hy sinh, gia đình tui không biết làm cách nào để có tấm ảnh thờ. Lúc nớ, bố tui khóc suốt, còn mẹ, ngày nào cũng ôm chân giường chú Cương nằm kêu tên chú. Thấy quá đau thương, bố tui thuê thợ đến khắc tấm bia này. Khắc xong rồi, chẳng biết dựng đâu vì chẳng có mộ phần gì cả. Mẹ tui bảo: “Ông để đầu giường tui cũng được”. Vậy là dựng phía đầu giường mẹ tui. Ngày mô mẹ tui cũng nhìn lên đó rồi khóc. Anh nhìn đấy, những chỗ có ố màu đen là nước mắt của mẹ tui khóc áp bia đó”. Nói đoạn, anh Cán cũng rưng rưng nước mắt.

“Ngày được thông báo Liệt sỹ Cương hy sinh ngoài Gạc Ma, cả nhà hoang mang. Mẹ anh gào khóc. Bà đi quanh xóm, rồi chạy ra ra Bãi Vẹt (huyện Can Lộc - Hà Tĩnh nổi tiếng với Bãi Vẹt - PV) nhìn ra biển gọi tên chú Cương. Hôm nhận giấy báo tử và lễ truy điệu, cả xóm đến chia buồn. Mẹ tui ngất lên ngất xuống mấy lần. Bây giơ, ngày nào mẹ tôi cũng ít nhất một lần sờ lên tấm bia đá này” - anh Cán nói.

Câu chuyện giữa chúng tôi và Mẹ Liên cùng anh Cán trở nên xúc động không kìm được nước mắt, khi Mẹ Liên “tiết lộ”: “Tụi con biết  không? Trước ngày nhập ngũ, thằng Cương bắt được con chuột đất. Nó nướng kêu mấy đứa bạn đến ăn. Trong bữa cơm cuối cùng nó nói mấy thằng bạn: “Tau đi, lỡ mà chết thì bây cho cha mẹ tau nhờ với”. Nghe Mẹ Liên kể vậy, anh Cán phân trần thêm: “Ngày chú Cương đi, tui cảm giác chú là người cảm tử. Có gì lạ lắm”.

Anh Cán đưa cho chúng tôi xem tấm ảnh cũ kỹ ố mờ đen trắng. Đó là tấm ảnh tàu Hải quân số hiệu 505, kế đó có hình ảnh của đồng đội anh. “Ngày nớ, có cả lá thư nữa, nhưng rách nát rồi. Vì mỗi lần mẹ tui đọc, nước mắt chảy lên nớ nên mục mất. Chú Cương hy sinh năm 19 tuổi” - mắt anh Cán đỏ hoe kể về em trai mình.

Lá thư cuối cùng

Ngày 14/7/2017, Tượng đài Gạc Ma chính thức được đặt tên và khánh thành với tên gọi khu tưởng niệm “Những người nằm lại phía chân trời” tại bán đảo Cam Ranh tỉnh Khánh Hòa. Trong buổi khánh thành ấy, có hàng trăm thân nhân của 64 liệt sỹ Gạc Ma và hàng ngàn người dân huyện đảo Cam Ranh đến đón xương cốt 64 liệt sỹ về lòng đất mẹ, trong đó, có những người mẹ liệt sỹ Gạc Ma. Người đem lá thư ngả màu vàng ố, người đem đôi dép, người đem ba lô, tất cả đều là di vật của con họ còn sót lại.

Mẹ Trần Thị Huệ đến từ Đà Nẵng đem theo lá thư của con trai - Liệt sỹ Lê Thế để tặng cho phòng lưu trữ di vật Liệt sỹ Gạc Ma trong khu tưởng niệm. Mẹ không nhớ bao lần khóc mỗi lần đọc thư con, song, có một điều luôn ray rứt chưa bao giờ nguôi trong tâm mẹ là được nhìn thấy nắm xương cốt của con dù chỉ là mảnh san hô đem về từ biển.

Khi Ban Tổ chức mời mẹ Huệ lên sân khấu trao di vật cho nhà lưu niệm, Mẹ Huệ tay run run đưa lá thư lên ngực như ôm con mình lần cuối. Nước mắt lưng tròng, mẹ nói với chúng tôi: “Tui giữ lá thư này và coi đó như xương cốt thằng Thế. Rất nhiều người đến xin, nhưng nay tui mới trao. Con trai tui được về đây rồi, phần nào cũng đỡ đau xót hơn”.

Mẹ Huệ kể, ngày anh Thế tạm biệt gia đình đi đảo Gạc Ma mới 23 tuổi. Sau hơn 1 tháng nhập ngũ, Mẹ nhận được lá thư anh gửi về từ một đồng đội. Trong thư anh Thế kể về chuyến đi biển trên tàu hải quân bị say sóng và hỏi thăm sức khỏe cả nhà. “Trong thư, nó cứ dặn đi dặn lại má giữ gìn sức khỏe, con sẽ về. Ai ngờ đâu chỉ ít ngày sau tui nhận được tin nó hy sinh ngoài Gạc Ma”. Mẹ Huệ khóc. Giọt nước mắt lăn trên khuôn mặt gầy của người mẹ nghèo gần tuổi 70.

 Tôi hỏi “Từ ngày anh Thế hy sinh, giờ Má còn nhớ khuôn mặt anh Thế không?” Mẹ Huệ ngậm ngùi: “Làm sao mà quên được. Thằng Thế có tật nhỏ ở mắt trái nên đi khám nghĩa vụ mấy lần không đậu. Nó cứ nằng nặc đòi đi bộ đội nên tui đã đưa nó đi phẫu thuật. Nó hoạt bát lắm. Ngày trúng tuyển nghĩa vụ quân sự, nó ôm vai tui bảo “nhất định con sẽ trở về”. Ai ngờ đâu nó lại hy sinh” - mẹ Huệ tuôn trào nước mắt.

Ước nguyện cuối đời của người Mẹ Gạc Ma

Cũng như 63 mẹ Liệt sỹ Gạc Ma khác, Mẹ Nguyễn Thị Hằng - mẹ của Liệt sỹ Hoàng Ánh Đông không bao giờ nguôi ngoai mỗi năm đến ngày giỗ con trai mình -  ngày 14/3. Trong nỗi đau không nguôi, mẹ chỉ có một ước nguyện cuối đời là xin cho con trai út là Hoàng Ánh Thùy được biên chế chính thức dạy nhạc ở một trường cấp ba nào đó trong TP. Đông Hà, tỉnh Quảng Trị. Mẹ nói với chúng tôi trong nước mắt: “Ước nguyện cuối đời của mẹ là mong ước cho thằng út có việc làm ổn định, vừa để sinh sống, vừa thờ phụng anh nó. Tui già sẽ chết, việc thờ thằng Đông giao cho nó. Nhưng chừ nó nghèo quá, lương tháng 3 triệu nuôi hai con nhỏ, vợ ốm đau liên tục. Tiền tuất của thằng Đông được 1,3 triệu. Cả năm con người có hơn 4 triệu, cuộc sống khổ lắm”.

Tám năm trước, Hoàng Ánh Thùy (em trai Liệt sĩ Hoàng Ánh Đông) ra trường sau 5 năm học Đại học Huế - khoa Thanh nhạc trở về TP. Đông Hà, tỉnh Quảng Trị xin việc. Mặc dù, năng lực dạy tốt và trải qua nhiều lần thi công chức, song, anh Thùy vẫn không được nhận vào dạy biên chế chính thức. Suốt 8 năm qua, anh Thùy dạy hợp đồng thanh nhạc ở nhiều trường trong TP. Đông Hà cho học sinh cấp ba với mức lương 3,1 triệu đồng/ tháng. Anh Thùy đã làm đơn xin vào biên chế dạy nhạc ở nhiều nơi, nhưng chưa được. “Tui ngày một yếu đi, việc thờ cúng thằng Đông tui giao cho nó. Tui chỉ mong các cơ quan cho con tui vào dạy học biên chế để có thêm lương nuôi con. 5 người chỉ có hơn 3 triệu đồng, cuộc sống cực khổ lắm” - Mẹ Hằng ước nguyện!

Mẹ Hằng bảo với chúng tôi: “Thằng Đông nhập ngũ năm 21 tuổi thì 22 tuổi nó hy sinh. Ngày nhận được tin, tui không tin nó chết, mà nghĩ nó bị thất lạc đâu đó giữa biển. Cho đến bây giờ, tui vẫn nhớ ngày nó chia tay đi Trường Sa. Nó bíu vào vai tui bảo, con đi sẽ về, Má đừng khóc. Ai ngờ nó hy sinh”. Mẹ Hằng khóc! Trong đôi mắt sâu thẳm nỗi buồn có niềm tự hào, vì con của mẹ đã anh dũng hy sinh vì bình yên của chủ quyền biển đảo, vì Tổ quốc thiêng liêng.