Luật hóa các quy định bảo vệ
nguồn nước mặt

Đại biểu Trần Văn Lâm
(ĐBQH tỉnh Bắc Giang)

Cần quan tâm đến những giải pháp mang tính gốc rễ

Nước là một trong những nguồn tài nguyên quan trọng nhất của cuộc sống. Theo các nghiên cứu khoa học, mặc dù Trái đất của chúng ta là một quả cầu nước nhưng chỉ có 3% là nước ngọt, còn lại 68,7% là nước đóng băng ở 2 đầu cực và 30,1% là nước ngầm, các nguồn nước khác là 0,9%. Thế giới hiểu rất rõ vai trò của nước mặt và nhiều nước xem đó là nguồn tài nguyên đặc biệt quý giá của quốc gia, từ đó có luật pháp, chính sách chặt chẽ, hiệu quả để phổ cập, quản lý, khai thác và bảo vệ nguồn tài nguyên này phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững, lâu dài.

Để bảo vệ nguồn nước mặt, theo tôi, cần yêu cầu phải có các kế hoạch, biện pháp quản lý nhà nước đối với nguồn nước mặt. Theo đó, muốn tăng hệ số an toàn các hồ, đập để trữ nước chỉ là giải pháp "đằng ngọn”, cần quan tâm đến những giải pháp mang tính gốc là tăng khả năng trữ nước của thảm thực vật trên các lưu vực sông. Bởi qua thực tế khảo sát nhiều công trình hồ, đập của Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang cho thấy, thực tế một loạt công trình hồ, đập đã xây dựng không phát huy đầy đủ công năng, không tích được đủ nước, vào mùa mưa phải xả tràn, đến mùa khô lại cạn kiệt, hiệu quả sử dụng rất thấp.

Mặt khác, theo tôi thấy, tình trạng này có nguyên nhân do khả năng trữ nước sinh thủy của thảm thực vật suy giảm một cách nghiêm trọng, nhất là khi nhiều diện tích rừng phòng hộ, rừng đặc dụng trước đây được chuyển thành rừng sản xuất có khả năng trữ nước rất hạn chế. Do đó, vấn đề cần quan tâm hiện nay là tăng khả năng sinh thủy của các lưu vực sông để cấp nước cho các hồ đập trong tự nhiên. Điều 30, Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) đã quy định cụ thể nhiều biện pháp để bảo vệ và tăng nguồn sinh thủy, nhưng phải coi bảo vệ nguồn sinh thủy như một chính sách quốc gia. Tức là, quy định tại Điều 30 cần nghiên cứu để đưa vào quy định tại Điều 4 về chính sách của Nhà nước để bảo vệ và gia tăng khả năng trữ nước sinh thủy của các loại rừng. Ngoài ra, theo tôi, không chỉ dừng ở các chính sách hiện nay, tới đây sẽ phải mở rộng chẳng hạn như mở rộng đối tượng thu của Quỹ dịch vụ môi trường rừng...

Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm
(ĐBQH tỉnh Sóc Trăng)

Làm rõ các khái niệm liên quan đến nước mặt

Thực tế hiện nay do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, nguồn nước của chúng ta đang bị cạn kiệt và dần ô nhiễm, điều này đã gây ra nhiều tác động đến đời sống, con người và đến sự phát triển kinh tế - xã hội toàn diện, đòi hỏi chúng ta cần có sự nhìn nhận và đánh giá đúng mức về nguồn tài nguyên đặc biệt này.

Góp ý về các nội dung cụ thể liên quan đến quy định về nước mặt, tôi cho rằng, tại khoản 3 Điều 2, nước mặt được giải thích là nước tồn tại trên mặt đất liền, mặt hải đảo. Tuy nhiên thực tế có các công trình thủy lợi gồm hệ thống kênh đào dẫn nước và cống lấy nước để dẫn nước biển vào đất liền lấy nước phục vụ các vùng để nuôi trồng thủy sản. Xét về tính chất, đây là nguồn nước biển nhưng nếu theo giải thích từ ngữ tại Dự thảo Luật sẽ được xem là nước mặt hoặc nguồn nước tại vùng cửa sông giáp biển. Vì vậy, việc xác định đúng loại nguồn nước sẽ là yếu tố quyết định việc xác định công trình khai thác nước có thuộc trường hợp phải đăng ký cấp phép hay không theo quy định tại Điều 52 của Dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, tại khoản 3 Điều 8 quy định "xả nước thải, đưa các chất thải vào vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt" theo quy định trên thì rất khó thực hiện, bởi vì hiện nay các sông, kênh, rạch là nguồn tiếp nhận nước thải, chất thải từ sinh hoạt, sản xuất, trong khi vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt của các công trình khai thác nước mặt quy định với khoảng cách khá lớn.

Tôi đơn cử hiện nay quy định tại Thông tư số 24/TT-BTNMT ngày 09/09/2016 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường có quy định cụ thể về phạm vi vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt của các công trình khai thác nước mặt trên sông, suối, kênh, rạch để cấp cho sinh hoạt bao gồm phạm vi hành lang bảo vệ nguồn nước đối với sông, suối, kênh, rạch mà công trình đó khai thác và vùng thượng lưu, hạ lưu tính từ vị trí khai thác nước của công trình trong trường hợp công trình khai thác nước với quy mô trên 100m3/ngày đêm đến dưới 50.000m3/ngày đêm và trường hợp công trình khai thác nước với quy mô từ 50.000m3/ngày đêm trở lên có khoảng cách dao động tối thiểu từ 800m về phía thượng lưu và tối đa 100m về phía hạ lưu đối với khu vực miền núi, 200m đối với khu vực đồng bằng, trung du. Do đó tại khoản 2 Điều 20, việc lập phương án khai thác, sử dụng bảo vệ tài nguyên nước và khắc phục tác hại do nước gây ra, tôi đề xuất Ban soạn thảo bổ sung đề nghị giao Chính phủ có quy định chi tiết để các địa phương thống nhất trong quá trình triển khai thực hiện.

Tôi đề nghị xem xét bổ sung quy định cụ thể hơn về cấm và hạn chế khai thác nước dưới đất để phục vụ cho việc nuôi trồng thủy sản đối với những vùng đã có nguồn nước mặt. Bởi việc khai thác nước dưới đất gây ra nhiều tác động tiêu cực như sụt lún đất, xâm nhập mặn, suy thoái cạn kiệt nguồn nước.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí
(ĐBQH thành phố Hà Nội)

Rà soát các quy định đảm bảo nâng cao khả năng giữ và tích trữ nước mặt

Trong Dự thảo Luật tại Điều 2, giải thích từ ngữ, mục 29 viết “phát triển nguồn nước có cả biện pháp nâng cao khả năng dự, tích trữ nước”. Theo tôi, nội dung dự trữ và tích trữ nước chưa được rõ nét trong Dự thảo Luật này. Dự trữ và tích trữ nước đặc biệt là nước mặt rất quan trọng và hiệu quả, hơn rất nhiều so với các biện pháp khác.

Vì vậy dự, tích trữ nước phải là ưu tiên và cần được đưa vào chính sách nhà nước ở giai đoạn này. Bởi vậy, tôi xin đề nghị đưa nội dung dự trữ, tích trữ nước vào Điều 4, là chính sách của Nhà nước về tài nguyên nước. Bổ sung vào khoản 3 nội dung như sau: Ưu tiên đầu tư tìm kiếm, thăm dò, nâng cao khả năng dự và tích trữ nước …”. Phải đưa nâng cao khả năng dự, tích trữ nước vào trong chính sách.

Đặc biệt, để đảm bảo chặt chẽ quy định quản lý nước mặt trong Dự thảo Luật Tài nguyên nước, cần tách khoản 1, Điều 22 thành 2 điều khoản riêng về bảo vệ nguồn nước, chống ô nhiễm nguồn nước; phòng, chống suy thoái, cạn kiệt chủ động, tích cực lưu giữ nguồn nước mặt. Qua đó, tiếp tục rà soát, nghiên cứu bổ sung quy định các biện pháp giữ nước, đặc biệt là giữ nước mưa ở nước ta. Đất nước ta mưa nhiều, nhưng với địa hình nghiêng từ Tây sang Đông, dòng sông ngắn, nước mưa cũng sẽ thoát rất nhanh. Do đó, giữ lại nước mặt rất quan trọng và sẽ mang lại nhiều lợi ích cho chúng ta, đặc biệt các tỉnh ở miền Trung, và các tỉnh miền núi phía Bắc. Đây phải trở thành một chiến lược quốc gia, phải có chỉ tiêu để “treo nước lại”, giữ nước lại, quan tâm tăng hệ số an toàn các hồ, đập để trữ nước.