Lợi ích kinh tế trong đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại Thanh Hóa

Giảm cơ chế “xin cho”

Có thể thấy, phương thức đấu giá đã trở thành công cụ phổ biến để cấp phép khai thác khoáng sản (KTKS) ở nhiều địa phương của cả nước nói chung, tỉnh Thanh Hóa nói riêng. Việc đấu giá quyền KTKS được tổ chức dựa trên nguyên tắc công bằng, minh bạch nhằm tạo ra sự phân phối quyền khai thác hợp lý, giúp tối ưu hóa lợi ích kinh tế từ tài nguyên khoáng sản.

Tại tỉnh Thanh Hóa, trên cơ sở các quy hoạch khoáng sản tại Quyết định số 2324/QĐ-UBND ngày 03/7/2017 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đến năm 2025, định hướng đến năm 2035; Quyết định số 572/QĐ-UBND ngày 23/02/2017 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản đá làm vật liệu xây dựng thông thường tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020, định hướng đến năm 2030... Bên cạnh đó, dựa trên nhu cầu vật liệu xây dựng trên địa bàn, rà soát các khu vực khoáng sản đủ điều kiện và tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch đấu giá để làm cơ sở tổ chức đấu giá theo quy định.

Công tác đấu giá quyền KTKS dựa theo quy định của Luật Đấu giá tài sản năm 2016, Nghị định số 22/2012/NĐ-CP ngày 26/3/2012 của Chính phủ quy định về đấu giá quyền KTKS và các quy định của pháp luật có liên quan. Sau khi UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch đấu giá, Phương án đấu giá quyền KTKS; UBND tỉnh giao Sở Tài nguyên và Môi trường (Sở TN&MT) thông báo, lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản để thực hiện đấu giá theo quy định.

Tiếp đó, Sở TN&MT chuẩn bị hồ sơ đề nghị tham gia đấu giá (quy định tại Điều 15 Nghị định số 22/2012/NĐ-CP ngày 26/3/2012 của Chính phủ), chuyển cho tổ chức đấu giá tài sản (quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 38 Luật đấu giá tài sản). Kết thúc cuộc đấu giá, tổ chức đấu giá tài sản chuyển hồ sơ đấu giá để Sở TN&MT thẩm định, trình UBND tỉnh công nhận kết quả trúng đấu giá.

Khi được UBND tỉnh ban hành quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá, Sở TN&MT sẽ có công văn hướng dẫn tổ chức trúng đấu giá lập hồ sơ cấp phép thăm dò, hoặc KTKS theo quy định. Việc cấp Giấy phép KTKS được thực hiện ngay sau khi doanh nghiệp trúng đấu giá nộp đủ số tiền trúng đấu giá vào ngân sách nhà nước.

Dựa trên công tác quản lý và giám sát chặt chẽ, việc đấu giá quyền KTKS phải đảm bảo tính độc lập, trung thực, công khai, minh bạch, công bằng, khách quan; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người có tài sản đấu giá, người tham gia đấu giá, người trúng đấu giá, tổ chức đấu giá tài sản, đấu giá viên đúng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 38/CT-TTg ngày 29/9/2020.

Lợi ích kinh tế

Theo số liệu thống kê của Sở TN&MT, chỉ tính từ năm 2023 đến tháng 7/2024 tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức đấu giá thành công 71 mỏ khoáng sản, trong đó: 37 mỏ đá làm VLXD thông thường với trữ lượng và tài nguyên dự báo 91.443.470 m3; 28 mỏ đất san lấp với trữ lượng và tài nguyên dự báo 49.971.412 m3; 03 mỏ cát làm VLXD với tài nguyên dự báo 2.150.000 m3; 01 mỏ đá cát kết làm gạch men với tài nguyên dự báo 2.510.000 m3; 01 đất sét làm gạch tuynel với trữ lượng 1.947.664 m3; 01 mỏ than với trữ lượng 144.680 tấn.

Hiện nay, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh cấp 06 Giấy phép khai thác khoáng sản; đồng thời đang hướng dẫn, thẩm định hồ sơ cấp phép thăm dò, khai thác của các doanh nghiệp trúng đấu giá. Sở TN&MT cũng nhận định, từ tháng 7/2017 đến hết tháng 12/2023, có 03 mỏ khoáng sản có giá trị trúng đấu giá tăng đột biến, bất thường như mỏ cát tại xã Thiết Ống, huyện Bá Thước; mỏ cát tại xã Mường Lý và xã Trung Lý, huyện Mường Lát và mỏ đất san lấp tại xã Tân Trường, thị xã Nghi Sơn.

Nhìn nhận kết quả từ việc đấu giá quyền KTKS tại Thanh Hóa cho thấy, năm 2023 các tổ chức, cá nhân KTKS trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã nộp ngân sách Nhà nước 509,9 tỷ đồng, cụ thể: Tiền cấp quyền khai thác 151,1 tỷ đồng; thuế tài nguyên 215 tỷ đồng; thuế thu nhập doanh nghiệp 11,1 tỷ đồng; phí bảo vệ môi trường 119,7 tỷ đồng; ký quỹ môi trường 13 tỷ đồng.

Đối với các cơ sở sản xuất, chế biến khoáng sản trên địa bàn Thanh Hóa đã thực hiện chế biến, xuất khẩu các loại khoáng sản với khối lượng 2,14 triệu tấn đá vôi, 62.105 tấn đá xây dựng, 4,1 triệu tấn xi măng, 400.709 tấn clinke, 6.407 tấn bột đá trắng…nộp thuế xuất khẩu 190,697 tỷ đồng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Sở TN&MT đã nhận định một số khó khăn trong quá trình tiến hành đấu giá quyền KTKS như vẫn còn tình trạng các mỏ khoáng sản nêu trên được đấu giá ở khu vực chưa thăm dò khoáng sản (đấu giá R), các doanh nghiệp còn bối rối trong việc trả giá. Các quy định của pháp luật hiện hành chưa quy định về việc không công nhận kết quả trúng đấu giá quyền KTKS đối với doanh nghiệp trả giá cao bất thường; trường hợp không công nhận kết quả trúng đấu giá, chưa có chế tài xử lý tiền đặt trước của doanh nghiệp trúng đấu giá.

Ở góc độ khác, doanh nghiệp sau khi trúng đấu giá quyền KTKS còn chưa tuân thủ theo quy định của pháp luật, dẫn tới việc xử lý theo thẩm quyền đối với những trường hợp vi phạm pháp luật trong đấu giá quyền KTKS, các trường hợp lợi dụng đấu giá gây nhiễu loạn thị trường (nếu có) còn hạn chế.

Theo Sở TN&MT, công tác đấu giá quyền KTKS đã mang lợi giá trị kinh tế không nhỏ, mỗi năm có hàng trăm tỷ đồng thu vào ngân sách Nhà nước, nhu cầu cung ứng vật liệu xây dựng cho các công trình trên địa bàn cơ bản được đảm bảo. Để hoàn thiện chính sách pháp luật đấu giá quyền KTKS, thời gian tới Sở TN&MT đề nghị Bộ TN&MT sẽ rà soát, tham mưu Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số bất cập trong cách thức xác định mức thu tiền, trữ lượng cấp quyền KTKS trúng đấu giá đối với khoáng sản đi kèm theo tỷ lệ tăng tương đương đối với loại khoáng sản đưa ra đấu giá.