Lào Cai: Nỗi khổ của người dân trong khu công nghiệp Tằng Loỏng

Ô nhiễm môi trường, cây cối nhiều năm không ra hoa, ra quả, nước ăn có mùi của hóa chất, hay đang ngủ trưa bỗng dưng nước thải hóa chất như lũ quét tràn đến cuốn phăng nhà cửa tài sản là nỗi buồn của các hộ dân sống trong khu công nghiệp Tằng Lỏong, khu công nghiệp hóa chất lớn nhất của tỉnh Lào Cai.

Theo báo cáo của cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai, tính đến hết năm 2017, Khu Công nghiệp Tằng Loỏng đã thu hút được 33 dự án đăng ký đầu tư. Trong đó: 26 dự án đã đi vào hoạt động sản xuất ổn đinh; 3 dự án đang xây dựng; 2 dự án đang hoàn thiện thủ tục để xây dựng và 2 dự án đang xin cấp quyết định chủ trương đầu tư; tổng vốn đăng ký đầu tư trên 22.508 tỷ đồng. Như vậy với 26 dự án đã đi vào hoạt động đã tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn người dân, đồng thời đóng góp vào ngân sách tỉnh Lào Cai nhiều chục tỷ đồng, đem lại an sinh xã hội và phát triển kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên đằng sau những ánh hào quang sáng chói đó là những câu chuyện buồn vẫn ngày ngày tiếp diễn.

Ngược về quá khứ cách đây 7 năm (năm 2011), người dân thôn Phú Hà 1, Phú Hà 2 chưa hết vui mừng vì con em được nhận vào làm việc khi Công ty Phúc Lâm đi vào hoạt động. Thì vào buổi sáng đầu tháng 7/2016, người dân phải bồng bế nhau chạy khỏi nhà khi thấy không khí ngột ngạt, đầu óc choáng váng. Sau khi báo cho cơ quan chức năng đến làm việc mới rõ là do Công ty Phúc Lâm làm rò rỉ hóa chất. Không những người dân phải chạy toán loạn mà hoa màu gần khu vực đó cũng bị cháy táp lá đến gần chục héc ta.

Chưa dừng lại ở đó, chỉ 1 tháng sau sự cố rò rỉ hóa chất, một trận mưa làm nước từ bãi thải của Công ty Phúc Lâm tràn ra môi trường khiến cho cá của nhiều hộ dân quanh đó chết nổi trắng ao. Hộ gia đình ông Phạm Văn Khu, thôn Phu Hà 2, xã Phú Nhuận, huyện Bảo Thắng, Lào Cai có 2 hồ thả cá rộng trên 3000m², bị thiệt hại nặng trong sự cố môi trường này. Ông Khu ngậm ngùi cho biết: Hơn 10 triệu đồng tiền cá giống và công chăm sóc của cả gia đình tôi mất cả. Cá chết là một chuyện, còn sức khỏe của người dân chúng tôi nữa chứ, liệu nguồn nước mạch, nước ngầm khu vực này sau sự cố này có bị ảnh hưởng gì không? Người dân chúng tôi thật sự lo lắng không còn biết bấu víu vào đầu nữa?

Khác với nỗi khổ của các hộ dân tại thôn Phú Hà, xã Phú Nhuận khi thi thoảng bị ảnh hưởng sự cố môi trường do Công ty Phúc Lâm gây ra, người dân thôn 5, xã Xuân Giao (Bảo Thắng, Lào Cai) lại phải ngày ngày hứng chịu tình trạng ô nhiễm môi trường nước thải, khí thải của nhà máy phôt pho 4 (công ty CP hóa chất Đức Giang Lào Cai) gây ra. Tại thôn 5, xã Xuân Giao có hàng chục hộ gia đình sống cách công ty hóa chất Đức Giang chỉ 200m, cây cối hoa màu không có một cây nào có thể ra hoa, lá thì bị cháy xém. Thậm chí còn có cả những cây đã bị chết khô, nước thải từ phía nhà máy phốt pho 4 chảy về thôn 5, xã Xuân giao thì có màu trắng đục.

“Do mấy hôm trời mưa nên mới đỡ thế này, chứ nắng như tuần trước, ai đi qua cũng phải bịt mũi, đứng một lúc thì không thể nào chịu được mùi khét, thối như mùi của mìn ấy”. chị Nguyễn Thị Uyên, thôn 5, xã Xuân Giao ngậm ngùi chia sẻ.

Cũng theo chị Uyên, gia đình chị đã sinh sống ở thôn 5 này từ nhiều đời, gia đình chị có 1,1ha đất trồng cây ăn quả. 3 năm trước, khi chưa có công ty phốt pho 4 ở đây, năm nào gia đình chị cũng có thu nhập từ vườn cây của mình hơn chục triệu đồng. Kể từ khi nhà máy phốt pho 4 được xây dựng và đi vào hoạt động, cây cối không ra hoa cứ bị táp lá và chết dần, mấy sào ngô cây chỉ cao được 1m đã ra hoa nhưng không ra bắp chẳng thu hoạch được đồng nào. Ngay cả nước lấy từ giếng lên cũng có màu trắng đục như là nước hến, có mùi rất khó chịu không thể dùng trực tiếp.

Quá bức xúc với tình trạng này, người dân đã nhiều lần làm đơn đến các cơ quan chức năng xã Xuân Giao, rồi huyện Bảo Thắng và cả lên tỉnh Lào Cai, nhưng vẫn chưa được giải quyết vì chưa thu xếp được kinh phí và nguồn đất tái định cư.

Sự cố môi trường gần đây nhất tại khu công nghiệp Tằng Loỏng là sự cố do Công ty DAP số 2 gây ra, chỉ trong nửa ngày, 45.000m³ nước thải của bãi thải Gyps chứa lượng lớn a xít ô ạt đổ ra môi trường và cuốn trôi nhà và đồ đạc của nhiều hộ gia đình sống cạnh đó. Sau những ngày sự cố đi qua những ngôi nhà hoang phế lấm lem bù đất có chứa hóa chất vẫn im lìm, người dân không dám về ở vì sợ ảnh hưởng của hóa chất.

Nhớ lại cảnh đó, ông T.C.V, một trong những hộ dân bỉ ảnh hưởng do sự cố chia sẻ: Gia đình ông đang ngủ trưa bỗng nhiên thấy nước ào ào kéo đến ngập nhà và cuốn trôi đồ đạc. Ông vôi vàng gọi vợ con dậy thu gom đồ đạc nhưng cũng chẳng cứu được là bao. Nhìn ngôi nhà và đồ đạc của mình bị dòng nước hủy hoại mà sót xa. Sau sự cố bùn đất vương vãi khắp nơi, chẳng ai dám về ở bởi nước có chứa hóa chất chảy qua. Ông V còn chia sẻ, khi mới về đây hoạt động, Công ty DAP còn quảng bá với người dân nào là máy móc hiện đại, nào là công nghệ vì môi trường xanh - sạch - đẹp. Ấy vậy mà chỉ có 2 năm (từ 2017 - 2018), công ty DAP đã để xảy ra tới 2 lần sự cố ảnh hưởng tới môi trường. Lần thứ nhất vào tháng 3/2017, do bục ống nước chất thải làm chết 7 tấn cá của người dân. Lần thứ 2 thì làm ảnh hưởng tới nhà cửa của gần 40 hộ gia đình.

Ngô Đức Trung, Chủ tịch UBND xã Xuân Giao, huyện Bảo Thắng (Lào Cai) cho biết: Sau khi nhận được thông tin người dân về việc nước thải và khí thải gây ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân thôn 5. Xã đã cử đoàn công tác đi kiểm tra, làm việc với các bên liên quan. Mặc dù sau mỗi lần để xảy ra sự cố họ luôn đền bù cho dân, tuy nhiên người dân cứ ngày ngày gánh chịu như thế này thì thấy khổ quá. Mong rằng tình rạng này sẽ sớm chấm dứt và bà con sống gần các nhà máy sẽ sớm được di chuyển ra khỏi vùng nguy hiểm.

Thiết nghĩ, để người dân không còn chịu hậu quả do ô nhiễm môi trường tại KCN gây ra, các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai cần quản lý một cách chặt chẽ hơn nữa, các dự án khi xin chủ chương đầu tư cần đánh giá chặt chẽ tác động môi trường và phải có biện pháp xử lý cứng rắn, cương quyết hơn đối với những trường hợp không đạt yêu cầu. Hồ sơ thiết kế và thi công không đạt thì cương quyết không cho dự án hoạt động. Còn những hạng mục khi phát hiện có nguy cơ mất an toàn, ngoài việc xử phạt hành chính, yêu cầu đình chỉ bằng văn bản cũng cần áp dụng các biện pháp cứng rắn yêu cầu doanh nghiệp phải khắc phục triệt để.