Qua hơn 6 năm triển khai chương trình xây dựng NTM, đến nay, môi trường sinh thái tại nhiều địa phương vùng cao Lào Cai đã có sự chuyển biến tích cực. Đơn cử, tại xã Nậm Đét, huyện vùng cao Bắc Hà, khoảng 10 năm về trước, trên nhiều tuyến đường giao thông, dễ dàng bắt gặp những dải phân gia súc được bà con tổ chức phơi chiếm 2/3 mặt đường, nhằm chuẩn bị cho mùa vụ sản xuất nông nghiệp. Không những thế, hệ thống cống, rãnh thoát nước hai bên đường không được nạo vét. Quanh nhà người dân, chất thải gia súc và rác thải sinh hoạt bủa vây tứ phía do không được dọn dẹp.
Tuy nhiên, trở lại xã Nậm Đét đầu năm 2018, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng khi thấy cảnh quan môi trường trên địa bàn xã đã đổi thay tích cực theo chiều hướng xanh, sạch, đẹp.
Trên các tuyến đường dẫn về 8 thôn, bản của xã, không còn cảnh người dân phơi phân gia súc trên mặt đường. Thay vào đó, các hộ dân đều đã làm sân phơi phân gia súc tại những khu đất cố định cách xa nhà ở, vừa đảm bảo có phân bón cho cây trồng khi đến mùa vụ, vừa không ảnh hưởng đến môi trường sống. Hệ thống cống rãnh thoát nước hai bên đường được khơi thông.
Đặc biệt, không gian sống của các hộ dân không còn hình ảnh các loại dụng cụ lao động mỗi nơi vứt một chiếc và rác thải sinh hoạt cũng không còn bủa vây tứ phía. Bà Lý Thị Trạn, một hộ dân ở thôn Nậm Đét, xã Nậm Đét chia sẻ: Từ khi có chương trình xây dựng nông thôn mới, các đoàn cán bộ từ tỉnh, huyện, xã xuống với các thôn, bản để thăm hỏi và trò chuyện, động viên người dân nhiều hơn. Đoàn cán bộ nào đến gặp dân cũng tuyên truyền nhắc người dân tích cực chung tay xây dựng nông thôn mới và bảo vệ môi trường. Lúc đầu cũng có những hộ dân thực hiện vệ sinh môi trường xung quanh nhà ở với tâm lý không muốn tiếp tục để bị nhắc nhở. Sau rồi trở thành thói quen, cả thôn cùng làm và mọi người nhận thấy con cái ít bị ốm đau hơn khi môi trường xung quanh được vệ sinh sạch sẽ.
Được biết, cấp ủy chính quyền xã Nậm Đét khá linh hoạt trong việc vận động người dân thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM. Bên cạnh việc xây dựng hố rác thải tập trung cho toàn xã, chính quyền địa phương còn giao nhiệm vụ cụ thể cho các cấp hội, đoàn thể giúp dân xây dựng lò đốt rác và đào hố rác thải theo từng nhóm hộ gia đình ở cạnh nhau. Tính đến nay, trên địa bàn toàn xã có 254 lò đốt rác theo nhóm hộ gia đình được xây dựng. Qua đó, giúp cho các hộ dân ở xa hố rác tập trung không phải mất công sức và chi phí vận chuyển rác thải sinh hoạt đi tiêu hủy mà vẫn đạt được hiệu quả trong việc bảo vệ môi trường.
Ông Triệu Phúc Nhuần, Phó chủ tịch UBND xã Nậm Đét chia sẻ: Địa hình các xã vùng cao luôn bị chia cắt mạnh, các thôn ở cách xa nhau cả chục km, do đó, nếu cứng nhắc áp đặt việc xây dựng hố rác thải tập trung mà không xây lò đốt rác và hố rác thải theo từng nhóm hộ thì công tác bảo vệ môi trường sẽ không được đảm bảo và không có tính bền vững. Nhờ đó, xã Nậm Đét đã cơ bản hoàn thành được tiêu chí số 17 về môi trường và đang phấn đấu trở thành xã NTM trong năm 2018.
Còn tại xã Mản Thẩn, huyện Si Ma Cai, được công nhận đạt chuẩn NTM năm 2016, ý thức và hành động bảo vệ môi trường sinh thái của người dân đã trở thành thói quen, nét đẹp. Ngoài việc tự dọn dẹp vệ sinh không gian sống của gia đình thì tất cả các thôn trên xã Mản Thẩn đều duy trì “ngày chủ nhật xanh” – đó là ngày mọi người dân cùng chung tay vệ sinh đường làng, ngõ xóm, khơi thông dòng chảy…
Ông Viên Đình Hiệp, Trưởng phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Si Ma Cai cho biết: Toàn huyện Si Ma Cai có 4/13 xã đã hoàn thành tiêu chí môi trường. Các xã còn lại hoàn thành từ 60 – 80% chỉ tiêu trong tiêu chí môi trường. Để có được kết quả này, huyện đã yêu cầu cán bộ, đảng viên gương mẫu thực hiện trước. Tiếp đó, yêu cầu cán bộ, đảng viên đăng ký mỗi năm nhận vận động, hướng dẫn từ 5 -7 hộ dân ở gần khu vực gia đình mình sinh sống chung tay thực hiện tiêu chí môi trường.
Ông Bùi Công Khanh, Phó Chánh văn phòng điều phối xây dựng NTM tỉnh Lào Cai cho biết: Toàn tỉnh Lào Cai có 35/143 xã, phường đã hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Việc thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM những năm gần đây có sự chuyển biến tích cực. Riêng năm 2018, đã có thêm 10 xã đăng ký với tỉnh và cam kết hoàn thành tiêu chí số 17. Sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh Lào Cai chính là yếu tố quyết định buộc các địa phương phải tích cực triển khai thực hiện tiêu chí môi trường một cách có hiệu quả.
