Khơi thông đầu tư tư nhân cho phát triển và đổi mới khoa học công nghệ

Ông Trần Văn Tùng - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, số lượng doanh nghiệp đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo tương đối thấp và việc sử dụng quỹ phát triển khoa học công nghệ trong doanh nghiệp còn khiêm tốn nên việc đầu tư tư nhân cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo càng cần được tăng cường gia tăng so với đầu tư công và khung pháp lý để hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững, đây được coi là yếu tố sống còn để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tại Việt Nam.

Hiện đầu tư công và tư nhân của Việt Nam vào khoa học và công nghệ tương đối thấp so với mức trung bình toàn cầu. Ở mức 0,5% GDP, tỷ lệ đầu tư thấp hơn gần 5 lần so với tỷ lệ đầu tư vào khoa học công nghệ trung bình trên thế giới là 2,23%. Vì vậy, khơi thông vốn tư nhân đòi hỏi phải có thông tin thị trường và các mối quan hệ đầu tư mạnh.

Trong bối cảnh tác động của đại dịch COVID – 19 cùng những thách thức về kinh tế - xã hội, Chính phủ Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) với Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030. Thể hiện rõ trong nhiều văn bản pháp luật, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong những động lực chính thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam, đồng thời là yếu tố hỗ trợ chính để đạt được SDGs.

Tại hội thảo, các đại biểu đã chia sẻ những kinh nghiệm trên thế giới trong việc thu hút đầu tư tư nhân vào phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, trao đổi về các lĩnh vực đầu tư hướng đến các SDG tại Việt Nam, cũng như những rào cản đang tồn tại và tiềm ẩn cần được khắc phục khi đầu tư vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo với mục đích tạo ra tác động lớn hơn đối với xã hội, môi trường và nền kinh tế...

Bà Dawn Chan, Giám đốc Điều hành Trung tâm Thực hành và Đầu tư tạo tác động (CIIP) – đối tác chính của SDG Impact tại khu vực ASEAN đã trình bày Bản đồ cơ hội Đầu tư hướng đến các mục tiêu SDG tại Việt Nam (Bản đồ), nhằm cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và các bên liên quan thông tin thị trường để định hướng dòng vốn và hoạt động theo các chủ điểm đầu tư, mô hình kinh doanh phù hợp với SDG. Đây là cơ sở để Việt Nam đầu tư vào các lĩnh vực SDG ưu tiên nhằm thực hiện mục tiêu kép là tạo lợi nhuận và đạt được các kết quả môi trường và xã hội.

Theo bà Dawn Chan, Bản đồ là công cụ quan trọng để các bên tham gia khu vực công và tư nhân có thể sử dụng nhằm hướng nguồn vốn đến các lĩnh vực tạo tác động lớn và góp phần đạt được các mục tiêu SDG của Việt Nam. Đồng thời, giúp định hướng cho khu vực tư nhân về các lĩnh vực đang cần đầu tư nhất trong nước, đồng thời khuyến khích áp dụng đổi mới khoa học công nghệ và nỗ lực để hiện thực hóa các lĩnh vực có cơ hội đầu tư. Bản đồ đã xác định được 14 lĩnh vực có cơ hội đầu tư trên 6 ngành cần ưu tiên đầu tư SDG và phù hợp với các chính sách của Chính phủ, bao gồm Giáo dục, Y tế, Thực phẩm & Đồ uống, Cơ sở hạ tầng, Năng lượng tái tạo và Dịch vụ tài chính. Bản đồ cũng xác định 7 Cơ hội mở là các lĩnh vực có tiềm năng đầu tư, phù hợp với nhu cầu phát triển của quốc gia nhưng Chính phủ cần cải thiện hơn nữa chính sách nhằm thúc đẩy sự tham gia đầu tư của khu vực tư nhân.

Bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam cũng đưa ra các khuyến nghị về tài chính cho khoa học và công nghệ , điều quan trọng nhất hiện nay là thúc đẩy cải cách doanh nghiệp nhà nước nhằm củng cố môi trường đầu tư kinh doanh tổng thể về cạnh tranh, tiếp cận tài chính và các yêu cầu hành chính... Để khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi loại hình sở hữu đầu tư vào Khoa học và Công nghệ, đặc biệt là trong các ngành công nghệ cao và sáng tạo và các ngành công nghiệp bổ trợ, cần sử dụng một loạt các ưu đãi và không khuyến khích về thuế để thu hút vốn đầu tư, cả từ trong nước và các nguồn lực nước ngoài, vào các lĩnh vực ưu tiên này.

Để tăng cường đầu tư tư nhân cho phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, UNDP Việt Nam và các đối tác sẽ tổ chức đối thoại giữa các bộ ngành, nhà đầu tư, trường, viện nghiên cứu, chuyên gia và doanh nghiệp để xác định các giải pháp nhằm khắc phục các rào cản hiện có và góp phần phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Kết luận hội thảo, bà Fabienne Michaux, Giám đốc SDG Impact nhấn mạnh, khu vực tư nhân sẽ đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi.  Bản đồ nhà đầu tư SDG Việt Nam sẽ hỗ trợ các nhà đầu tư dễ dàng xác định và từ đó phân bổ nguồn vốn cho các lĩnh vực tạo tác động lớn nhất. SDG Impact rất vinh dự  khi được hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong nỗ lực kthúc đẩy sự phát triển của quốc gia nhằm đạt được Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững.