Hải Dương: Nhiều bờ, bãi sông tan hoang vì “cát tặc”

Tàu hút cát tung hoành hằng đêm

Sau Tết nguyên đán Mậu Tuất không đầy 1 tháng, trong tháng 3-2018, khu vực Cồn Vĩnh Trụ, xã Đồng Lạc, Thị xã Chí Linh là điểm nóng nhất việc khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Đã nhiều đêm, đoàn tàu quy mô lớn, 15 đến 16 chiếc, tải trọng phổ biến 500 m³, hút cát trước sự cảnh giới của nhiều đối tượng trên dọc hai tuyến đê sông Kinh Thày. Gần như những người lạ không thể tiếp cận xuống vùng đất bãi. Bảo kê trên bờ của các tàu mặc áo phao, đội mũ cối, cầm đèn pin như lực lượng chức năng. Phương tiện khả nghi nào di chuyển trên mặt đê là có xe bám theo ngay. Nếu có động, các tàu cát sẽ ngừng hút, tản mát về các bến sông, khi “an toàn” là chúng lại ra tay.

Có mặt ở bãi bồi thôn Vĩnh Trụ, xã Đồng Lạc, Thị xã Chí Linh, hàng loạt chuối đến kỳ thu hoạch đều đổ nhào xuống sông vì đêm trước cả đoàn tầu mới vào hút cát. Bà Nguyễn Thị N. sinh sống gần đó cho biết, năm ngoái (2017) các tầu tập trung hút cát ở cảng và vùng lân cận của Nhà máy nhiệt điện Kinh Môn. Từ đầu năm đến nay, các tàu lại chuyển qua khu cồn Vĩnh Trụ. Đêm đêm tàu nổ ình ình, chúng tôi không ngủ nổi. Đất bãi bồi lở ầm ầm trong đêm, Trạm Công an đường thuỷ gần đây nhưng không thấy họ bắt tàu. Nhiều tầu lớn tới hút cát, những người có bộ mặt gớm ghiếc tới đây hăm doạ. Là người dân chúng tôi chỉ muốn có cuộc sống bình an, không dám ý kiến gì. – Bà N tâm sự.
 

Không chỉ có điểm Cồn Vĩnh Trụ, các điểm ngã ba Lấu Khê (ngã ba sông Thái Bình, Kinh Thầy và sông Đuống, thuộc huyện Nam Sách, Thị xã Chí Linh và tỉnh Bắc Ninh); khu vực bãi soi Thanh Hải (huyện Thanh Hà) - Đại Đồng (huyện Tứ Kỳ); khu vực phường Ngọc Châu (TP Hải Dương) cùng hàng chục điểm khác “cát tặc” thi nhau hút cát từng đêm. Nhiều điểm hút cát cách trạm CSGT đường thuỷ không xa, có những điểm khoảng cách chỉ tính bằng trăm mét. Chắc hẳn “cát tặc” phải có lực lượng bảo kê, thông đồng hoặc ăn chia của cá nhân thuộc cơ quan công quyền mới có chuyện khai thác quy mô lớn, ngang nhiên hoành hành như vậy?

Trách nhiệm thuộc về chính quyền địa phương

Ở Hải Dương, với chính quyền cấp huyện, địa phương nào có sông lớn đều thành lập lực lượng chuyên phòng chống hút cát trái phép. Nhưng chỉ cần lơi lỏng, việc khai thác cát trái phép lại rộ lên. Ông Nguyễn Phúc Thịnh, Phó Chủ tịch UBND Thị xã Chí Linh cho chúng tôi hay, thị xã chỉ có 1 chiếc ca nô để xử lý việc khai thác cát trái phép. Chúng tôi rất bí khi ca nô để một nơi, nhưng sự việc diễn ra một nơi khác. Đêm tối, bãi bờ rất khó xác định vị trí. Có khi ca nô đến nơi phải mất hàng tiếng đồng hồ. Hơn nữa, các đối tượng cảnh giới khai thác cát trộm hết sức tinh vi, theo dõi mọi động thái, ở nhiều vị trí cả trên đên lẫn dưới sông. Ca nô di chuyển là lộ rồi, khoảng cách xa hàng chục km nên chúng dễ bề đối phó. UBND huyện đang đề nghị mua bổ sung thêm ca nô đặt ở các điểm “nóng”.

Từ tháng 10-2016, tỉnh Hải Dương bắt đầu thực hiện Đề án “Phòng chống khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh Hải Dương”. Theo đề án này, Công an là lực lượng chủ công, phối hợp cùng các ngành chức năng mở nhiều đợt cao điểm kiểm tra, xử lý tình trạng khai thác cát trái phép. Hơn 2 năm qua, toàn tỉnh Hải Dương đã bắt giữ, xử lý hàng trăm lượt tàu khai thác cát trái phép, xử phạt vi phạm hành chính trên 8 tỷ đồng. Tuy nhiên suốt một thời gian dài, tình trạng khai thác cát trái phép giảm không nhiều. Trên các tuyến sông Thái Bình, Kinh Thầy, Kinh Môn, sông Rạng… tình trạng hút cát trái phép luôn diễn ra phức tạp.

Vì sao Hải Dương có cả đề án phòng chống hút cát trái phép song tài nguyên vẫn bị mất, vẫn chưa có phương thức quản lý tài nguyên hợp lý? Ai là những người trong đường dây bảo kê đêm đêm cho các con tàu khai thác cát trái phép? Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng của Trung ương và địa phương cần sớm vào cuộc điều tra làm rõ việc tài nguyên cát bị khai thác trái phép trên địa bàn tỉnh Hải Dương đã nhiều năm nhưng không xử lý dứt điểm.

Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục thông tin.