Hà Nội cấp thiết phát triển vật liệu xây dựng xanh

Thách thức của Thủ đô

Đánh giá tại Hội thảo “Phát triển một số loại vật liệu xây dựng tái chế, vật liệu xây dựng mới trên địa bàn Thành phố”, Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Võ Nguyên Phong đã khẳng định: Vật liệu xây dựng là yếu tố then chốt cho sự phát triển của mỗi quốc gia và địa phương. Đặc biệt, tại Thủ đô Hà Nội, với tốc độ đô thị hóa ngày càng cao, nhu cầu về vật liệu xây dựng phục vụ thi công xây dựng các công trình ngày càng lớn, trong đó vật liệu xây dựng truyền thống khai thác từ nguồn khoáng sản từ tự nhiên ngày càng hạn chế.

Hiện trên địa bàn TP. Hà Nội đang triển khai nhiều dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, khu nhà ở, dự án đường giao thông, trong đó có dự án trọng điểm quốc gia Vành đai 4. Vì vậy, nhu cầu một số loại vật liệu phục vụ các dự án này cần số lượng lớn, chưa thể chủ động đủ nguồn cung tại chỗ, đặc biệt như một số loại vật liệu rời (đá xây dựng, đất đắp, cát san lấp…) và phải nhập từ các tỉnh lân cận. Về lâu dài, cần có những nghiên cứu, định hướng phát triển các vật liệu thay thế, vật liệu xanh, bền vững.

Thực tế cho thấy, các vật liệu xây dựng truyền thống, chủ yếu khai thác từ tài nguyên khoáng sản tự nhiên, đang dần cạn kiệt. Việc tiếp tục khai thác sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường, phá hủy các hệ sinh thái tự nhiên và đe dọa đến sự cân bằng sinh thái. Điển hình như hồi tháng 5/2024, huyện Ba Vì đã báo cáo Thành phố tình trạng khai thác cát sông Đà, sông Hồng khiến 900m đê kè bị sạt trượt và lún nứt 42 căn nhà ở xóm Bãi, xã Phong Vân.

Việc sử dụng vật liệu tái chế như bê tông tái chế, gạch không nung hay thép tái chế không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, các loại vật liệu này thường có khả năng chống chịu tốt hơn trước những biến đổi khí hậu và các tác động tiêu cực khác từ môi trường. Điều này đặc biệt quan trọng đối với một thành phố đang phát triển nhanh như Hà Nội, nơi các công trình xây dựng phải đối mặt với nhiều thách thức về độ bền và an toàn.

Đột phá từ các chính sách

Đại diện Bộ Xây dựng cho biết: Để thúc đẩy sự phát triển của vật liệu xây dựng tái chế, Chính phủ và các cơ quan quản lý đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích và hỗ trợ. Nội bật như Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021 2030, định hướng tới 2050 đã được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 1266/QĐ-TTg ngày 18/8/2020; Chương trình phát triển vật liệu xây dựng không nung tại Việt Nam đến năm 2030 đã được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 2171/QĐ-TTg ngày 23/12/2021 với quan điểm tận dụng tối đa các nguồn phế thải có thể tái chế, tái sử dụng làm nguyên liệu để sản xuất vật liệu không nung.

Chiến lược phát triển ngành Xây dựng đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 đã được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 179/QĐ-TTg, trong đó đặt mục tiêu phát triển mạnh công nghiệp vật liệu xây dựng theo hướng tiết kiệm năng lượng và tài nguyên khoáng sản, thân thiện với môi trường, có hàm lượng công nghệ cao, đáp ứng nhu cầu trong nước, tăng cường xuất khẩu vật liệu xây dựng cao cấp, phát triển các vật liệu xây dựng mới…

Trên thực tế, nhiều loại vật liệu xây dựng tái chế và mới đã bắt đầu được ứng dụng tại Hà Nội và một số địa phương. Các sản phẩm vật liệu xây dựng sử dụng vật liệu nano, đá ốp lát nhân tạo, gạch làm mát, kính tiết kiệm năng lượng, vật liệu lợp thông minh, nhôm profile, nhựa profile… đang dần khẳng định vị thế. Các nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng mới cũng đang được đầu tư mạnh mẽ, áp dụng các công nghệ tiên tiến để nâng cao chất lượng và đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.

Ông Phạm Văn Bắc - Phó Chủ tịch Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, nhận định rằng sự phát triển của ngành công nghiệp vật liệu xây dựng, đặc biệt là vật liệu tái chế, sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và chính quyền, cùng với sự hỗ trợ từ các chính sách khoa học - công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực.

Về nhiệm vụ, giải pháp phát triển các ngành vật liệu mới, theo ông Phạm Văn Bắc, cần xây dựng cơ chế, chính sách để tạo môi trường đầu tư kinh doanh, phát triển thị trường cho các sản phẩm vật liệu mới; đổi mới cơ chế, chính sách về khoa học - công nghệ theo hướng giao quyền sở hữu và quyền sử dụng kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước đối với các đề tài, dự án cấp bộ, cấp Nhà nước; làm chủ công nghệ sản xuất các sản phẩm vật liệu mới; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, cán bộ công nghệ trong các doanh nghiệp vật liệu; tăng cường hợp tác quốc tế, học tập, tiếp thu chuyển giao công nghệ sản xuất các vật liệu xây dựng mới từ các quốc gia phát triển…

Hà Nội đang đứng trước ngưỡng cửa của một tương lai phát triển bền vững, nơi mà việc sử dụng vật liệu xây dựng tái chế không chỉ là giải pháp tạm thời mà là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển dài hạn. Với những nỗ lực từ cả chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp, cùng với sự hỗ trợ của các chính sách quốc gia, Hà Nội sẽ tiếp tục tăng tốc trong việc phát triển và ứng dụng các loại vật liệu xây dựng tái chế, các công trình xây dựng sẽ không còn là gánh nặng cho môi trường, mà trở thành biểu tượng của sự phát triển bền vững, thông minh và hiện đại.