Đổi mới sáng tạo xanh phù hợp với doanh nghiệp nhỏ và vừa

Báo cáo chỉ ra, phương thức đổi mới sáng tạo xanh phổ biến được nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) thực hiện là điều chỉnh những sản phẩm hiện có cho phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng, phù hợp với điều kiện vận hành ở địa phương. Do hàm lượng công nghệ trong các DNNVV còn thấp, các doanh nghiệp chủ yếu “đổi mới xanh” trong việc sử dụng nguyên liệu đầu vào, áp dụng quy trình tuần hoàn. Số lượng doanh nghiệp thực hiện đổi mới công nghệ xanh hơn thực sự chưa nhiều.

Phát biểu tại hội thảo công bố báo cáo, ông Nguyễn Hoa Cương, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết: Kể từ khi Thủ tướng Chính phủ có cam kết lịch sử về phát thải ròng bằng 0 tại Hội nghị COP 26, “xanh” đã trở thành từ khóa phổ biến trên các diễn đàn truyền thông. Trong cái khuôn khổ dự án nghiên cứu, nhóm chuyên gia đã làm việc với hàng chục doan nghiệp tại 6, tỉnh, thành phố; thực hiện nhiều khảo sát và tham khảo các nghiên cứu để đưa ra hiện trạng DNNVV ở Việt Nam; năng lực của họ tiếp cận với yếu tố đổi mới sang tạo và xanh ra sao. Các cơ quan trung ương và địa phương, cũng như các tổ chức có mức độ sẵn sàng đến đâu.

Theo báo cáo, ở Việt Nam, đổi mới sáng tạo xanh đã được các doanh nghiệp, trong đó có DNNVV, quan tâm thực hiện ở nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, hàng tiêu dùng, xử lý chất thải, năng lượng, chế biến thực phẩm... Tại nhiều địa phương, chính quyền và doanh nghiệp đã nhận thức được sự cần thiết phải đổi mới sáng tạo theo hướng xanh, chuyển đổi xanh, chuyển đổi để bắt kịp với sự thay đổi thị hiếu tiêu dùng, đặc biệt các yêu cầu của thị trường quốc tế. Nhiều mô hình kinh tế hướng tới thân thiện với môi trường được doanh nghiệp và chính quyền địa phương đã đẩy mạnh áp dụng như kinh tế dưới tán rừng, kinh tế tuần hoàn, du lịch tái tạo, du lịch sinh thái, nông nghiệp xanh, giao thông xanh...

Bên cạnh đó, đổi mới sáng tạo xanh thông qua thực hành ESG (thực hiện đổi mới sáng tạo trong trong hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm đáp ứng bộ tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị), đổi mới công nghệ sản xuất sạch hơn, xanh hóa sản xuất nhằm thực hiện mục tiêu phát triển bền vững cũng được nhiều doanh nghiệp quan tâm thực hiện.

Mặc dù được quan tâm thực hiện nhưng hoạt động đổi mới sáng tạo xanh trong DNNVV còn khá hạn chế. Mức độ ứng dụng và cập nhật công nghệ trong doanh nghiệp còn khá thấp, các sản phẩm sản xuất ra có giá trị gia tăng không cao, sản phẩm mới với doanh nghiệp nhưng ít mới với thị trường.

Thời gian qua, Nhà nước đã từng bước đồng hành, hỗ trợ, thúc đẩy các doanh nghiệp, đặc biệt DNNVV, trong thực hiện đổi mới sáng tạo xanh. Trong nhóm giải pháp chính sách tài chính, chính sách ưu đãi, hỗ trợ về thuế, phí có tỷ lệ doanh nghiệp tiếp nhận được cao nhất. Những chính sách về thuế, phí đã tạo động lực và khuyến khích doanh nghiệp thực hiện hoạt động đổi mới sáng tạo theo hướng xanh, sản xuất và tiêu dùng sản phẩm thân thiện với môi trường.

Trong nhóm giải pháp chính sách phi tài chính, chính sách hỗ trợ kỹ thuật, truyền thông, quảng bá, cung cấp thông tin, xúc tiến thương mại đã được các cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương quan tâm thực hiện. Khía cạnh, tiêu chí “xanh” đang trở thành những điểm nhấn quan trọng trong nhiều cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Để tiếp tục thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh trong DNNVV ở Việt Nam, báo cáo đề xuất cần nghiên cứu quy định cụ thể về đổi mới sáng tạo, đổi mới sáng tạo xanh; tiêu chí xác định doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo xanh làm cơ sở để xây dựng và thực hiện các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh trong doanh nghiệp; Tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý và hệ thống chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo xanh, bao gồm các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, các chính sách về thuế, tài chính, đầu tư; các chính sách về thị trường, tiêu dùng; khuyến khích liên kết giữa ngành, lĩnh vực, địa phương trong thực hiện đổi mới sáng tạo xanh và các công cụ chính sách khác..

Bên cạnh việc thúc đẩy phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo như hiện nay, cần đẩy mạnh các hoạt động đổi mới sáng tạo, đổi mới sáng tạo xanh trong các DNNVV hiện đang hoạt động, trong đó tập trung vào các giải pháp chính sách khuyến khích, hỗ trợ hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), đầu tư để nâng cao trình độ và khả năng ứng dụng khoa học công nghệ trong các doanh nghiệp. Đây là một cách hiệu quả để củng cố sự đổi mới và thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng dựa trên những ý tưởng và sáng kiến mới.

Ông Nguyễn Hoa Cương kỳ vọng, Báo cáo “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam” sẽ mở giai đoạn nghiên cứu mới nhắm đến đối tượng DNNVV ở Việt Nam. Làm sao để họ phát huy tốt nhất năng lực đổi mới sáng tạo xanh, đối với cả hoạt động kinh doanh của bản thân doanh nghiệp cũng như đối với tăng trưởng chung của nền kinh tế, sự phát triển của xã hội.

Bà Mette Ekeroth – Đại biện lâm thời Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam chia sẻ: DNVVN chiếm 95% doanh nghiệp của Việt Nam và Chính phủ rất khuyến khích họ tham gia vào chuyển đổi xanh. Chuyển đổi xanh sẽ tận dụng lợi thế cạnh tranh và tối đa hóa các nguồn lực để doanh nghiệp có thể phát triển bền vững, đóng góp vào mục tiêu bảo vệ môi trường, phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam.