Điện Biên: Dự án hồ Ẳng Cang – Bao giờ về đích?

Phải ký thêm bao nhiêu quyết định để điều chỉnh Dự án?

Ngày 13/10/2009, UBND tỉnh Điện Biên ban hành Quyết định số 1852/QĐ-UBND phê duyệt dự án công trình hồ chứa nước Ẳng Cang (xã Ẳng Cang, huyện Mường Ảng). Với tổng mức đầu tư hơn 355 tỷ đồng, theo thiết kế, hồ Ẳng Cang có dung tích hơn 4,4 triệu mét khối, trong đó dung tích hữu ích 3,8 triệu mét khối. Đây là công trình thủy lợi lớn nhất, hiện đại nhất trên địa bàn huyện Mường Ảng được kỳ vọng sẽ góp phần đem lại ấm no cho người dân.

Dự kiến công trình sẽ hoàn thành vào năm 2011, bảo đảm cấp nước tưới ẩm chủ động cho 1.000ha cà phê, 400ha lúa 2 vụ và cấp nước sinh hoạt cho hơn 10.000 hộ dân 4 xã, thị trấn: Ẳng Tở, Ẳng Cang, Ẳng Nưa và thị trấn Mường Ảng. Hồ còn góp phần cải tạo môi trường sinh thái khu vực và phòng, chống lũ cho dân cư vùng hạ lưu.

Thế nhưng, đã gần 9 năm thi công và sau nhiều lần điều chỉnh thời gian thi công (vào các năm 2011, 2013, 2016), Dự án Hồ Ẳng Cang vẫn còn dang dở. Cả chủ đầu tư dự án là UBND huyện Mường Ảng và các đơn vị thi công cũng chưa thể trả lời câu hỏi: Dự án Hồ Ẳng Cang bao giờ về đích?

Được biết, dự án hồ Ẳng Cang được giao cho 3 đơn vị thi công: Gói thầu xây lắp số 1 (đập đất, đập tràn xả lũ, cống lấy nước) do Liên danh Công ty CP Đầu tư Xây dựng & PTNT và Công ty CP Việt Thịnh thi công. Gói thầu xây lắp số 2 (đường quản lý kết hợp thi công; nhà quản lý; chi phí xây dựng điện) do Công ty CP Đầu tư Xây dựng & PTNT thi công. Gói thầu xây lắp số 3 (tuyến kênh chính và các công trình trên kênh chính) do Công ty CP Đầu tư Xây dựng & PTNT.
 

Nhưng đến nay, cả 3 gói thầu đều đang tạm dừng thi công; hồ thủy lợi Ẳng Cang giờ đây chỉ là những bãi đất ngổn ngang, nham nhở... Đập đất mới làm được một nửa, nhưng mưa lũ năm nào cũng bào mòn vài trăm mét khối. Riêng năm 2017, nước lớn đánh bay hơn 2.000m3 từ thân đập. Kế bên là đập tràn xả lũ cũng dở dang, máy móc, thiết bị của các nhà thầu thi công bỏ chỏng chơ, hoen gỉ.

Ông Nguyễn Đức Lượng, Cán bộ Ban Quản lý dự án huyện Mường Ảng (đơn vị được giao đại diện chủ đầu tư dự án hồ Ẳng Cang), cho biết: Nguyên nhân nhà thầu tạm dừng thi công là do nguồn vốn bố trí không đáp ứng được theo tiến độ thi công để chặn dòng. Mặt khác nhà thầu thiếu trách nhiệm trong việc đẩy nhanh tiến độ thi công; Chủ đầu tư đã nhiều lần gửi văn bản yêu cầu nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công nhưng nhà thầu vẫn không bố trí máy móc, thiết bị để triển khai thi công.

Đến ngày 25/10/2016, UBND tỉnh Điện Biên đã ban hành Quyết định số 1298/QĐ-UBND về việc điều chỉnh dự án đầu tư xây dựng công trình hồ chứa nước Ẳng Cang, trong đó, thời gian thực hiện dự án được điều chỉnh từ năm 2009 – 2020; giảm tổng mức đầu tư xuống còn 341 tỷ đồng. Trong khi Chủ đầu tư vẫn “bất lực” trước việc các nhà thầu đồng loạt ngừng thi công thì liệu UBND tỉnh Điện Biên sẽ phải ký thêm bao nhiêu quyết định điều chỉnh thời gian thực hiện Dự án?

Dân tái định cư dở dang... cùng Dự án

Dự án Hồ Ẳng Cang phải thu hồi đất của 292 hộ dân. Trong đó, phải sắp xếp tái định cư cho 62 hộ. Thế nhưng, trái với “viễn cảnh” mà mục tiêu Dự án đề ra, người dân khu vực tái định cư lại thêm phần thấp thỏm, lo âu…

Chị Quàng Thị Nguyệt, người đầu tiên chuyển nhà lên khu TĐC mới, tâm sự: “Ngày mới chuyển lên khu tái định cư, gia đình mình vui lắm, bởi ra đây sẽ được hỗ trợ tiền dựng nhà, đường sá thuận lợi, đi lại dễ dàng hơn… Nhưng khi ở rồi mới biết, thực tế khó khăn đến nhường nào; đất ruộng không còn, đất nương ít, lại cằn cỗi, thiếu nước sản xuất trầm trọng trong khi công trình hồ Ẳng Cang chẳng biết bao giờ mới triển khai tiếp”.

Trong căn nhà sàn mới dựng trên nền đất mới thuộc khu tái định cư (TĐC) số 1 bản Mánh Đanh (xã Ẳng Cang), ông Lường Văn Bánh, Bí thư Chi bộ bản Mánh Đanh, xã Ẳng Cang, cho biết: Toàn bản Mánh Đanh có 115 hộ, trong đó 60 hộ phải di dời tái định cư để phục vụ thi công hồ Ẳng Cang. Chờ đợi thấp thỏm gần chục năm trời, giờ bản Mánh Đanh mới có 46 hộ tạm ổn nhà cửa trên nền đất mới; còn hơn hai chục hộ vẫn canh cánh việc dựng nhà và cuộc sống sẽ ra sao? Khó khăn thì nhiều lắm, nói không hết được. Suốt thời gian qua, chúng tôi chẳng làm được việc gì, không dám đi đâu xa vì còn phải ở nhà chầu chực nhận tiền TĐC những 21 lần, mà số tiền có đáng là bao.

Việc nhà rồi lại việc của dân bản, ông Bánh cứ quay như chong chóng mỗi khi nghe tin nhà này có người cãi nhau, nhà kia có người bỏ đi mà phần nhiều nguyên nhân đều bắt đầu ở nơi TĐC.

Như nhà Lường Văn Yến đấy, khi chưa TĐC có đủ vợ đủ chồng, giờ TĐC xong thì vợ bỏ đi đâu không ai biết; nhà cửa mỗi mình Yến làm mãi không xong. Thậm chí có gia đình, tiền đền bù TĐC cứ nhận, về đến đâu tiêu hết đến đó bởi ruộng không có, nương đồi khô cằn và tiền đền bù thì nhỏ giọt manh mún không đủ để mua gì cho ra tấm ra món. - Ông Bánh kể.

Đưa chúng tôi đi thăm mấy gia đình vừa dựng nhà TĐC nhưng đến nhà nào cũng cửa đóng then cài im ỉm, ông Bánh mới sực nhớ “người ta đi làm thuê đến tối mới về!"
 

Theo Quyết định số 1298/QĐ-UBND, ngày 25/10/2016 của UBND tỉnh Điện Biên, kinh phí dành cho công tác đền bù GPMB, tái định cư từ 15 tỷ lại vọt lên một cách "chóng mặt", tới hơn 99,5 tỷ đồng. Trong rất nhiều văn bản báo cáo, Ban QLDA huyện Mường Ảng đều nêu ra lý do rất “khách quan” là do chế độ, chính sách đền bù TĐC thay đổi. Cùng với việc dự án bị kéo dài nên trượt giá cũng kéo theo số tiền đền bù GPMB bị “đội lên”. Nhưng cho dù chính sách thay đổi cũng không thể làm tăng vọt chi phí đền bù TĐC từ 15 tỷ đồng lên 99,5 tỷ đồng như thế. Ở đây, vấn đề căn bản cần được thừa nhận chính là sự cẩu thả, thiếu trách nhiệm ngay từ khâu khảo sát, lập hồ sơ dự án công trình.