Báo Điện tử baotainguyenmoitruong.vn xin lược ghi ý kiến của một số vị Đại biểu Quốc hội liên quan đến đề xuất này.
ĐBQH Nguyễn Thị Thu Hà (Đoàn tỉnh Bắc Giang): “Đồng thời, với việc tăng tuổi nghỉ hưu nêu trên tôi ủng hộ quyền được nghỉ hưu sớm”
Vấn đề điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu, tôi thấy rằng các căn cứ phương án Chính phủ đưa ra vừa bảo đảm quyền, đồng thời thể hiện trách nhiệm của người lao động có tính đến các điều kiện, tính chất lao động và rất nhiều yếu tố khác.
Tuổi nghỉ hưu hiện tại đã được quy định cách đây gần 60 năm, đến nay tất cả các điều kiện về kinh tế - xã hội, điều kiện lao động, sức khỏe, tuổi thọ bình quân, về yêu cầu phát triển đất nước đã thay đổi nhiều nên tăng tuổi nghỉ hưu đã chín muồi.
Thứ hai, cách đây 15 năm lực lượng lao động tăng 1,2 triệu người/năm, đến nay chỉ còn 400.000 người/năm, dự báo 15 năm tới Việt Nam chỉ tăng 200.000 lao động/1 năm. Như vậy, trong tương lại chúng ta rất thiếu lao động.
Thứ ba, đối với nữ việc tăng tuổi nghỉ hưu đồng nghĩa với việc tăng số năm đóng bảo hiểm xã hội. Theo đó, chắc chắn lương hưu lao động nữ sẽ cải thiện tốt hơn. Thực tế hiện nay theo nghiên cứu của Ngân hàng thế giới, lương hưu trung bình của phụ nữ chỉ chiếm khoảng 84% so với lao động nam. Tăng tuổi nghỉ hưu sẽ tác động tích cực đến việc phát triển sự nghiệp và sự tiến bộ của phụ nữ do có thêm cơ hội trong đào tạo, quy hoạch, bổ nhiệm, bồi dưỡng cũng như nhiều quy trình về công tác cán bộ khác.
Hiện nay, do tuổi nghỉ hưu của phụ nữ trước 5 năm nên dẫn đến nhìn chung các quy định về tuổi tham gia đào tạo bồi dưỡng, quy hoạch bổ nhiệm của phụ nữ đều sớm hơn nam giới 5 năm. Trong khi chúng ta biết một phụ nữ trung bình mất khoảng 5 đến 8 năm sinh và nuôi 2 con nhỏ, do vậy thường sau 35 tuổi phụ nữ mới có điều kiện thuận lợi hơn để tập trung cho công việc và phát triển sự nghiệp. Nói cách khác, sau khi thực hiện xong thiên chức làm mẹ, cơ hội đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bổ nhiệm của người phụ nữ hạn chế đi đáng kể. Thời gian qua có rất nhiều ví dụ thực tế cho thấy phụ nữ chịu thiệt thòi trên con đường thăng tiến vì những giới hạn về quy định tuổi nghỉ hưu.
Đồng thời, với việc tăng tuổi nghỉ hưu nêu trên tôi ủng hộ quyền được nghỉ hưu sớm, theo đó quy định về nghỉ hưu sớm ở độ tuổi thấp hơn đối với một số nhóm lao động đặc thù là rất cần thiết. Đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, rà soát và đưa ra các căn cứ khoa học, thực tiễn về các ngành nghề hoặc các đối tượng lao động nào cần được nghỉ hưu ở độ tuổi thấp hơn và thấp hơn là bao nhiêu. Bên cạnh đó, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu cần thực hiện đồng bộ với các chính sách khác về lao động, về an sinh xã hội một cách tổng thể và cần được tuyên truyền đầy đủ để tạo ra sự đồng thuận của xã hội trong triển khai thực hiện.
ĐBQH Trương Phi Hùng (Đoàn tỉnh Long An): “Vấn đề tăng tuổi hưu cần phải tính toán kỹ”
Việc xem xét tăng tuổi nghỉ hưu phải quán triệt đầy đủ tinh thần Nghị quyết số 28 ngày 23/5/2018 của Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội, điều chỉnh tuổi nghỉ hưu cần có tầm nhìn dài hạn; lộ trình phù hợp với tăng trưởng kinh tế; giải quyết việc làm, thất nghiệp; không gây tác động tiêu cực đến thị trường lao động; bảo đảm chất lượng, số lượng và cơ cấu dân số, bình đẳng giới; cân đối quỹ bảo hiểm xã hội dài hạn; xu hướng già hóa dân số; tính chất, loại hình lao động và giữa các ngành nghề, lĩnh vực. Từ năm 2021, thực hiện điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo mục tiêu tăng tuổi nghỉ hưu chung, thu hẹp dần khoảng cách về thời gian trong quy định tuổi nghỉ hưu.
Đối với những ngành nghề đặc biệt, người lao động được quyền nghỉ hưu sớm hoặc muộn hơn 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu chung. Tuy nhiên, cần xem xét, cân nhắc tuổi nghỉ hưu của các đối tượng là công nhân lao động trực tiếp trong khu vực sản xuất dịch vụ và một số ngành nghề đặc thù. Đối với những đối tượng này, có thể xem xét chưa tăng tuổi nghỉ hưu hoặc có lộ trình tăng chậm hơn.
Ngoài ra, việc xét tăng tuổi nghỉ hưu cần có lộ trình phù hợp để tránh gây sốc về tình trạng thất nghiệp cũng như không gây tác động tiêu cực đến thị trường lao động. Người lao động hiện nay đang làm việc trong điều kiện lao động còn rất khó khăn so với các nước trong khu vực, mức sinh hoạt bảo đảm cho cuộc sống của họ còn hạn chế. Các nước tiên tiến tăng tuổi hưu họ vẫn có thể làm việc được vì sử dụng công nghệ cao, làm việc chỉ cần bấm nút. Vì vậy, các yếu tố trên sẽ quyết định tuổi hưu của người lao động, và nếu trong trường hợp có tăng tuổi nghỉ hưu thì nên chia theo nhóm lao động. Nhóm lao động trong cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và nhóm lao động trong doanh nghiệp ngoài công lập. Tôi đề nghị giữ nguyên như hiện hành đối với nhóm lao động ngoài nhà nước.
Mặt khác, hàng năm nước ta có khoảng 200.000 sinh viên tốt nghiệp ra trường, đó là đội ngũ trẻ, khỏe, đủ năng lực, và là nguồn nhân lực có chất lượng. Nếu chúng ta áp dụng ngay quy định tăng tuổi nghỉ hưu, rõ ràng có một phần cản trở lực lượng lao động trẻ. Vì vậy, theo quan điểm của tôi, vấn đề tăng tuổi hưu cần phải tính toán kỹ.
ĐBQH Vũ Thị Nguyệt (Đoàn tỉnh Hưng Yên): “Tuổi nghỉ hưu của nữ giới phải thấp hơn nam giới”
Về tuổi nghỉ hưu. Trước tiên, tôi xin khẳng định tuổi nghỉ hưu của nữ giới phải thấp hơn nam giới. Do về mặt sinh học thì tầm vóc, thể lực cũng như sức mạnh của nữ giới thấp hơn nam giới. Điều này tự nhiên đã định sẵn như vậy. Tuy nhiên, xác định nghỉ hưu ở tuổi nào thì cần phải phân tích dựa trên các yếu tố liên quan đến môi trường, điều kiện làm việc cũng như các yếu tố xã hội. Hiện nay, luật quy định tuổi nghỉ hưu của nữ thấp hơn so với năm giới là 5 tuổi. Tôi đồng tình với quan điểm sửa luật theo hướng nên thu hẹp, rút ngắn khoảng cách thời gian chênh lệch giữa tuổi nghỉ hưu của nữ và tuổi nghỉ hưu của nam xuống còn khoảng từ 2 cho tới 3 năm vì những lý do sau: Một, thông thường độ tuổi bắt đầu tham gia vào thị trường lao động của nam và của nữ gần như ngang nhau ở các ngành nghề khác nhau.
Hai, trong quá trình làm việc, nữ giới phải dành rất nhiều thời gian để thực hiện thiên chức làm mẹ cũng như chăm sóc gia đình. Do đó, thời gian làm việc thực tế thấp hơn so với nam giới, ít có cơ hội học tập, thăng tiến cũng như phát triển sự nghiệp hơn so với nam giới.
Ba, hiện tuổi nữ giới nghỉ hưu thấp hơn năm giới 5 tuổi. Tuổi nghỉ hưu trên thực tế còn thấp hơn so với luật định, làm ảnh hưởng tới lương hưu của nữ thấp hơn nam. Trong khi đó, tuổi thọ trung bình của nữ hiện nay đã cao hơn so với nam giới. Như vậy, nữ giới có thời gian hưởng lương hưu dài hơn nhưng hưởng ở mức độ thấp hơn. Điều này làm cho chất lượng cuộc sống của nữ giới sau khi nghỉ hưu có phần hạn chế hơn so với nam giới. Tôi nghĩ đây là yếu tố về bất bình đẳng giới. Tôi đề nghị chúng ta cần rút ngắn khoảng cách thời gian nghỉ hưu giữa tuổi nữ và nam.
Về đề xuất độ tuổi nghỉ hưu của nam là 62, nữ là 60, tôi cơ bản đồng tình với đề xuất như vậy. Tuy nhiên, đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu thêm, bổ sung thêm báo cáo đánh giá tác động của chính sách này để có thể tăng tính thuyết phục. Tôi nhận thấy nhiều cử tri cũng như các vị đại biểu Quốc hội hết sức băn khoăn về đề xuất này. Tôi đề nghị nên sửa theo hướng quy định quyền được nghỉ hưu ở các độ tuổi khác nhau đối với từng ngành nghề cụ thể và có thể quy định cụ thể trong luật này hay trong các luật chuyên ngành khác. Đối với các trường hợp được nghỉ hưu sớm do tính chất công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm cần xem xét yếu tố mức hưởng bảo hiểm xã hội để tránh thiệt thòi cho các đối tượng này khi nghỉ hưu sớm.
Về phương án thực hiện lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu, Chính phủ đề xuất 2 phương án. Tôi cho rằng 2 phương án này đều có ưu điểm và hạn chế riêng. Chính phủ đề xuất chọn phương án 1 nhưng theo tôi phương án 1 mất quá nhiều thời gian để chúng ta thực hiện theo lộ trình đặc biệt đối với lao động nữ. Trong khoảng thời gian 15 năm có nhiều ngành nghề có sự biến đổi, phân bố, sắp xếp lao động vì thế cũng biến đổi theo. Chưa tính đến tuổi thọ của luật này liệu chúng ta có thể kéo dài đến 15 năm không? Do đó, tôi đề xuất phương án từ năm 2021 mỗi năm tăng 3 tháng đối với nam và 5 tháng đối với nữ. Như vậy lộ trình hoàn thành sau 8 năm và 12 năm.
ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương (Đoàn tỉnh Quảng Bình): “Điều quan trọng nhất trong tăng tuổi nghỉ hưu là tạo cơ sở, niềm tin, sự chia sẻ và ủng hộ của người lao động”
Rất nhiều ý kiến tranh luận về Điều 170 tuổi nghỉ hưu, khi luật ban hành đây là điều sinh ra điểm nóng, tôi đề nghị Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ban Soạn thảo hết sức quan tâm, lưu ý điều chỉnh khi luật ban hành, tránh các vấn đề khác xảy ra.
Niềm tin lớn khi tăng tuổi nghỉ hưu là luật sửa đổi đã đưa ra một lộ trình tăng tuổi hợp lý. Từ năm 2021 người lao động trong điều kiện bình thường mỗi năm tăng ba tháng đối với nam, bốn tháng đối với nữ cho đến khi 62 tuổi đối với nam, 60 tuổi đối với nữ. Như vậy, là sau 9 năm đối với nam, 16 năm đối với nữ mới đến điểm cuối cùng của tuổi nghỉ hưu. Lộ trình này nhằm giải quyết tuyển dụng đối tượng lao động đã qua đào tạo như nhiều ý kiến đại biểu. Đây cũng là thời gian để nâng cao trách nhiệm, định hướng đào tạo hướng nghiệp cho lực lượng trẻ trong thời gian sắp tới. Đặc điểm sau 9 năm đối với nam, 16 năm đối với nữ, với xu thế phát triển như vũ bão của khoa học, công nghệ hiện nay thì người lao động chủ yếu điều hành sắp tới bằng trí tuệ, cơ bản bằng tự động hóa công nghệ cao, ít lao động chân tay nên có đủ sức khỏe để kéo dài tuổi lao động.
Vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu lần này là vấn đề hết sức nhạy cảm, tất cả các nước trên thế giới khi tăng tuổi nghỉ hưu đều có sự phản ứng của người lao động. Thực tế người lao động Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp đều không muốn tăng tuổi nghỉ hưu. Vì vậy, cần tính toán, cân nhắc kỹ lưỡng, tính đến nhu cầu lao động trẻ trong lúc đất nước đang tinh giản biên chế nên Quốc hội hết sức quan tâm giải pháp hợp lý, tăng tuổi nhưng không gây sự phản ứng, mất đồng thuận với người lao động. Điều quan trọng nhất trong tăng tuổi nghỉ hưu là tạo cơ sở, niềm tin, sự chia sẻ và ủng hộ của người lao động khi luật ban hành…
ĐBQH Cầm Thị Mẫn (Đoàn tỉnh Thanh Hóa): “Mốc tuổi nghỉ hưu đối với lao động nam đủ 62, nữ đủ 60 là phù hợp”
Về tuổi nghỉ hưu. Bộ Luật Lao động là luật gốc điều chỉnh mọi vấn đề về lao động, việc làm trong đó có vấn đề tuổi nghỉ hưu, quy định tuổi nghỉ hưu trong Bộ Luật lao động là cơ sở để dẫn chiếu áp dụng chung cho mọi đối tượng lao động trong đó có nhóm lao động trong các luật chuyên ngành như Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức, Luật Công an nhân dân, Luật Sỹ quan quân đội nhân dân. Do vậy, nội dung này tôi xin đề cập hai vấn đề sau:
Thứ nhất, về mốc nghỉ hưu, tại Điều 170 cả hai phương án dự thảo nêu ra đều quy định mốc tuổi nghỉ hưu đối với lao động nam đủ tuổi lao động từ 62, nữ đủ 60. Mức quy định như vậy là phù hợp với khả năng lao động, quá trình già hóa dân số, hội nhập quốc tế và thể chế hóa tinh thần của Trung ương về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội.
Thứ hai, lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu. Trong hai phương án dự thảo đưa ra tại khoản 1 và khoản 2 Điều 170, tôi đồng tình với phương án một vì theo lộ trình này sau 15 năm độ tuổi nghỉ hưu của lao động nữ mới đạt 60 và sau 8 năm mới đạt 62. Như vậy, không làm hạn chế chỗ làm việc của người lao động bước vào tuổi lao động, đồng thời đủ thời gian cải thiện điều kiện lao động và sức khỏe cho người lao động và hạn chế tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm.
