Để những ngôi nhà an toàn bên biển

Cuộc thi là một trong những sáng kiến của Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam” do Quỹ Khí hậu xanh (GCF), Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) và Chính phủ Việt Nam hỗ trợ, được thực hiện với sự phối hợp của Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng).

Mục tiêu của cuộc thi là tìm kiếm các thiết kế nhà ở an toàn ven biển chi phí thấp và có khả năng áp dụng trên thực tế; góp phần cải thiện, nâng cao cuộc sống cho nhóm cộng đồng dễ bị tổn thương là người dân nghèo ven biển; góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về nhà an toàn chống chịu bão lụt nhằm mang đến cho người dân khu vực ven biển cuộc sống “An toàn - Hạnh phúc - Bền vững”.

Ảnh minh họa

Những người dân khu vực ven biển Việt Nam, nhất là khu vực miền Trung, vồn dĩ bao đời nay đã phải đối mặt với sự khắc nghiệt của thiên tai, bão lũ. Những phương án thiết kế nhà an toàn sẽ như một gợi ý về giải pháp chống chịu bão lũ cho nhân dân vùng ven biển.

Thực tế cũng cho thấy, Việt Nam đang đứng trước viễn cảnh vô cùng nguy hiểm bởi các thảm họa bão, lũ, lụt, nước biển dâng, do bờ biển dài của đất nước và dân số cao tập trung tại những vùng có cao độ thấp của khu vực ven biển. Thế nên, việc có những giải pháp thiết kế nhà an toàn giúp người dân vượt qua những ngày khó khăn của lũ, bão là một tin vui với cả những người làm công tác xây dựng lẫn những người dân vùng bão lũ.

Nhưng, nhìn sâu vào thực tiễn các địa phương ven biển Việt Nam, vấn đề còn cần mở rộng và sát thực hơn nữa. Không chỉ lo việc dựng nhà kiên cố, không chỉ lo kinh phí hỗ trợ cho người dân mỗi khi mùa bão lũ đến, mà trước hết, với thực tế gia tăng của bão, lụt chính quyền các địa phương, nhất là các đô thị, vùng ven biển sẽ phải quy hoạch phát triển đô thị tránh xa những vùng đất gần sông, biển và áp dụng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt phòng chống thiên tai, hoặc di chuyển các cơ sở hạ tầng hay công trình trọng yếu ra khỏi các khu vực dễ bị lũ lụt.

Các chiến lược xã hội bao gồm việc xác định các thành phần dân số dễ bị tổn thương trong trường hợp có bão và lũ. Các khu vực dân cư ở vùng bão lụt cần chuẩn bị để người dân có thể sử các công trình công cộng như trụ sở ủy ban, trường học… làm nơi lánh nạn khi bão lụt xảy ra. Nhiều thành phố ven biển cần áp dụng các biện pháp tiết kiệm và tái sử dụng nước ngay từ hôm nay để đối phó với việc thiếu nước sinh hoạt trong tương lai.

Đặc biệt, các đô thị ven biển cần chuẩn bị để đối phó với các hiện tương thiên tai bất thường. Kịch bản về nước biển dâng cần được lồng ghép vào tất cả các quyết định về quy hoạch phát triển đô thị. Dự báo về sự gia tăng các trận bão, lũ đòi hỏi chính quyền thành phố và các cơ quan có trách nhiệm cần áp dụng các tiêu chuẩn thiết kế và xây dụng cao hơn.

Sự thờ ơ là một thách thức lớn nhất khi các địa phương ven biển ứng phó với thiên tai. Trong tình hình hiện nay của các địa phương, các đô thị ven biển Việt Nam, thay vì chú ý đến các giải pháp “giảm nhẹ”, các nhà quy hoạch cần tập trung đến các giải pháp “thích ứng” như bảo vệ, đặc biệt là các thành phố lớn, trước đe dọa của bão, lụt và nước biển dâng. Bởi lẽ, đề cao các quan tâm về khí hậu và thiên tai liên quan đến khí hậu trong quá trình lập và thực thi quy hoạch là yếu tố quan trọng trong việc nhận biết các định hướng của phát triển đô thị bền vững.

Thiết kế nhà ở an toàn - cộng đồng bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu khu vực ven biển - điều đó sẽ mang niềm vui đến với những cư dân ven biển Việt Nam. Nhưng niềm vui ấy có trọn vẹn, bền vững hay không lại cần một chính sách thực thi cụ thể, một chiến lược dài lâu và bền vững. Mà điều này, cần sự lan tỏa và sự cam kết mạnh mẽ của những người có trách nhiệm, chứ không phải chỉ dừng lại ở những cuộc thi.