Chuyển biến trong tư duy, hành động phòng chống thiên tai

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, Việt Nam là 1 trong 10 nước bị thiên tai đe dọa lớn nhất. Những năm qua, Đảng, Nhà nước rất quan tâm đến công tác PCTT, thể hiện bằng việc củng cố mạnh mẽ hệ thống cơ quan PCTT từ Trung ương tới địa phương, hoàn thiện pháp luật về PCTT, chỉ đạo gắt gao công tác này và nêu cao tinh thần trách nhiệm trước nhân dân. Từ đó, hạn chế một phần thiệt hại do thiên tai gây ra. Thủ tướng đánh giá cao nỗ lực của các Bộ, ngành, địa phương đã chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai. Trong đó, công tác dự báo, cảnh báo thiên tai có nhiều tiến bộ, chất lượng dự báo từng bước được cải thiện ngày càng chi tiết cụ thể hơn.

Mức độ thiệt hại giảm mạnh cả về người và của

Khái quát về công tác PCTT năm 2018, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường – Phó Trưởng ban thường trực Ban chỉ đạo TW về PCTT cho biết, thiên tai năm 2018 không diễn ra dồn dập và khốc liệt như năm 2017 nhưng vẫn có nhiều thiên tai lớn cùng những yếu tố cực đoan, dị thường diễn ra trên khắp các vùng miền trên cả nước với 16/21 hình thái thiên tai. Thiệt hại do thiên tai gây ra đã giảm nhiều so với trung bình nhiều năm, nhất là những năm gần đây. Dù vậy, năm 2018 vẫn có 224 người chết và mất tích (giảm 42% so với năm 2017). Tổng thiệt hại về kinh tế ước tính gần 20.000 tỷ đồng (giảm 67% so với năm 2017).

Bên cạnh đó, thiên tai cũng đã làm đình trệ sản xuất, cản trở giao thương, làm gián đoạn việc cung cấp dịch vụ thiết yếu tại nhiều khu vực, nhất là khu vực Bắc Trung Bộ, khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Những tháng đầu năm 2019, thiên tai đã xảy ra ở khắp các vùng miền trên cả nước: mưa lớn cực đoan, mưa đá, giông lốc, sạt lở bờ sông, bờ biển... nhất là tại khu vực miền núi phía Bắc, gây thiệt hại người và tài sản.

Với những kết quả khả quan về giảm thiểu thiệt hại do thiên tai năm 2018, Thủ tướng biểu dương các Bộ, ngành, các địa phương trong thời gian qua đã đóng góp trong công tác PCTT, không để người dân sống trong cảnh màn trời chiếu đất, thiếu đói và đặc biệt là đề cao bảo vệ tính mạng cho người dân.

Đánh giá về các mặt đã làm được, Thủ tướng cho rằng, cả hệ thống chính trị đã rất quan tâm đến công tác PCTT, TKCN; cấp ủy chính quyền các cấp trên tinh thần áp dụng linh hoạt phương châm 4 tại chỗ đã rất nỗ lực giảm nhẹ thiệt hại nhất là thiên tai sự cố ở nhiều vùng.

Các lực lượng cứu hộ cứu nạn đã ứng cứu, xử lý hàng nghìn vụ, cứu được 6.6 24 người và 328 phương tiện và làm tốt công tác hướng dẫn các phương tiện trên biển tránh trú bão. Lực lượng vũ trang, công an quan đội đã đóng vai trò quan trọng, kịp thời trong mọi tình huống khẩn cấp và phối hợp cùng các bộ ngành trong các công tác phòng chống, khắc phục. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng tham gia ứng cứu thành công, hỗ trợ các nước bạn trong các sự cố thiên tai, như sự cố vỡ đập ở Lào hay gần đây là vụ việc cứu 22 ngư dân Philippines trên biển sau khi tàu cá bị đâm chìm.

Công tác xây dựng thể chế, quy chế tìm kiếm thiên tai, hoạt động từng bước được cải thiện trong thời gian qua. Công tác dự báo cảnh báo thiên tai có nhiều tiến bộ, chất lượng dự báo từng bước được cải thiện theo hướng ngày càng chi tiết cụ thể hơn. Thủ tướng đánh giá cao sự phối hợp của Ban chỉ đạo Trung ương về PCTT với Bộ TN&MT, trực tiếp là Trung tâm Dự báo KTTV Trung ương trong khâu quan trọng này. Việc ứng dụng KHCN trong quan trắc, dự báo, theo dõi, giám sát công trình, khu vực trọng điểm thiên tai đã bước đầu được coi trọng.

Trong điều kiện khó khăn, Chính phủ bố trí gần 10 nghìn tỷ đồng khắc phục sự cố thiên tai, đê điều, hồ đập tương đối kịp thời. Công tác xã hội hóa các nguồn lực được quan tâm, bằng cách thu hút sự tham gia của nhiều cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước. Hoạt động thông tin, truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng ngày một phát triển, hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại cho người dân.

Quản lý rủi ro, phòng ngừa là chính

Tại hội nghị, Thủ tướng nêu rõ quan điểm chỉ đạo đối với công tác phòng chống thiên tai là cần “xây dựng xã hội phát triển an toàn trước thiên tai”, theo hướng quản lý rủi ro, phòng ngừa là chính. Tác động trực tiếp của biến đổi khí hậu đã làm cho thiên tai ngày càng phức tạp, bất thường, cực đoan, không theo quy luật. Đây là thách thức lớn đối với công tác dự báo, cũng như phòng chống thiên tai, đặc biệt là mưa lũ cục bộ, lũ quét, sạt lở đất, triều cường… Trong khi đó, một số bộ, ngành, địa phương ý thức phòng chống thiên tai còn kém, trong khi bất cứ vùng nào cũng có thể có thiên tai trong thời tiết biến đổi cực đoan như hiện nay.

Trên cơ sở nhận định tình hình thiên tai, rút kinh nghiệm từ thực tế chỉ đạo, điều hành của các Bộ, ngành, địa phương trong thời gian vừa qua, Ban chỉ đạo Trung ương về PCTT khẳng định, năm 2019 cần triển khai quyết liệt các giải pháp PCTT đồng bộ từ phòng ngừa đến ứng phó và khắc phục hậu quả. Mục tiêu hàng đầu vẫn là giảm thiệt hại về người do thiên tai, đặc biệt là đối với bão, lũ và lũ quét, sạt lở đất ở các tỉnh miền núi; giảm thiệt hại về vật chất, nhất là trong lĩnh vực dễ bị tổn như: nông nghiệp, thủy sản, đê điều, thủy lợi, giao thông, hệ thống lưới điện, y tế, giáo dục.

Định hướng thời gian tới, Thủ tướng chỉ ra một số nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai. Trong đó, cần khẩn trương kiện toàn cơ quan chỉ đạo, chỉ huy phòng chống thiên tai các cấp, phân công rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng thành viên.

Rà soát, cập nhật, hoàn thiện phương án ứng phó thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, tránh tình trạng bị động, lúng túng khi tình huống bất lợi xảy ra. Tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức, hướng dẫn kỹ năng phòng, chống với thiên tai cho người dân và cộng đồng thông qua tập huấn, đào tạo, diễn tập.

Chất lượng công tác dự báo, cảnh báo thiên tai và khả năng chống chịu trước thiên tai của công trình kết cấu hạ tầng cần tiếp tục được nâng cao. Năng lực tham mưu, chỉ đạo điều hành, hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo của hệ thống cơ quan chỉ đạo từ Trung ương đến địa phương cần tiếp tục cải thiện, đồng thời, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật bảo đảm tính đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả; xây dựng được đội ngũ làm công tác tham mưu phòng chống thiên tai chuyên nghiệp, chủ động.

Ưu tiên bố trí nguồn lực từ ngân sách, đồng thời có các chính sách huy động phù hợp các nguồn lực ngoài ngân sách cho công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, trước hết là kinh phí đầu tư cho hệ thống quan trắc, giám sát, dự báo, cảnh báo thiên tai, xử lý khẩn cấp bảo đảm an toàn đê điều, hồ đập, khắc phục sạt lở bờ sông, bờ biển… Đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ và tăng cường hợp tác quốc tế về phòng chống thiên tai.

Tại Hội nghị, Ban chỉ đạo Trung ương về PCTT cũng trao bằng khen cho các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác PCTT năm 2018.