Bình Định: Các làng nghề gây ảnh hưởng môi trường

(TN&MT) - Dù có nhiều cố gắng, nỗ lực trong công tác bảo vệ môi trường, nhưng hoạt động của các làng nghề trên địa bàn tỉnh Bình Định vẫn còn tác động xấu đến môi trường khu dân cư. Thực tế này đòi hỏi ngành chức năng, chính quyền địa phương và người dân tại các làng nghề tăng cường hơn nữa việc bảo vệ môi trường để hoạt động sản xuất ổn định, bền vững.
Ảnh hưởng môi trường
Theo thống kê của ngành chức năng, hiện nay trên địa bàn tỉnh Bình Định có 67 làng nghề; trong đó, 46 làng nghề đạt tiêu chí theo quy định, được cấp thẩm quyền công nhận, 21 làng nghề chưa được công nhận. Lĩnh vực hoạt động của các làng nghề gồm: chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản; sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; xử lý, chế biến nguyên vật liệu phục vụ sản xuất ngành nghề nông thôn; sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ; sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh.
Các làng nghề phân bố trên địa bàn huyện Tuy Phước, Phù Cát, Phù Mỹ, Hoài Nhơn, Hoài Ân, Tây Sơn, Vĩnh Thạnh và TX An Nhơn. Các làng nghề nằm đan xen trong khu dân cư, được quy hoạch dựa trên hiện trạng khu dân cư có tỷ lệ cao các hộ gia đình cùng hoạt động sản xuất một ngành nghề. Hầu hết các làng nghề chưa được đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật về bảo vệ môi trường (BVMT) theo đúng quy định.
Tại các làng nghề, loại hình sản xuất, kinh doanh là kinh tế hộ gia đình có quy mô nhỏ, công nghệ sản xuất còn lạc hậu, các thiết bị cũ, thiếu đồng bộ. Hầu hết hộ sản xuất hạn chế về kinh tế nên khó khăn trong đầu tư xử lý chất thải. Nguồn kinh phí của các địa phương hạn hẹp, việc đầu tư xây dựng hệ thống xử lý tập trung chưa đáp ứng yêu cầu. Điều này khiến phát sinh nhiều chất thải ảnh hưởng xấu đến môi trường sống của các khu dân cư nơi có làng nghề; nhất là tại các nơi chế biến thực phẩm như sản xuất bún tươi, bánh tráng, chế biến tinh bột mì, nước mắm...
Theo Chi Cục bảo vệ môi trường (thuộc Sở TN&MT Bình Định), thì: Nhiên liệu chính được sử dụng tại các làng nghề là củi, than, mùn cưa… Quá trình đốt làm phát sinh bụi, khí CO2, SO2, NOx, CO gây ô nhiễm môi trường (ÔNMT) không khí. Tại những làng nghề chế biến nông lâm sản, thực phẩm, việc phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải, chất thải rắn có hàm lượng hữu cơ cao đã tạo ra khí H2S, NH3 gây mùi tanh hôi khó chịu.
Ngoài ra, đa số các hộ làm nghề chế biến thực phẩm như bún, bánh tráng, tinh bột mì, rượu còn kết hợp chăn nuôi ngay sát khu vực sản xuất nên gia tăng ô nhiễm không khí. Các hộ xả nước thải ra môi trường nhưng chưa xử lý theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, khiến nước thải có các chỉ tiêu hữu cơ và coliforms vượt chuẩn cho phép, gây ô nhiễm môi trường nước ngầm.
Tăng cường tuyên truyền, xử lý
Theo quy định tại Thông tư số 31/2016/TT-BTNMT ngày 14.10.2016 của Bộ TN&MT, công tác quản lý tại các làng nghề do UBND cấp xã thực hiện. Theo đó, UBND cấp xã phải lập Phương án BVMT làng nghề, sau đó trình UBND cấp huyện xác nhận.
Tuy nhiên, theo nhiều địa phương có làng nghề, tại cấp xã, nhiệm vụ quản lý về BVMT do 1 cán bộ địa chính - xây dựng kiêm nhiệm nên không sâu sát, gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, hầu hết các huyện, thị xã cũng chỉ có 1 cán bộ chuyên trách môi trường nên khó đảm bảo việc tham mưu, quản lý lĩnh vực BVMT nói chung, làng nghề nói riêng.
Theo của Sở TN&MT Bình Định, thì: Chính sách khuyến khích phát triển ngành nghề, làng nghề nông thôn đã được tỉnh Bình Định ban hành; nhưng việc thực thi thiếu đồng bộ. Nguồn nhân lực thực hiện công tác quản lý nhà nước về BVMT tại các làng nghề và nguồn kinh phí đầu tư xây dựng hạ tầng BVMT cho các làng nghề còn hạn chế.
Nhiều địa phương còn buông lỏng công tác kiểm tra, xử lý vi phạm về BVMT tại các làng nghề; việc xử lý các vi phạm pháp luật về môi trường còn gặp nhiều khó khăn. Đến nay, mới có 23 làng nghề được phê duyệt phương án BVMT và 4 làng nghề được phê duyệt Đề án BVMT chi tiết theo quy định.
Ông Huỳnh Quang Vinh, Phó Giám đốc Sở TN-MT Bình Định, cho biết: Để tháo gỡ khó khăn, tồn tại, hàng năm, Sở TN&MT tổ chức tối thiểu 1 lớp tập huấn về công tác BVMT cho cán bộ quản lý môi trường cấp huyện, xã để nâng cao năng lực của đội ngũ này. Đồng thời, triển khai xây dựng quy hoạch mạng lưới quan trắc môi trường tỉnh Bình Định đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Xác lập một số điểm quan trắc nước mặt, nước ngầm, không khí tại các làng nghề trên địa bàn tỉnh.
Bên cạnh đó, UBND tỉnh Bình Định quan tâm đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tại một số làng nghề. Năm 2018, tỉnh Bình Định đã đầu tư hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải với công suất 120m3/ngày, đêm tại làng nghề bún tươi Ngãi Chánh (xã Nhơn Hậu, TX An Nhơn). Tỉnh cũng đã đồng ý chủ trương lập dự án xây hệ thống xử lý nước thải tại làng nghề chế biến hải sản khô Mỹ An (xã Mỹ An, huyện Phù Mỹ).
Đặc biệt, kiên quyết xử lý đối với những làng nghề hoạt động sản xuất gây ảnh hưởng xấu đến môi trường. Đơn cử, năm 2017, UBND tỉnh Bình Định quyết định ngừng hoạt động đối với 168 hộ dân sản xuất bột mì tại xã Hoài Hảo, Hoài Tân, Hoài Thanh (Hoài Nhơn) do để phát sinh tình trạng ÔNMT nghiêm trọng. Mới đây, UBND tỉnh Bình Định ban hành văn bản số 3762/UBND-KT ngày 2.7.2019, thống nhất chủ trương chấm dứt hoạt động sản xuất, chế biến tinh bột mì nằm xen kẽ trong khu dân cư gây ÔNMT tại xã Bình Tân, Bình Thành (Tây Sơn).
 

Theo ông Trần Châu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, thì: Thời gian tới, UBND các huyện, thị xã và các ngành triển khai đồng bộ công tác BVMT tại các làng nghề theo quy định tại Thông tư số 31/2016/TT-BTNMT. Chú trọng công tác phân loại làng nghề về môi trường, tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về BVMT. Rà soát, yêu cầu các làng nghề chưa xây dựng phương án BVMT khẩn trương thực hiện, hoàn thành trong năm 2019.