Xây dựng sàn giao dịch tín chỉ các bon tự nguyện tại Việt Nam

Thông tin dược đưa ra tại Hội thảo tham vấn Xây dựng và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon tự nguyện tại Việt Nam, do Cục Biến đổi khí hậu (Bộ TN&MT) phối hợp cùng Standard Chartered tổ chức ngày 12/7, tại Hà Nội.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu cho biết, Việt Nam hiện đang xây dựng Đề án phát triển thị trường các-bon trong nước, tập trung vào giao dịch bắt buộc của việc trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính của các doanh nghiệp và trao đổi trong thị trường các-bon trong nước, định hướng kết nối với thị trường quốc tế. Để triển khai lộ trình này cần có sự chuẩn bị kỹ càng về hạ tầng, kỹ thuật, năng lực kiểm kê và báo cáo của doanh nghiệp.

Cả nước có 1.912 doanh nghiệp bắt buộc phải kiểm kê khí nhà kính và đáp ứng hạn ngạch phát thải. Thời gian tới, Bộ TN&MT sẽ tham mưu để Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tổng hạn ngạch của Việt Nam, và phân bổ cho các cơ sở trong giai đoạn 2026 - 2030 và hằng năm. Như vậy, các doanh nghiệp sẽ tham gia giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư nước ngoài quốc tế, các quốc gia cũng đang thúc đẩy hợp tác với Việt Nam. Các dự án có tiềm năng tạo tín chỉ các-bon để thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, và cũng là nguồn tín chỉ để giao dịch, trao đổi.

Theo bà Nguyễn Thúy Hạnh, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Standard Chartered, việc thành lập thị trường tín chỉ các bon là định hướng quan trọng để Việt Nam đạt phát thải ròng bằng 0 vào 2050. Đứng ở góc độ ngân hàng, chúng tôi cung cấp các sản phẩm dịch vụ phát triển bền vững, đồng thời, tư vấn miễn phí cho tất cả doanh nghiệp khi họ có đầu tư mới hoặc hoạch định kế hoạch kinh doanh hướng tới giảm phát thải để đồng hành cùng chính phủ đến 2050.

“Việt Nam là một thị trường phát triển tiềm năng trên thế giới, tuy nhiên, để huy động vốn đầu tư FDI thì doanh nghiệp Việt Nam và chuỗi cung ứng phải chuyển dịch theo hướng xanh, bền vững” – bà Hạnh nhấn mạnh.

Chia sẻ về các cơ chế tín chỉ các-bon hiện hữu tại Việt Nam, bà Nguyễn Hồng Loan, Trưởng ban Tư vấn xây dựng và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon tự nguyện cho biết, có 4 cơ chế tín chỉ là: Cơ chế phát triển sạch (CDM), Cơ chế tín chỉ chung (JCM), Tiêu chuẩn vàng (GS), cơ chế các-bon được thẩm định (GCS). Tổng lượng tín chỉ phát hành tín chỉ này ở Việt Nam đến tháng 12/2022 là hơn 40 triệu tín chỉ. Ngoài ra, có khoảng 50 dự án phát hành tín chỉ các-bon theo cơ chế của Hội đồng các-bon toàn cầu (GCC) đã được đệ trình.

Trong số này, CDM và JCM là các cơ chế có sự quản lý của cơ quan Nhà nước. Với các cơ chế còn lại, đơn vị sở hữu tín chỉ có trách nhiệm báo cáo về cơ quan có thẩm quyền quản lý để tổng hợp. Khi Việt Nam thiết lập và vận hành thị trường các-bon trong nước, việc thiết lập sàn giao dịch sẽ giúp các giao dịch liên quan đến tín chỉ các-bon được tập trung, minh bạch và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý nghiên cứu đánh giá tiềm năng và nhu cầu thị trường, xác định mục tiêu, thiết kế, cách thức quản lý và vận hành phù hợp.

Theo xu hướng thực hiện mục tiêu Net Zero, nhu cầu tín chỉ các-bon tự nguyện trên thế giới đang tăng lên trong thời gian gần đây, và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Các dự án tín chỉ các-bon tại Việt Nam hầu hết được thực hiện thông qua hợp đồng mua trước, nghĩa là bên có nhu cầu sẽ đặt hàng. Hiện nay, không có tín chỉ được ban hành sẵn để giao dịch trên sàn – bà Loan cho biết.

Theo ông Nguyễn Văn Minh, Trưởng phòng Kinh tế và Thông tin (Cục Biến đổi khí hậu), Chính phủ đã chỉ đạo Bộ TN&MT nghiên cứu, ban hành các cơ chế quản lý toàn bộ tín chỉ các-bon. Sắp tới, Bộ TN&MT sẽ thiết lập hệ thống đăng ký quốc gia. Theo đó, toàn bộ doanh nghiệp, tổ chức có lượng tín chỉ tạo ra trên phạm vi lãnh thổ Việt Nam sẽ phải đăng ký với trên hệ thống này. Khi có trao đổi ra nước ngoài thì cần báo cáo cho cơ quan quản lý là Bộ TN&MT, bởi hoạt động này còn ảnh hưởng tới việc thực hiện mục tiêu giảm phát thải chung của quốc gia.

Theo quy định của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, cứ 2 năm một lần, Bộ TN&MT sẽ phải nộp Báo cáo Minh bạch cho Liên hợp quốc, trong đó nêu rõ lượng tín chỉ tạo ra tại Việt Nam và lượng tín chỉ bán ra nước ngoài để thực hiện bù trừ giữa 2 quốc gia, tránh việc phải tính 2 lần.

Trên cơ sở kinh nghiệm xây dựng và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon tại singapore, ông Mark Glossoti, Giám đốc Phụ trách điều hành Công ty Climate Impact Exchange cho rằng, Việt Nam cần đưa ra các mục tiêu rõ ràng trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Các mục tiêu này có thể sẽ thay đổi do thị trường có nhiều yếu tố không chắc chắn, nhưng các bước đi ban đầu vẫn cần phải được thực hiện. Bên cạnh đó, cần dự kiến sự phát triển của thị trường các-bon theo thời gian và nguồn lực cần thiết cho xây dựng sàn giao dịch.

Tại hội thảo, đại diện các Bộ, ngành, doanh nghiệp, ngân hàng, VCCI và các công ty tư vấn đã cùng trao đổi, thảo luận và làm rõ những vấn đề đặt ra xung quanh việc xây dựng và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon. Theo lộ trình, thị trường các-bon trong nước của Việt Nam sẽ thí điểm từ năm 2025 và vận hành chính thức từ năm 2028.