Trải nghiệm “Làng du lịch tốt nhất thế giới”

Từ những ám ảnh vùng “rốn lũ”

Người dân Tân Hóa vẫn nhớ rõ, cái tên gọi “rốn lũ” của vùng đất này khởi nguồn từ trận lụt lịch sử vào tháng 10/2010. Trận đó, nước lên nhanh, người dân chỉ kịp chạy thoát thân lên núi, những con vật biết bơi còn thoát được, lợn, gà chết nhiều vô kể. Đỉnh lũ, mực nước lên đến chừng 12m, nhấn chìm mọi nóc nhà trong xã. Trực thăng cứu trợ của bộ đội bay qua, bay lại mà không có chỗ đỗ, cũng không biết thả hàng hóa ở đâu vì người dân tản mát mỗi người một nơi. Cuối cùng phải dùng thuyền máy đi vào ngõ ngách tìm, xác định vị trí thả mì gói và nước uống cho người dân. Tồi tệ hơn là tháng 10 năm đó đã xảy ra liên tiếp 2 đợt lũ lớn cách nhau chỉ vài ngày, khiến cuộc sống người dân vô cùng cực khổ.

Trong ký ức của nhiều người dân Tân Hóa, hình ảnh quê hương thân thương mà cũng ám ảnh nhất là cảnh xóm làng ngập chìm trong những ngày mưa lũ, đói rét như vậy. Phía đầu làng, có một cột đo mực nước lũ ghi dấu những cơn đại hồng thủy như nhắc nhớ người Tân Hóa về ký ức không thể quên. “Hễ cứ nghe mưa là lên thuyền chạy ngược lên lèn đá. Già trẻ, lớn bé chẳng ai dám ở lại khi nước lũ cứ năm sau cao hơn năm trước”, anh Trương Duy Hưng ở thôn 3, xã Tân Hóa bồi hồi nhớ lại những lần chèo thuyền chở bà con chạy lũ. Đó là nỗi ám ảnh khiến người dân Tân Hóa không thể nào quên. Cũng bởi vậy mà bỏ xứ để mưu sinh đã trở thành một “phong trào” của nhiều làng quê miền Trung. Riêng xã Tân Hóa, dân số có trên 3.300 người thì có đến cả ngàn thanh niên vào Nam kiếm sống…

Làng du lịch tốt nhất thế giới

Vậy mà chỉ gần 10 năm đổ lại đây, về Tân Hóa không ai còn nhận ra mảnh đất đã từng ngập chìm trong lũ. Từ khi Tân Hóa bắt đầu tham gia vào hoạt động du lịch của Công ty TNHH MTV Chua Me Đất (Oxalis), cuộc sống bắt đầu khấm khá lên... Trong căn homestay của gia đình, ông Trương Xuân Thơm và bà Cao Thị Phường ở thôn 2, xã Tân Hóa đang dọn dẹp lại căn phòng để chuẩn bị đón nhóm khách du lịch nước ngoài. Phòng rộng chừng 15m2, phía bên ngoài được sơn màu xanh, lợp lá cọ truyền thống. Phía trong phòng kê 2 giường, có đầy đủ chăn, ga, gối đệm, điều hòa, khu vệ sinh khép kín. Mọi vật dụng được xếp gọn gàng, sạch sẽ, nhìn không khác các phòng khách sạn hạng sang ở thành phố. Một phòng như vậy có thể ở được 3, 4 người. Theo ông Trương Xuân Thơm, mô hình homestay này được xây dựng theo ý tưởng của Oxalis, phục vụ khách du lịch trong và ngoài nước khi đến khám phá các thắng cảnh tại Tân Hóa. “Khách nước ngoài chủ yếu đến từ Anh, Séc, Nga, Đức. Họ thích nghỉ ở nhà tôi vì vị trí nhà đẹp, có vườn rộng và “view” nhìn ra xung quanh rất thoáng”, ông Thơm vui vẻ cho biết.

Mô hình homestay như nhà ông Thơm, bà Phường ở Tân Hóa này có tổng cộng 10 gia đình. Oxalis đã hỗ trợ cải tạo căn nhà thành phòng nghỉ homestay với số tiền 150 triệu đồng, chủ nhà không cần hoàn lại. Các ngôi nhà đều được đặt trên các thùng phi, có thể nổi khi nước lũ dâng cao. Nói về quá trình xây dựng mô hình du lịch độc đáo này, ông Nguyễn Duy Thịnh - Giám đốc Đổi mới - Sáng tạo Oxalis Adventure cho biết, năm 2014, Oxalis đưa vào khai thác sản phẩm du lịch khám phá hệ thống hang động Tú Làn tại khu vực xã Tân Hóa. Khi du khách ngày một đông, nhận thấy những căn nhà nổi bên cạnh nhà chính của người dân được sử dụng làm nơi tránh lụt vào những ngày nước dâng cao, Oxalis nảy ra ý tưởng cải tạo lại những căn nhà nổi này thành phòng nghỉ cho du khách, sản phẩm này có thể được sử dụng ngay cả trong những ngày nước lũ cao. Khách có thể lưu trú và tham gia chèo kayak để khám phá cuộc sống của người dân. “Ý tưởng này ban đầu gặp khá nhiều khó khăn khi triển khai và thuyết phục người dân tham gia vì nó quá mới lạ và khó hiểu. Nhưng từng bước, "Làng du lịch thích ứng với thời tiết Tân Hóa" đã hình thành như hôm nay”, ông Nguyễn Duy Thịnh nói.

Theo Chủ tịch UBND xã Tân Hóa Trương Thanh Duẩn, từ năm 2014, Oxalis đã cùng với chính quyền xã Tân Hóa, huyện Minh Hóa, Sở Du lịch và UBND tỉnh xây dựng chiến lược phát triển bền vững đưa vùng đất này trở thành trung tâm du lịch trọng điểm phía Tây Bắc Quảng Bình và được định hướng phát triển theo mô hình làng du lịch thích ứng với thời tiết. Từ một làng quê chịu nhiều thiên tai, bão lũ, Tân Hóa đã từng bước khẳng định mình trên bản đồ du lịch trong nước và thế giới bởi hướng đi, cách làm độc đáo. Với những kết quả đạt được, ngày 19/10/2023, tại Uzbekistan, Tổ chức Du lịch thế giới của Liên hợp quốc đã vinh danh Tân Hóa là Làng du lịch tốt nhất thế giới.

Sau khi cổng làng được thêm dòng chữ “Làng du lịch tốt nhất”, nét thôn quê dân giã của Tân Hóa không thay đổi nhiều. Vẫn đường làng, ngõ xóm thân thương; vẫn những nếp nhà nhỏ trầm mặc đã cùng người dân qua bao mùa lũ… Nhưng đằng sau vẻ bình yên ấy, hoạt động du lịch đã làm thay đổi đời sống của những người dân nơi đây. Nói như Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình Hồ An Phong: “Tân Hóa hôm nay thật đặc biệt! Nhờ có du lịch, mô hình nhà nổi tránh lũ ra đời và trở thành mô hình lưu trú có một không hai. Đây là cách làm vừa bảo đảm an toàn dân sinh, vừa phục vụ trải nghiệm khác biệt của du khách. Người Tân Hóa đã biến cái bất lợi thành sinh kế vững bền trên con đường chinh phục thiên nhiên, gắn bó với thiên nhiên, với làng quê mộc mạc, yên bình”.