Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân

Việc tổ chức Hội nghị nhằm tổng kết công tác HĐND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2021, triển khai nhiệm vụ và đưa ra các giải pháp hoạt động của HĐND năm 2022; đồng thời, tăng cường sự chỉ đạo và trách nhiệm giám sát, hướng dẫn của UBTVQH đối với hoạt động của HĐND. Hội nghị sẽ tập trung đánh giá ưu điểm, hạn chế quá trình hoạt động của HĐND năm 2021, triển khai nhiệm vụ năm 2022. Từ thực tiễn hoạt động của HĐND một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các đại biểu sẽ chia sẻ những khó khăn, vướng mắc, rút ra những bài học kinh nghiệm, cách làm linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với tình hình thực tiễn, kiến nghị tới UBTVQH quyết định các giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND, góp phần vào việc nâng cao vai trò, vị thế của hệ thống cơ quan dân cử tại địa phương.

Kết quả toàn diện trên nhiều mặt công tác

Trình bày tóm tắt Báo cáo tổng kết tình hình tổ chức và hoạt động của HĐND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, đồng chí Nguyễn Thị Thanh, Trưởng Ban Công tác Đại biểu nhấn mạnh, năm 2021, Quốc hội, UBTVQH rất quan tâm đến tổ chức và hoạt động của HĐND các cấp, trong đó, đã chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng chương trình công tác, hoàn thiện thể chế, ban hành các Nghị quyết đảm bảo thiết thực, sát với thực tiễn, đi vào cuộc sống, dễ triển khai thực hiện, dễ kiểm tra, giám sát.

HĐND nhiều địa phương đã phối hợp triển khai có hiệu quả các Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc thù, có nhiều sáng tạo đổi mới trong tổ chức và phương thức hoạt động. Vì vậy, năm 2021, mặc dù dịch Covid-19 tiếp tục có những diễn biến phức tạp, nhưng HĐND cấp tỉnh đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, quyền hạn được giao theo kế hoạch công tác năm 2021.

Thường trực HĐND cấp tỉnh đã chủ động chỉ đạo, điều hòa hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ đúng quy định của pháp luật và đã đạt được kết quả khá toàn diện trên nhiều mặt công tác. Hoạt động các Ban HĐND và Tổ đại biểu HĐND, đại biểu HĐND đảm bảo đúng chức năng, nhiệm vụ và có tính chủ động, linh hoạt hơn.

Đánh giá cụ thể về các mặt hoạt động của HĐND cấp tỉnh, bà Nguyễn Thị Thanh cho biết, công tác chuẩn bị tổ chức kỳ họp của HĐND được chỉ đạo, thực hiện cơ bản chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật. HĐND cấp tỉnh đã tổ chức từ 3 đến 6 kỳ họp. Phương thức điều hành kỳ họp có sự linh hoạt, sáng tạo, tổ chức kỳ họp trực tuyến hoặc kết hợp họp trực tuyến với trực tiếp, rút ngắn thời gian kỳ họp nhưng vẫn đảm bảo chất lượng.

Từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 đến nay, HĐND cấp tỉnh ở một địa phương đã ban hành ít nhất là 35 Nghị quyết, đặc biệt có địa phương ban hành tới 190 Nghị quyết, tạo cơ sở pháp lý để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra. Đây là minh chứng rất rõ nét nhất cho hiệu quả hoạt động của HĐND cấp tỉnh, góp phần đưa chủ trương, chính sách của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống. Các hoạt động của HĐND đã được thông tin kịp thời, được nhân dân và cử tri quan tâm theo dõi.

Về hoạt động giám sát của HĐND đã thực hiện chức năng giám sát thông qua việc xem xét các báo cáo công tác của các cơ quan Nhà nước ở địa phương; thông qua hoạt động chất vấn; thông qua các phiên giải trình; kết hợp khảo sát và xem xét báo cáo; tham gia cùng với các đoàn giám sát của UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh, thành phố khi giám sát tại địa phương.

Với tinh thần trách nhiệm cao, các đại biểu đã làm rõ những vấn đề còn hạn chế, khó khăn, vướng mắc, rõ người, rõ việc, rõ địa chỉ, rõ trách nhiệm, đồng thời kiến nghị đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế, “điểm nghẽn” đã chỉ ra. Nhờ vậy, kết quả giải quyết kiến nghị của cử tri đạt kết quả cao (87,6%); phần lớn số vụ việc khiếu nại, tố cáo đã được giải quyết ngay từ cấp cơ sở, qua đó, nâng cao vị thế, vai trò, trách nhiệm của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND.

Về hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công dân và việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, bà Nguyễn Thị Thanh cho biết, do tình hình dịch Covid-19, một số địa phương phải tạm dừng hoặc thay đổi cách tổ chức hoạt động tiếp xúc cử tri trước và sau kỳ họp, song những ý kiến của cử tri vẫn được tiếp nhận đầy đủ qua phương tiện truyền thông, qua báo cáo của Tổ đại biểu hoặc kết hợp tổ chức tiếp xúc cử tri trực tiếp với trực tuyến ở một số tỉnh, thành phố. Theo báo cáo của các địa phương, về cơ bản các ý kiến, kiến nghị của cử tri đã được các cơ quan có thẩm quyền xem xét giải quyết, đạt hơn 85%.

Nhiệm vụ tiếp công dân, tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân cơ bản kịp thời, đúng quy định, nhất là từ khi UBTVQH nghe báo cáo về công tác dân nguyện hằng tháng, do vậy các cơ quan đã thụ lý giải quyết, đạt hơn 89%.

HĐND các tỉnh, thành phố cũng thực hiện tốt chức năng chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của các Ban HĐND, ứng dụng tối đa công nghệ thông tin vào hoạt động xem xét cho ý kiến các nội dung chuẩn bị cho kỳ họp thường kỳ, chuyên đề. Các Ban HĐND đã chủ động, linh hoạt thực hiện công tác khảo sát, giám sát, thẩm tra, cơ bản đúng tiến độ theo kế hoạch. Báo cáo thẩm tra đảm bảo tính chặt chẽ, chất lượng. Nhiều nội dung qua thẩm tra được UBND cấp tỉnh và các cơ quan tiếp thu, báo cáo giải trình làm rõ.

Tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh đã phát huy vai trò phân công đại biểu nghiên cứu tài liệu, phân công tham gia thảo luận, tham gia hoạt động tiếp xúc cử tri, tổng hợp các ý kiến, kiến nghị của cử tri, đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan trong việc trả lời, giải quyết, theo dõi kết quả giải quyết các kiến nghị của cử tri.

Về phương hướng nhiệm vụ trong năm 2022, HĐND các cấp cần tiếp tục đổi mới về phương thức, cách thức tổ chức hoạt động, nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND trên cơ sở cụ thể hóa Nghị quyết đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Quốc hội, Chính phủ, Nghị quyết Đảng bộ tỉnh, thành phố và pháp luật của Nhà nước, HĐND triển khai có hiệu quả việc “nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp, nhiệm kỳ 2021-2026” để HĐND thực sự là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan Nhà nước cấp trên.

Tiếp tục đổi mới hoạt động của Hội đồng nhân dân

Tại Hội nghị, các đại biểu đã nghe Thường trực HĐND một số địa phương trình bày tham luận về kinh nghiệm trong quá trình tổ chức hoạt động công tác HĐND, như: thành phố Hà Nội, tỉnh Tuyên Quang, tỉnh Nam Định, tỉnh Bắc Giang, tỉnh Vĩnh Phúc, tỉnh Hưng Yên, tỉnh Lai Châu...

Phát biểu kết luận Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, năm 2021, HĐND tỉnh, thành phố đã luôn quán triệt và tổ chức thực hiện tốt chủ trương của Đảng, các Nghị quyết của Quốc hội, UBTVQH, Chính phủ; việc hướng dẫn, chỉ đạo sâu sát, toàn diện, kịp thời của UBTVQH, triển khai quyết liệt thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc và Đại hội Đảng bộ các cấp, bám sát chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định, vượt qua nhiều khó khăn, thử thách khắc nghiệt, cam go của đại dịch COVID-19, có nhiều mô hình mới, cách làm hay, đổi mới, sáng tạo, linh hoạt, thích ứng mọi điều kiện, hoàn thành tốt đẹp nhiệm vụ được giao năm 2021 và tạo tiền đề, điều kiện cho việc thực hiện nhiệm vụ của cả nhiệm kỳ, giai đoạn 2021-2026.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, bên cạnh những thành tích, kết quả đạt được, hoạt động của HĐND vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như chất lượng kỳ họp của HĐND, hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND có lúc, có nơi còn bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu và kỳ vọng của Nhân dân, cử tri. Hiệu quả của công tác giám sát nhìn chung còn hạn chế; hoạt động giám sát chuyên đề, tái giám sát còn ít. Hoạt động giải trình tại phiên họp của Thường trực HĐND có nơi, có lúc còn hình thức, chất lượng thấp. Việc đôn đốc, theo dõi kết quả giải quyết, khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của Nhân dân và cử tri còn bất cập, chậm, hiệu quả chưa cao, chủ yếu là chuyển đơn...

Về phương hướng, nhiệm vụ và các giải pháp công tác năm 2022 của HĐND tỉnh, thành phố, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ yêu cầu tiếp tục quán triệt, thấm nhuần chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND được quy định tại luật tổ chức chính quyền địa phương số 77/2015/QH13, được sửa đổi, bổ sung theo luật số 47/2019/QH14 “Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương”, nhất là đối với các đại biểu mới tham gia lần đầu là đại biểu HĐND.

Rà soát, xây dựng hoặc hoàn thiện và tổ chức thực hiện Đề án tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng kỳ họp HĐND, chất lượng hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND để thực hiện tốt nhất nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND tỉnh, thành phố cả về tổ chức và đảm bảo thi hành Hiến pháp và pháp luật; xây dựng chính quyền; quyết định các vấn đề quan trọng trong các lĩnh vực và giám sát việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, việc thực hiện các Nghị quyết của HĐND tỉnh, thành phố; giám sát hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, Tòa án Nhân dân, Viện kiểm sát cùng cấp, các Ban của HĐND, giám sát văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp và văn bản của HĐND cấp huyện...

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu HĐND tỉnh, thành phố kịp thời ban hành các Nghị quyết để tổ chức thực hiện và giám sát việc tổ chức thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội, tài chính - ngân sách, đầu tư công năm 2022, các Chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là Chương trình phòng, chống dịch COVID-19 giai đoạn 2022-2023 theo phương châm thích ứng linh hoạt, an toàn, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 và Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội, các giải pháp tài chính - tiền tệ trong 2 năm 2022-2023, phấn đấu hoàn thành cao nhất các chỉ tiêu, mục tiêu năm 2022, năm bản lề thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XIII.

Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền và ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động của HĐND. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện và tổ chức thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa Đoàn đại biểu Quốc hội với HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, với UBND và MTTQVN tỉnh, thành phố để phát huy hiệu quả từng cơ quan, tổ chức.

Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, thường trực cấp ủy đối với tổ chức hoạt động của HĐND; chủ động tham mưu với cấp ủy trong việc kiện toàn các chức danh còn thiếu so với quy định và công tác quy hoạch đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách nhiệm kỳ 2026-2031; phối hợp với Ban Công tác đại biểu, Văn phòng Quốc hội để bồi dưỡng kiến thức, kỷ năng cho đại biểu HĐND các cấp và công chức, viên chức Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, UBTVQH tiếp tục làm rõ nội hàm, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn và giám sát hoạt động của HĐND; nghiên cứu đổi mới việc tổ chức hội nghị HĐND theo khối tỉnh, thành phố; tăng cường tổ chức hội thảo, tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm hoạt động của HĐND tỉnh, thành phố theo các chuyên đề.... Trong năm 2022, UBTVQH giao Ban công tác đại biểu chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan và HĐND các tỉnh, thành phố xây dựng Đề án “Tăng cường sự chỉ đạo và trách nhiệm giám sát, hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp, tăng cường sự gắn kết của các cơ quan của Quốc hội với Hội đồng nhân dân các cấp” và dự thảo “Nghị quyết về hướng dẫn một số hoạt động giám sát của HĐND’’ trình UBTVQH ban hành.

Việc phối hợp, đề xuất, chuẩn bị nội dung và chương trình của các kỳ họp HĐND phải đảm bảo theo đúng trình tự, thủ tục, thời gian, chất lượng, kiên quyết không trình những văn bản không có trong chương trình hoặc không đủ điều kiện để trình theo quy định của pháp luật; công tác thẩm tra các báo cáo, dự thảo Nghị quyết của các Ban của HĐND phải quyết liệt đổi mới, phải chủ động từ sớm, từ xa, đảm bảo khách quan, trung thực, có chính kiến;...

HĐND nhiệm kỳ 2021-2026 cấp tỉnh đã bầu được 177 đồng chí giữ chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND (gồm 63 Chủ tịch, 114 Phó Chủ tịch). Trong số 63 Chủ tịch có 22 đồng chí là Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, 34 đồng chí là Phó Bí thư Tỉnh, Thành ủy (trong đó, có 2 đồng chí Ủy viên dự khuyết TW Đảng), 7 đồng chí là Ủy viên Ban Thường vụ tỉnh, thành ủy (trong đó có 1 đồng chí Ủy viên dự khuyết TW Đảng); 9 đồng chí Chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách và 54 đồng chí hoạt động kiêm nhiệm; thành lập 227 Ban.