(TN&MT) - Trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) ngày càng tăng thì việc thích ứng được hiểu là các hoạt động cần được thực hiện để tạo ra những thay đổi, cũng như những điều chỉnh thực tế để giải quyết các rủi ro khí hậu. Việc phát triển một kế hoạch hành động thích ứng quốc gia hoặc khu vực sẽ tạo ra sự thay đổi tích cực trong xây dựng chính sách phát triển KH - XH.
Thông tin khí hậu phục vụ ra quyết định
Ở Việt Nam, những năm gần đây BĐKH càng hiện hữu rõ nét khi tần suất và cường độ thiên tai ngày càng gia tăng, gây ra nhiều tổn thất to lớn về người, tài sản, các cơ sở hạ tầng về kinh tế, văn hóa, xã hội, tác động xấu đến môi trường.
Do đó, việc phát triển một kế hoạch hành động thích ứng vào các chiến lược, chính sách của quốc gia, ngành và các địa phương là hết sức quan trọng và cấp thiết. Theo đó, thông tin khí hậu đang được xem như một giải pháp cơ bản và cần thiết nhất nhằm mô tả các rủi ro khí hậu và để đưa ra các quyết định quản lý kịp thời và có hiệu quả. Những sản phẩm thông tin khí hậu là cơ sở chứng minh những đóng góp quan trọng của ngành khí tượng thủy văn đối với các cơ quan nhà nước và tư nhân, các nhà xây dựng chính sách, các nhà quản lý…
Thông tin khí hậu đang được xem như một giải pháp định hướng phát triển kinh tế xã hội
Hiện nay, các thông tin dự báo thời tiết, dự báo khí hậu đã được nhà nước quan tâm đầu tư và sử dụng ngày càng rộng rãi. Tính đến nay, ngành khí tượng thủy văn Bộ Tài Nguyên và Môi trường đã biên soạn và phát hành được 13 sản phẩm thông tin khí hậu để phục vụ các ngành kinh tế - xã hội như: Bản tin dự báo thời tiết ngày, kể cả các bản tin dự báo bão, lũ lụt, hạn hán, sương muối và hiện tượng thời tiết cực đoan; Bản tin triển vọng khí hậu tháng; Bản tin triển vọng khí hậu mùa; Bản đồ khí hậu; Bản đồ sinh thái nông nghiệp; Bản đồ phân bố bắt đầu và kết thúc mưa theo mùa;
Các dấu hiệu BĐKH nhận biết được; Bản đồ độ dài thời kỳ sinh trưởng; Bản đồ về các khả năng xuất hiện các đợt khô và ẩm với các độ dài khác nhau; Bản đồ về tính dao động của lượng mưa trong các mùa khác nhau; Bản Thông báo Khí tượng nông nghiệp; Bản đồ đánh giá mức độ dễ bị tổn thương do BĐKH, báo động về các sự kiện khí hậu cực đoan như hạn hán, lũ lụt…
Cập nhật thông tin cho phát triển bền vững
Ngày nay, thông tin khí hậu đang được thừa nhận là một nhân tố không thể thiếu được trong đầu tư và phát triển kinh tế xã hội và phát triển bền vững. Do vậy, việc sàng lọc, kiểm chứng các điều kiện khí hậu, tích hợp và lồng ghép các thông tin khí hậu vào các kế hoạch, quy hoạch, chiến lược và tầm nhìn phát triển đã trở thành một yêu cầu bắt buộc.
Với hệ thống kế hoạch hoá được phân chia thành 3 loại là: kế hoạch dài hạn, trung hạn và kế hoạch ngắn hạn. Ở Việt Nam, thời kỳ lập quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tại Nghị định số 92/2006/NĐ-CP về lập, phê duyệt và quản lý quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội đã quy định: Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội lập cho thời kỳ 10 năm, có tầm nhìn từ 15 - 20 năm và thể hiện cho từng thời kỳ 5 năm. Quy hoạch tổng thể này sẽ được rà soát, điều chỉnh, bổ sung phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội.
Do vậy, cách tiếp cận trong việc đối mặt với những sự không chắc chắn trong khí hậu hiện tại là phát triển một loạt các quy hoạch ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Đối với quy hoạch ngắn hạn, phương án tốt nhất là duy trì sự phát triển và thực hiện các chiến lược bằng các thông tin dao động khí hậu hiện tại. Đối với quy hoạch trung hạn, cần phải chú ý một cách nghiêm túc đến những thay đổi dự kiến sẽ xảy ra với BĐKH. Tuy nhiên, do tính không chắc chắn của BĐKH đòi hỏi phải tính đến những rủi ro do BĐKH gây ra. Đối với quy hoạch dài hạn, với quy mô thời gian không quá 20 hoặc 30 năm cần quan tâm đến các thông tin biến đổi khí hậu. Một cách lý tưởng, các chiến lược thích ứng với BĐKH cần được xem xét cho những tầm nhìn dài hơn, trong thời gian từ 50 đến 100 năm sắp tới.
Tuy nhiên, để quản lý và xử lý những rủi ro do dao động và biến đổi khí hậu gây ra, các nhà hoạch định chính sách cần phải xem xét bốn vấn đề trọng yếu, bao gồm: mức độ thích hợp của sự thích ứng; thời gian thực hiện các giải pháp thích ứng; phạm vi không chắc chắn trong BĐKH tương lai đang được phỏng đoán; những tác động của các điều kiện khí hậu tương lai ở các quy mô không gian và thời gian khác nhau.
Ngô Sỹ Giai
(Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và BĐKH)