Thanh Hóa: Nhiều giải pháp chấn chỉnh việc khai thác cát

Theo Báo cáo của ông Đào Trọng Quy, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa tại kỳ họp HĐND tỉnh vừa qua cho biết: Đến nay trên địa bàn tỉnh có 39 mỏ cát được cấp giấy phép, nhưng hiện tại còn 22 mỏ còn thời hạn khai thác. Nếu cứ khai thác với khối lượng lớn, trong khi cát từ đầu nguồn đã bị chặn bởi các dự án thủy điện thì tài nguyên cát sẽ nhanh chóng cạn kiệt. Nếu tiếp tục sẽ khai thác vào diện tích đất nông nghiệp, gây sạt lở.
 

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng “cát tặc” lộng hành trong thời gian qua theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường là do tình trạng một số chủ mỏ cát không thả phao đánh dấu mốc giới, khai thác ngoài vị trí, đa số tàu thuyền khai thác không biển số khai thác cát dọc theo các dòng sông Chu, sông Mã, sông Bưởi và các cửa Lạch Hới, Lạch Bạng…

Điển hình như thời gian gần đây xuất hiện nhiều tàu không đăng ký, đăng kiểm, ngang nhiên khai thác cát trái phép ở cửa biển lạch Hới gây xói lở bờ biển. Có đơn vị còn đưa tàu hút cát lớn ra khu vực trước biển Sầm Sơn hút cát, bơm lên các con tàu lớn của nước ngoài, tiềm ẩn nguy cơ xói lở bờ biển, mất bãi biển Sầm Sơn.
 

Gần đây, tại ngã Ba sông Bưởi - sông Mã (Báo Tài nguyên & Môi trường đã nhiều lần phản ánh) tình trạng khai thác cát trái phép. Theo phản ánh của người dân, tại khu vực ngã Ba sông tàu thuyền hay bơm hút cát trái phép tại đây, sau đó chở về bãi cát tại chân cầu Công, xã Vĩnh Hòa.
Được biết, tại xã Vĩnh Hòa có mỏ cát số 18 vẫn còn hạn khai thác, nhưng vì thời gian khai thác đã lâu, lại khai thác nhiều nên số lượng cát đến nay đã cạn kiệt, chất lượng cát lại xấu, nhiều tạp chất không đảm bảo cho xây dựng. Hơn nữa, khoảng cách từ ngã Ba sông Bưởi - sông Mã về mỏ khai thác xa, không thuận lợi, khi chở cát về bãi lại ngược dòng nên cát tặc thường “tiện đâu hút đó”.
 

Để đối phó với “cát tặc”, UBND huyện Vĩnh Lộc đã chỉ đạo Công an huyện phối hợp với Phòng TN&MT, UBND xã Vĩnh Khang lập chốt canh “cát tặc” với 10 cán bộ chiến sỹ phối hợp với các xã túc trực 24/24h nắm bắt tình hình, tuần tra, phòng ngừa hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép trên sông Mã. Từ đầu năm đến nay, CA huyện đã kiểm tra, bắt giữ và xử phạt về khai thác khoáng sản, giao thông đường thủy nội địa với 58 trường hợp, xử phạt gần 800 triệu đồng. Các phương tiện khai thác cát trái phép là những con thuyền không biển số.

Từ năm 2012, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa ban hành chỉ thị số 11/CT-UBND, Công văn số 1575 ngày 24/2/2017 về việc tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết và kinh doanh cát, sỏi trên địa bàn tỉnh. Hay Công văn số 1515/UBND-CN ngày 20/2/2017 về việc yêu cầu xử lý dứt điểm hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết và kinh doanh cát trái phép trên địa bàn. Trong đó nêu rõ nội dung ngăn chặn triệt để không cho các tàu, thuyền chưa đăng ký, đăng kiểm lưu hành trên sông để đảm bảo trật tự an ninh trên các tuyến sông.
 

Ngày 26/10/2017, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã có Thông báo số 230/TB-UBND. Theo đó, yêu cầu Sở Giao thông vận tải hoàn thành hồ sơ thiết kế, mẫu thiết kế các phương tiện giao thông đường thủy trình Cục Đăng kiểm thẩm định xong trước ngày 20/10/2017. Thực hiện công tác đăng kiểm các phương tiện trên địa bàn các huyện trọng điểm về cát: Thọ Xuân, Thiệu Hóa, Yên Định, Vĩnh Lộc và Thành phố Thanh Hóa

Tuy nhiên, việc đăng kiểm tàu thuyền hút cát không phải từ khi có Thông báo số 230, mà trước đó đã nhiều lần được UBND tỉnh chỉ đạo về việc này nhưng vẫn chưa được thực hiện.

Theo ông Nguyễn Đức Quyền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa trong phiên trả lời chất vấn HĐND tỉnh Thanh Hóa vừa qua: Hiện toàn tỉnh Thanh Hóa còn 365 tàu chưa đăng ký, đăng kiểm tham gia vào khai thác, vận chuyển cát trên sông, trên biển, trong đó nhiều tàu đi hút cát trái phép. UBND tỉnh sẽ tiếp tục chỉ đạo xử lý triệt để việc các mỏ không cắm mốc giới, khai thác ngoài vị trí, tàu thuyền không đăng ký đăng kiểm để ngăn chặn tình trạng khai thác cát trái phép.
 

Ông Phạm Văn Hoành, Trưởng phòng Khoáng sản (Sở Tài nguyên và Môi trường) cho rằng, việc đi kiểm tra tình hình khai thác cát trái phép hoặc khai thác ngoài vị trí là không khó. Nhưng cái khó là tàu thuyền khai thác cát trái phép không đăng ký, đăng kiểm nên khi bị bắt không biết tàu thuyền này của mỏ nào, chủ tàu là ai, tập kết về bãi nào. Người lái tàu, thuyền tự nhận rồi nộp phạt hành chính, nên sinh ra tình trạng “nhờn” luật. Với lại chỉ có cán bộ CSGT đường thủy với có phương tiện đường thủy để truy bắt các tàu thuyền vi pham luật giao thông (khai thác, vận chuyển cát trái phép).

Sau đợt mưa lũ do cơn bão số 10, nhằm đưa việc khai thác cát vào nề nếp và quy củ, Sở Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện rà soát, chấn chỉnh việc cắm mốc giới tại các mỏ cát được cấp phép trên địa bàn và tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa có Công văn số 14950/UBND-CN ngày 6/12/2017, với nội dung: tạm dừng khai thác đối với 10 đơn vị do chưa cắm, thả phao hoặc thả phao chưa đúng quy định tại các điểm góc nhằm xác định cụ thể ranh giới khu mỏ được cấp phép.

Như vậy, có thể nói, UBND tỉnh Thanh Hóa đã đánh giá đúng nguyên nhân, có nhiều văn bản chỉ đạo kịp thời các ngành theo đúng chức năng, nhiệm vụ để ngăn chặn tình hình khai thác, vận chuyển, kinh doanh cát trái phép nhằm đưa việc khai thác, kinh doanh cát vào nề nếp. Tuy nhiên, với số tàu thuyền chưa đăng ký, đăng kiểm quá lớn thì tình trạng khai thác, vận chuyển cát trái phép chưa thể chấm dứt. UBND tỉnh Thanh Hóa cần phải chỉ đạo quyết liệt hơn nữa đối với các con tàu, thuyền không số để đảm bảo trật tự an ninh trên các tuyến sông.