Tham vấn hoàn thiện Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn

Tham dự Hội thảo có các nhà quản lý, các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế tham gia Dự án Kế hoạch quản lý loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn của Việt Nam.

Khôi phục tầng ô-dôn và giảm thiểu biến đổi khí hậu

Để bảo vệ tầng ô-dôn, năm 1985, các quốc gia trên thế giới đã cùng ký kết Công ước Viên về bảo vệ tầng ô-dôn, đánh dấu bước khởi đầu quan trọng cho nỗ lực bảo vệ tầng ô-dôn trên phạm vi toàn cầu. Năm 1987, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn ra đời trong khuôn khổ Công ước Viên. Đại hội đồng Liên hợp quốc tại Nghị quyết số 49/114 tháng 12 năm 1994 đã quyết định lấy ngày 16/9 hằng năm là “Ngày quốc tế Bảo vệ tầng ô-dôn” và tất cả các nước thành viên Nghị định thư Montreal đều tổ chức các hoạt động kỷ niệm trọng thể Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn vào ngày này.

Năm 2023, Liên hợp quốc đã đưa ra chủ đề cho Ngày Quốc tế Bảo vệ tầng ô-dôn 16/9 là “Nghị định thư Montreal: Khôi phục tầng ô-dôn và giảm thiểu biến đổi khí hậu”. Đây có thể xem như lời khẳng định với thế giới rằng quá trình phục hồi tầng ô-dôn trong gần 4 thập kỷ đang diễn ra đúng hướng, và việc tiếp tục triển khai Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô- dôn sẽ đóng góp tích cực cho mục tiêu chung hạn chế sự nóng lên toàn cầu.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Nguyễn Tuấn Quang cho biết: Việt Nam là một trong những nước sớm gia nhập Công ước Vienna về bảo vệ tầng ô-dôn và Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn kể từ tháng 01/1994, cam kết tuân thủ các quy định của Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal. Là thành viên tham gia Nghị định thư Montreal, Việt Nam có nghĩa vụ kiểm soát và loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn theo lộ trình thực hiện Nghị định thư Montreal.

Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã nỗ lực triển khai các hoạt động nhằm bảo vệ tầng ô-dôn, kiểm soát và loại bỏ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn (CFC, Halon, CTC, HCFC, Methyl Bromide), chất gây hiệu ứng nhà kính (HFC). Đã loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon, CTC; hạn chế nhập khẩu các chất Methyl bromide (chỉ sử dụng cho mục đích khử trùng); Trong giai đoạn 2020-2025, loại trừ 35% mức tiêu thụ cơ sở các chất hydrochlorofluorocarbons (HCFC), lượng hạn ngạch nhập khẩu các chất HCFC áp dụng cho Việt Nam chỉ còn 2.600 tấn, dự kiến sẽ giảm dần trong giai đoạn sau đó cho đến khi chấm dứt nhập khẩu hoàn toàn các chất HCFC vào năm 2040; Thực hiện theo lộ trình loại trừ các chất HFC nhằm mục tiêu không gia tăng lượng tiêu thụ các chất HFC giai đoạn 2024-2029 và giảm dần tiến tới loại trừ 80% lượng tiêu thụ các chất HFC vào năm 2045.

Cũng theo ông Nguyễn Tuấn Quang, một trong những bước tiến mạnh mẽ trong công tác quản lý, bảo vệ tầng ô-dôn là việc luật hóa các quy định về bảo vệ tầng ô-dôn tại Điều 92 trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật bao đã đề ra các nội dung cơ bản về lộ trình quản lý, loại trừ các chất theo trách nhiệm và nghĩa vụ của Việt Nam thực hiện Nghị định thư Montreal; trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến các chất được kiểm soát; quy định nguyên tắc quản lý và trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong quản lý các chất được kiểm soát, quy định về mức phạt áp dụng đối với các hành vi vi phạm về sử dụng chất được kiểm soát.

Loại trừ 80% các chất HFC vào năm 2045

Tại Hội thảo, chia sẻ về kết quả thực hiện quản lý loại trừ các chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal tại Việt Nam, bà Nguyễn Đặng Thu Cúc, Phó trưởng phòng Phòng Giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và Bảo vệ tầng ô – dôn cho biết, trong nhiều năm qua, Việt Nam đã chung tay với cộng đồng quốc tế nỗ lực triển khai các hoạt động bảo vệ tầng ô-dôn, kiểm soát và loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn (CFC, Halon, CTC, HCFC, Methyl Bromide), chất gây hiệu ứng nhà kính (HFC). Đã loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon, CTC từ ngày 01/01/2010 và hạn chế nhập khẩu các chất Methyl bromide (chỉ sử dụng cho mục đích khử trùng).

Trong giai đoạn 2020-2025, Việt Nam thực hiện loại trừ 35% mức tiêu thụ cơ sở các chất hydrochlorofluorocarbons (HCFC), lượng hạn ngạch nhập khẩu các chất HCFC áp dụng cho Việt Nam chỉ còn 2.600 tấn, sẽ giảm dần trong giai đoạn sau đó để dừng nhập khẩu các chất HCFC vào năm 2040. Triển khai lộ trình loại trừ các chất HFC nhằm mục tiêu không gia tăng lượng tiêu thụ các chất HFC trong giai đoạn 2024-2028, loại trừ 10% lượng tiêu thụ các chất HFC vào năm 2029 cho đến năm 2034 và giảm dần tiến tới loại trừ 80% lượng tiêu thụ các chất HFC vào năm 2045.

Đặc biệt, Bộ TN&MT đang hoàn hiện việc xây dựng dự thảo Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát. Kế hoạch có ý nghĩa rất quan trọng, là cơ sở để thực hiện Nghị định thư Montreal.

Kế hoạch đề ra lộ trình đến năm 2045, các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và các chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal được quản lý hiệu quả và loại trừ dần theo lộ trình thông qua việc chuyển đổi sang công nghệ sử dụng các chất có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu thấp hoặc bằng 0, phấn đấu đạt mục tiêu giảm phát thải 11,2 triệu tấn CO2tđ.

Ông Nguyễn Bá Tú, Phòng Giảm nhẹ phát thải nhà kính và Bảo vệ tầng ô – dôn (Cục Biến đổi khí hậu) cho biết, dự thảo Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát gồm 7 phần. Dự thảo nêu rõ bối cảnh; quan điểm; mục tiêu; đề xuất các nhiệm vụ giải pháp cũng như nguồn kinh phí để thực hiện...

Tại Hội thảo, đại diện các công ty, doanh nghiệp đã chia sẻ kinh nghiệm trong việc thực thi quy định pháp luật về thu gom, lưu trữ, tái chế, tái sử dụng và xử lý các chất được kiểm soát.

Đại diện Công ty Cổ phần Daikin Việt Nam cho biết, Công ty đã thực hiện việc khảo sát, đánh giá bước đầu việc thực hiện quy định pháp luật về bảo vệ tầng ô - dôn đối với tổ chức sở hữu thiết bị lạnh có công suất lớn. Một số doanh nghiệp chia sẻ về cơ chế tài chính tiềm năng áp dụng đối với hoạt động tiêu hủy môi chất lạnh trong khu vực và tại Việt Nam; Phương pháp tái chế môi chất lạnh và kinh nghiệm quản lý môi chất lạnh của Nhật Bản và công cụ hỗ trợ quản lý vòng đời môi chất lạnh…