Tham gia thị trường carbon giúp nâng tầm doanh nghiệp Việt Nam

Ông Lê Anh Hoàng, Phó Viện trưởng Viện Tư vấn Phát triển CODE, Giám đốc Công ty Tài chính Carbon Giant Bard cho biết: Thị trường carbon được bắt nguồn từ Nghị định thư Kyoto của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (1997). Các quốc gia có dư thừa quyền phát thải được bán cho hoặc mua từ các quốc gia phát thải nhiều hơn hoặc ít hơn mục tiêu cam kết. Từ đó, trên thế giới đã xuất hiện loại hàng hóa mới là các chứng chỉ giảm/hấp thụ phát thải khí nhà kính.

Hiện nay, trên thế giới giao dịch tín chỉ carbon trên 02 thị trường, đó là bắt buộc và tự nguyện. Trong đó, thị trường carbon bắt buộc là thị trường mà việc mua bán carbon dựa trên cam kết của các quốc gia trong Công ước khung Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC) để đạt được mục tiêu cắt giảm khí nhà kính. Hiện tại, lớn nhất là thị trường carbon châu Âu (EU ETS) và thị trường carbon Hoa Kỳ (America Carbon Registry)...

Còn thị trường carbon tự nguyện là thị trường dựa trên cơ sở hợp tác thỏa thuận song phương hoặc đa phương giữa các tổ chức, công ty hoặc quốc gia. Bên mua tín chỉ tham gia vào các giao dịch trên cơ sở tự nguyện để đáp ứng các chính sách về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) để giảm dấu chân carbon.

Cũng theo ông Lê Anh Hoàng, giao dịch tín chỉ carbon trên thị trường thế giới hiện đang diễn ra rất sôi động. Theo đó, trên thế giới hiện có 03 thị trường carbon tự nguyện, lớn nhất là Gold Standard (GS) và Verified Carbon Standard (VCS). Hiện nay, có 62 dự án của Việt Nam đang tham gia giao dịch trên 02 thị trường này.

Tại Việt Nam, Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam về Quy định về Giảm khí nhà kính và Bảo vệ tầng Ozon… đã quy định lộ trình thành lập sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam. Trong đó, từ năm 2024 sẽ thực hiện kiểm kê khí nhà kính đối với các doanh nghiệp lớn.

Theo kế hoạch, trong số hơn 1.700 doanh nghiệp phải tiến hành kiểm kê thì hơn nửa là doanh nghiệp đang niêm yết trên thị trường chứng khoán. Trên cơ sở kết quả kiểm kê, Việt Nam dự kiến sẽ thí điểm vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon từ năm 2025 và vận hành chính thức từ năm 2028 nhằm kết nối, trao đổi tín chỉ các-bon trong nước với thị trường các-bon khu vực và thế giới.

Tuy vậy, hiện tại, đối với thị trường xuất khẩu chính của doanh nghiệp Việt Nam, Hiệp định Thương mại tự do được ký kết (FTA thế hệ mới) cùng với đó là các hàng rào thuế quan vào các thị trường lớn (Châu Âu, Mỹ, Trung Quốc, Nhật, Hàn… ) được xóa bỏ. Nhưng kèm theo đó là các quy định nghiêm ngặt về việc giảm phát thải carbon đối với các hàng hóa nhập khẩu. Điển hình nhất là Quy định Cơ chế điều chỉnh Carbon qua biên giới (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM).

Với cơ chế này, nhiều lĩnh vực sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp của cơ chế này như: sản xuất ngành hàng nông, lâm nghiệp; nhôm thép, điện năng, phân bón, bảo vệ thực vậy; hóa chất… Trong số này, rất nhiều doanh nghiệp cũng đang niêm yết trên thị trường chứng khoán.

"Các thị trường lớn trên thế giới đã và sẽ tiếp tục bổ sung các quy định về carbon đối với các hàng hóa nhập khẩu vào thị trường họ. Do đó nếu doanh nghiệp không có những bước chuẩn bị về lộ trình cắt giảm phát thải sẽ giảm đi tính cạnh tranh và gặp nhiều khó khăn trong quá trình sản xuất và cung ứng dịch vụ cho các khách hàng lớn trên thế giới" - ông Lê Anh Hoàng khuyến cáo.

Ông Lê Anh Hoàng cũng cho rằng: Các tiêu chuẩn mới áp dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam hiện đang đến rất gần. Đây vừa là thác thức, cũng là cơ hội. Vì vậy, các doanh nghiệp nên tiếp cận theo xu hướng xanh, thay đổi công nghệ sản xuất; đồng thời, cũng cần nghiên cứu, tính trước tín chỉ carbon cho doanh nghiệp mình.

Cùng với đó, thị trường tín chỉ carbon và thị trường tài chính xanh có quan mật thiết với thị trường chứng khoán, đặc biệt là các doanh nghiệp đã và đang niêm yết. Việc thay đổi công nghệ theo hướng giảm phát thải khí nhà kính, tạo ra quyền phát thải sẽ giúp doanh nghiệp thu hút nguồn tài chính dễ dàng với chi phí rẻ; đồng thời, góp phần nâng tầm giá trị trên thị trường thế giới.

Đồng tình với ý kiến trên, bà Hoàng Hải Anh, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam cho biết: Thị trường carbon và thị trường chứng khoán có sự liên thông mật thiết với nhau. Việc các doanh nghiệp thay đổi công nghệ theo hướng tạo ra quyền phát thải để có thể giao dịch trên thị trường carbon sẽ giúp cho hình ảnh của doanh nghiệp được nâng lên, định giá của doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán sẽ cao hơn các doanh nghiệp khác.