Quảng Nam: Nỗ lực tham gia thị trường carbon để giữ rừng

Hội thảo nằm trong khuôn khổ năm Đa dạng sinh học Quốc gia - với chủ đề “Chung sống hài hòa với thiên nhiên” do UBND tỉnh Quảng Nam đăng cai nhằm chia sẻ với các bên liên quan về thực trạng đa dạng sinh học, tài nguyên rừng cũng như tiềm năng và tiến trình xây dựng đề án thí điểm carbon, phục hồi rừng tại Quảng Nam.

Nhiều tiềm năng về trữ lượng carbon rừng

Quảng Nam là một trong những tỉnh có diện tích rừng tự nhiên lớn của Việt Nam. Rừng và đa dạng sinh học ở Quảng Nam có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, bảo vệ các lưu vực, chống xói mòn đất, giảm nhẹ biến đổi khí hậu và nâng cao khả năng thích ứng cho các cộng đồng.

Quảng Nam cũng là địa phương có tiềm năng về thực hiện các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao trữ lượng carbon từ rừng. Trong giai đoạn 2005 – 2016, rừng của Quảng Nam phát thải 4.233.930 tCO2e/năm và hấp thụ 3.295.389 tCO2e/năm; mức phát thải ròng trung bình hàng năm là 938.541 tCO2e/năm.

Ước tính phát thải và hấp thụ hàng năm giai đoạn 2019 – 2030 lần lượt là 3.789.589 tCO2e/năm và 4.476.445 tCO2e/năm, mức hấp thụ ròng trung bình hàng năm là 686.856 tCO2e/năm. Như vậy, tiềm năng giảm phát thải từ rừng của tỉnh là 533.341 tCO2e/năm và tiềm năng hấp thụ là 1.181.056 tCO2e/năm.

Tuy nhiên, ông Trần Út, Phó Giám đốc Sở NN&PT NTT tỉnh Quảng Nam thẳng thắn nhìn nhận những năm qua, với áp lực về nhu cầu gỗ, lâm sản, đất sản xuất, công tác quản lý còn bất cập, nguồn lực đầu tư cho công tác bảo vệ và phát triển rừng còn hạn chế … dẫn đến hiệu quả hoạt động trong lĩnh vực lâm nghiệp chưa đáp ứng kỳ vọng đặt ra.

Tình trạng vi phạm các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực quản lý bảo vệ rừng, quản lý lâm sản vẫn còn tái diễn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tài nguyên rừng, môi trường, trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế miền núi.

Trước thực trạng đó, Quảng Nam đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách đặc thù trong lĩnh vực bảo vệ, phát triển rừng. Trong đó, tập trung chỉ đạo công tác quy hoạch lâm nghiệp, giải pháp quản lý, bảo vệ tài nguyên rừng gắn với phát triển miền núi và nâng cao đời sống người dân dựa vào rừng.

Đồng thời, UBND tỉnh Quảng Nam đã phê duyệt và ban hành Kế hoạch hành động giảm phát thải khí nhà kính thông qua nỗ lực hạn chế mất rừng, suy thoái rừng, quản lý bền vững tài nguyên rừng, bảo tồn và nâng cao trữ lượng carbon rừng (REDD+) giai đoạn 2020 - 2030.

Sau đó, được sự thống nhất của Chính phủ về chủ trương cho phép UBND tỉnh Quảng Nam nghiên cứu, lập Đề án thí điểm kinh doanh tín chỉ carbon rừng. Đến nay, UBND tỉnh đã lập báo cáo đánh giá khả thi về cơ hội đầu tư vào carbon từ REDD+ và thu hút sự quan tâm của 5 nhà đầu tư/người mua tiềm năng. Tuy nhiên, Đề án vẫn chưa được phê duyệt do vẫn còn một số hạn chế về mặt kỹ thuật cũng như vướng mắc về pháp lý.

Còn nhiều thách thức

Tại Hội thảo, đại diện Cục Kiểm lâm, Văn phòng Chứng chỉ Quản lý rừng bền vững chia sẻ những khó khăn, thách thức cũng như giải pháp đối với thương mại carbon trong lâm nghiệp như khung pháp lý hướng dẫn chưa chi tiết và rõ ràng về đầu tư, quyền carbon, chia sẻ lợi ích; cơ chế phối hợp với các bộ ngành, địa phương; quy định về đăng ký, thương mại tín chỉ carbon.

Ngoài ra, năng lực kỹ thuật trong xây dựng, thực hiện dự án carbon rừng; dữ liệu, tính minh bạch, công khai thông tin, dữ liệu sử dụng trong đo đạc, báo cáo phát thải, thông tin về đầu tư, kết nối doanh nghiệp… hạn chế.

Bà Nghiêm Phương Thuý, Cục Lâm nghiệp cho rằng, thời gian tới cần tiếp tục triển khai các chương tình giảm phát thải và nghiên cứu thí điểm carbon có chất lượng cao; truyền thông, tập huấn kỹ thuật bài bản; nghiên cứu phân bổ hạn ngạch NDC (đóng góp do quốc gia tự quyết định) và tiềm năng tín chỉ cho địa phương…

Ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho hay, địa phương đang nỗ lực hoàn thiện về hồ sơ để tiếp tục kiến nghị Chính phủ cho phép thực hiện thí điểm đề án của tỉnh hoặc tham gia vào các dự án carbon vùng, góp phần hiện thực hoá mục tiêu thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon vào năm 2025 mà Chính phủ đặt ra với mục tiêu tạo nguồn tài chính bền vững để thực hiện bảo vệ rừng và nâng cao chất lượng rừng tự nhiên hiện có, phát triển rừng theo hướng bền vững cho tương lai.

"Tỉnh Quảng Nam vẫn quyết tâm giữ rừng, quan tâm phát triển sinh kế của người dân dưới tán rừng. Các cơ quan chức năng của tỉnh tiếp tục tuyên truyền về tín chỉ carbon và bảo vệ rừng mạnh hơn nữa, để người dân biết rõ. Sở NN&PTNT phối hợp chặt chẽ với bộ, ban, ngành để tuyên truyền cho người dân Quảng Nam và kêu gọi các địa phương tham gia việc này."- ông Bửu nhấn mạnh

Phó Chủ tịch Quảng Nam giao Sở NN&PTNT tham mưu UBND tỉnh có văn đề nghị Trung ương thành lập tổ chuyên trách về tín chỉ carbon. Tổ này do lãnh đạo Chính phủ làm tổ trưởng, có sự tham gia của các bộ, ngành liên quan để giải quyết các vấn đề còn vướng mắc.

Ngoài ra, tỉnh Quảng Nam cũng mong muốn Bộ TN&MT sớm ban hành hạn ngạch phát thải của các địa phương để có cơ sở tính toán xây dựng các dự án kinh doanh carbon. Bộ NN&PTNT sớm tham mưu ban hành các khung pháp lý liên quan đến việc kinh doanh tín chỉ carbon rừng, hướng dẫn, tạo điều kiện cho tỉnh Quảng Nam tham gia vào các dự án kinh doanh tín chỉ cacbon vùng do Bộ chủ trì thực hiện