Rừng bần cổ thụ độc nhất vô nhị tại Khánh Hòa đang bị bức tử!

Bần thích hợp với điều kiện bán nhật triều (thủy triêu lên xuống 2 lần trong ngày) nhưng ở Tuần Lễ, rừng ngập mặn đã bị cô lập hoàn toàn với biển. Đất bị lấn chiếm, nhiều cây bần cổ thụ trở thành thứ cây trên cạn, chết dần chết mòn

Quý, hiếm và “độc” là thế nhưng lâu nay, rừng này liên tục bị xâm hại và đang dần biến mất.

Ngót 15 năm trước, để cứu rừng bần cổ thụ trước nguy cơ bị xóa sổ, tỉnh Khánh Hòa đã giao huyện Vạn Ninh lên phương án bảo vệ. Khoảng 20ha rừng ngập mặn tại Tuần Lễ đã được quy hoạch, phân vùng; gần 500 cây bần cổ thụ đã hàng trăm năm tuổi, hình dáng tựa những cây bon sai, được đánh số, treo biển để theo dõi, quản lý; đồng thời được khoanh nuôi, trồng dặm bổ sung.

Các đường ngang cắt qua khu rừng được phá bỏ, thủy triều được khơi thông để dẫn nước mặn vào nuôi rừng.

Do trồng dặm theo kiểu phong trào, thiếu khoa học, lại không được quan tâm chăm sóc, chọn tỉa, nên những cây bần cổ thụ cuối cùng còn sót lại, hầu như bị đám rừng non, với khả năng thích nghi tốt hơn, bủa vây, che kín

Rừng được giao khoán cho các hộ dân trong thôn quản lý, mỗi hộ 0,5ha. UBND xã Vạn Thọ cũng đã thành lập 6 tổ bảo vệ rừng với hơn 30 người.

Người dân nhận khoán được trả tiền giao khoán rừng, các tổ bảo vệ cũng được cấp kinh phí hàng năm để hoạt động. Đáng tiếc, cách thức này duy trì được vài năm rồi tan rã, hoạt động bảo vệ rừng “đầu voi đuôi chuột” và đến chỗ gần như bị buông lỏng.

Quản lý lơi lỏng, dân lại quay ra lấn chiếm, đổ đất làm nhà. Đìa tôm không những không được giải tỏa mà được tiếp tục duy trì và mở rộng, bờ đìa áp sát rẻo đất rừng hẹp chạy dọc thôn.

Phía giáp biển, rừng bị đìa tôm bao vây

Tháng 4/2015, UBND xã Vạn Thọ kiện toàn bộ máy quản lý- bảo vệ rừng ngập mặn Tuần Lễ, gồm 6 thành viên, trong đó một Phó Chủ tịch UBND xã làm Tổ trưởng. Kinh phí hoạt động của Tổ là 17 triệu đồng/năm. Nhưng, nỗ lực nửa vời và thiếu quyết liệt đã không giúp giữ hiệu quả khu rừng.

Báo cáo của UBND huyện Vạn Ninh thời điểm tháng 9/2016, ghi nhận, rừng ngập mặn tại xã Vạn Thọ là 18 ha và chưa có chủ!

Trong khi đó, báo cáo của Hạt Kiểm lâm huyện Vạn Ninh thời điểm đầu năm 2017, dẫn nguồn kiểm kê rừng xã Vạn Thọ năm 2016 cho biết, rừng ngập mặn Tuần lễ còn khoảng 11,8 ha. Tuy nhiên đây là diện tích rừng bần nói chung, chủ yếu là bần non. Số cây bần cổ thụ còn lại chỉ là trên 120 cây.

Rừng bần ngập trong rác và nước thải

Cuối tháng 3/2017,ông Lê Xuân Thân- Phó Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa dẫn đầu Đoàn đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân tỉnh Khánh Hòa, thị sát rừng ngập mặn Tuần Lễ.

Trước thực trạng đáng buồn về rừng bần Tuần Lễ, ông Thân phát biểu: “Cơ chế bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn Tuần Lễ hiện nay, huyện giao cho xã, xã khoán cho các hộ dân nhưng không quản lý được. Do đó, hệ sinh thái rừng ngập mặn tại đây đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vấn đề quan trọng nhất để bảo vệ rừng ngập mặn trên địa bàn toàn tỉnh hiện nay là chính quyền và người dân phải cùng vào cuộc. Qua thực tế, việc đìa tôm phát triển bên ngoài, bên trong là rừng ngập mặn, bên trong nữa là khu dân cư là rất bất cập, phát sinh nhiều vấn đề khiến hệ sinh thái rừng ngập mặn bị tổn hại nghiêm trọng. Về vấn đề quy hoạch, cần xác định lại, khu vực nào dành cho bảo vệ, phục hồi rừng ngập mặn, khu vực nào nuôi tôm, khu vực nào trồng dừa, có như thế mới có thể bảo vệ được rừng ngập mặn Tuần Lễ”. 

Đất rừng tiếp tục bị lấn chiếm làm nhà, lập vườn

Quan sát của phóng viên tại hiện trường tại thời điểm cuối tháng 5/2017, rừng bần Tuần Lễ hầu như là rừng non. Phía giáp đường, rừng bị người dân lấn chiếm làm nhà. Trên nền đất vốn quy hoạch rừng ngập mặn, nhiều nhà cửa, công trình chăn nuôi và vườn dừa mọc lên.

Phía giáp biển, rừng bị đìa tôm bao vây. Bần thích hợp với điều kiện bán nhật triều (thủy triêu lên xuống 2 lần trong ngày) nhưng ở Tuần Lễ, rừng ngập mặn đã bị cô lập hoàn toàn với biển. Rừng bần Tuần Lễ chỉ còn một rẻo hẹp, rộng chừng 15 m, nằm kẹp giữa một bên là khu dân cư, một bên là khu đìa nuôi tôm, trở thành nơi xảrác, xả nước thải sinh hoạt và nước thải chăn nuôi.

Thêm nhiều cây bần cổ thụ bị bức tử

Chạy dọc khu rừng là dòng nước thải đen sánh, rác ngập ngụa. Do trồng dặm theo kiểu phong trào, thiếu khoa học, lại không được quan tâm chăm sóc, chọn tỉa, nên những cây bần cổ thụ cuối cùng còn sót lại, hầu như bị đám rừng non, với khả năng thích nghi tốt hơn, bủa vây, che kín. Một số cây khác đã hoàn toàn nằm trên cạn, lọt giữa vườn nhà dân. Không còn được thủy triều chăm sóc, bị cắt nguồn dưỡng chất, thêm nhiều cây bần cổ thụ đã chết, còn trơ những cành khô.

Bị cô lập trong môi trường ô nhiễm, rừng bần Tuần Lễ không có nhiều cơ hội tồn tại và đang tiếp tục bị bao vây, lấn chiếm, bức tử.

Nguyễn Văn