Quảng Nam: Tích tụ ruộng đất, nâng cao thu nhập cho người dân

Giải pháp thiết thực

Quảng Nam là địa phương có sản xuất nông nghiệp chiếm chủ yếu, nhưng tình trạng đất nông nghiệp rất manh mún và phân tán, hiệu quả sản xuất không cao. Những năm trước đây, nông dân ở nhiều nơi chỉ sản xuất cầm chừng theo lối quảng canh, suy giảm thâm canh, hoặc có nơi nông dân đã bỏ hoang ruộng đất gây lãng phí nguồn lực đất đai. Theo báo cáo của các địa phương, năm 2020, nông dân bỏ ruộng không sản xuất ước tính 5.640 ha. Trong khi đó, vẫn có những cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp cần đất để mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị nông nghiệp thì lại thiếu đất sản xuất.

Trước thực trạng này, công tác tập trung, tích tụ ruộng đất gắn với quy hoạch sản xuất hàng hóa đã được UBND tỉnh Quảng Nam quyết liệt triển khai. Với cơ chế, chính sách phù hợp, công tác tích tụ ruộng đất trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đã nhận được sự hưởng ứng của toàn dân, nhờ đó, đến nay tỉnh đã thực hiện dồn điền đổi thửa được hơn 18.500 ha đất lúa và màu.

Qua dồn điền đổi thửa đã giải quyết được cơ bản tình trạng manh mún và phân tán ruộng đất. Có nhiều hộ nông dân sản xuất 7- 8 thửa/4 - 5 cánh đồng, sau khi thực hiện đã thu gọn lại chỉ còn 2 - 3 thửa/hộ, sản xuất tập trung ở 1 - 2 nơi; diện tích mỗi thửa sau dồn điền lớn hơn gấp 1,5 - 2 lần, thậm chí có nơi gấp 3 lần; thuận lợi cho việc thực hiện cơ giới hóa, giải phóng sức lao động, giảm chi phí sản xuất và tăng hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp.

Từ thành công trong công tác dồn điền đổi thửa đã tạo ra những vùng chuyên canh tập trung, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp hàng hoá, nâng cao thu nhập, từng bước cải thiện đời sống của người nông dân. Nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đã làm tốt việc dồn điền đổi thửa, góp phần đem lạo “bộ mặt” mới cho khu vực nông thôn.

Xã Bình Đào, huyện Thăng Bình là địa phương đầu tiên ở Quảng Nam triển khai thí điểm mô hình tích tụ, tập trung ruộng đất. Nhờ tập trung tích tụ đất đai, HTX nông nghiệp Bình Đào đã áp dụng đồng bộ cơ giới hóa, tiến bộ khoa học vào đồng ruộng giảm chi phí sản xuất, tạo ra năng suất cao. Năng suất lúa khu vực tập trung tích tụ cao hơn năng suất bình quân toàn xã, kéo theo lợi nhuận của người nông dân được tăng thêm 20% so với sản xuất lúa thường.

Vẫn còn nhiều khó khăn

Theo Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam, tích tụ đất đai phục vụ sản xuất nông nghiệp hàng hóa đã được Đảng các cấp có chủ trương thực hiện; Chính phủ đã nghiên cứu xây dựng chính sách phát triển thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp và trình Quốc hội sửa đổi Luật đất đai theo hướng tạo thuận lợi hơn cho tích tụ, tập trung đất đai để sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, đủ sức cạnh tranh với thị trường, nâng cao mức sống người nông dân nông thôn.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện tích tụ ruộng đất trên địa bàn tỉnh Quảng Nam vẫn gặp nhiều khó khăn, chưa đạt yêu cầu đề ra. Ông Nguyễn Trường Sơn – Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam cho biết, quá trình triển khai đã gặp không ít khó khăn cần sớm được tháo gỡ để tạo điều kiện cho địa phương phát triển như quy định pháp luật đất đai về tích tụ ruộng đất chưa được ban hành. Quá trình tích tụ đất đai vẫn mang tính chất tự phát ở các địa phương, đa phần là tích tụ tập trung đất đai trong lĩnh vực trồng trọt và ở vùng đồng bằng, bởi lẽ đây là việc làm mới, nhận thức của một bộ phận cán bộ và nhân dân còn chưa có sự đồng thuận cao.

Bên cạnh đó, tâm lý chiếm giữ đất của người nông dân vẫn còn, không muốn cho thuê hoặc không muốn góp vốn. Việc cấp giấy chứng nhận sau dồn điền còn chậm cũng ảnh hưởng đến quá trình thực hiện tích tụ ruộng đất do nguồn kinh phí phân bổ không kịp thời, phương án dồn điền những năm trước bị thất lạc….

Để thực hiện hiệu quả công tác tích tụ ruộng đất, Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam cùng chính quyền các cấp tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền để người nông dân cần nắm rõ, hiểu được lợi ích của tích tụ tập trung ruộng đất, liên kết sản xuất nông nghiệp, vai trò liên doanh liên kết của doanh nghiệp trong việc tổ chức sản xuất và bao tiêu sản phẩm.

Đồng thời, đa dạng hóa chủ thể và hình thức tích tụ ruộng đất như doanh nghiệp, Hợp tác xã (HTX), nhóm hộ, hộ gia đình có quyền tham gia thực hiện tích tụ, tập trung ruộng đất. Trong đó, diện tích để thực hiện tích tụ tập trung ruộng đất trước hết là diện tích bỏ hoang không sản xuất, diện tích của những hộ nông dân không có lao động và không có khả năng tổ chức sản xuất, trên diện tích cần phải chuyển đổi cây trồng, diện tích quy hoạch xây dựng cánh đồng sản xuất tập trung, cánh đồng mẫu theo chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới.

Tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX, tập trung củng cố, xây dựng các HTX nông nghiệp điển hình, tiên tiến cấp huyện, tỉnh. Đặc biệt xây dựng đội ngũ cán bộ HTX có năng lực, có trách nhiệm, tâm huyết với HTX để thực hiện tốt nhiệm vụ tổ chức sản xuất kinh doanh và quản lý kinh tế HTX, thể hiện vai trò nòng cốt của HTX trong việc thực hiện tốt chủ trương tích tụ, tập trung ruộng đất, liên kết sản xuất.

Để thực hiện tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2021 – 2025, địa phương phấn đấu mỗi xã tập trung tích tụ ruộng đất ít nhất 3 vùng, quy mô mỗi vùng từ 20ha trở lên đối với vùng đồng bằng, từ 30ha trở lên đối với vùng miền núi phục vụ cho chăn nuôi, trồng rừng, cây dược liệu.