Mở rộng không gian phát triển ra biển

Thực tế, lấn biển là hoạt động quan trọng đối với nhiều quốc gia trên thế giới để bảo vệ bờ biển, ứng phó biến đổi khí hậu và mở rộng diện tích tự nhiên phục vụ nhu cầu sinh sống của người dân cũng như hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng và lợi thế lớn để mở rộng không gian phát triển ra biển, phục vụ phát triển bền vững. Tuy nhiên, do thiếu khung pháp lý điều chỉnh, nhất là do thiếu quy định về quản lý, sử dụng đất sau lấn biển nên dẫn tới nhiều vướng mắc, khó khăn trong thực hiện dự án đầu tư có phần diện tích đất lấn biển.

Cụ thể, tại Nghị định số 11/2021/NĐ-CP về giao các khu vực biển nhất định cho tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên biển đã có quy định về giao khu vực biển để lấn biển. Khoản 4 Điều 6 Nghị định 11 quy định: "Thời hạn giao khu vực biển để lấn biển được xem xét trên cơ sở kế hoạch lấn biển của dự án đã được phê duyệt. Tổ chức, cá nhân được giao khu vực biển để lấn biển thực hiện dự án đầu tư thì được tiếp tục sử dụng diện tích đất hình thành sau khi lấn biển theo quy định của pháp luật về đất đai".

Tuy nhiên Nghị định 11 là văn bản quy định chi tiết Luật Biển Việt Nam và Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo, không căn cứ vào Luật Đất đai. Dẫn đến bất cập là Nghị định 11 không quy định về chế độ quản lý, sử dụng đất sau lấn biển và gặp khó khăn trong quá trình thực hiện.

Để tháo gỡ vướng mắc này, Luật Đất đai 2024 đã đổ sung quy định về hoạt động lấn biển, trong đó quy định rõ điều kiện, nguyên tắc, trách nhiệm của Nhà nước, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động lấn biển tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc quản lý và thực hiện, khắc phục tình trạng chưa đồng bộ giữa pháp luật đất đai với pháp luật biển, tài nguyên và môi trường biển, phù hợp với phạm vi điều chỉnh của Luật Đất đai.

Trong đó, quy định Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân sử dụng vốn, kỹ thuật, công nghệ thực hiện các hoạt động lấn biển; có chính sách hỗ trợ, ưu đãi cho nhà đầu tư thực hiện hoạt động lấn biển theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, quy định các nguyên tắc khi thực hiện hoạt động lấn biển, trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước về hoạt động lấn biển và nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có hoạt động lấn biển đã được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp nhận chủ trương đầu tư thì được giao khu vực biển để thực hiện hoạt động lấn biển cùng với giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư.

Ngoài ra, Luật cũng giao Chính phủ quy định cụ thể về dự án đầu tư có hoạt động lấn biển và các hình thức lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có hoạt động lấn biển và các nội dung khác nhằm bảo đảm tính thống nhất giữa Luật Đất đai với các luật có liên quan như: Luật Biển Việt Nam, Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo...

Nhằm sớm đưa quy định này vào cuộc sống, ngày 16/4/2024, Chính phủ ban hành Nghị định 42/2024/NĐ-CP về hoạt động lấn biển nhằm hướng dẫn chi tiết quy định của Điều 190 Luật Đất đai 2024. Tiếp đó, ngày 30/7/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 102/2024/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai có hiệu lực từ 1/8/2024, trong đó có quy định về hoạt động lấn biển và thay thế Nghị định 42.

Theo đó, trên cơ sở kế thừa quy định tại Nghị định số 42, Nghị định 102 đã hoàn thiện nội dung về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đối với khu vực biển được xác định để lấn biển; quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án đầu tư có hoạt động lấn biển; lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, phê duyệt dự án; lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế xây dựng; thi công, nghiệm thu công trình xây dựng của dự án đầu tư lấn biển hoặc hạng mục lấn biển của dự án đầu tư.

Hoàn thiện nội dung quy định giao đất, cho thuê đất, giao khu vực biển để thực hiện hoạt động lấn biển; nghiệm thu hoàn thành hoạt động lấn biển; xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với hoạt động lấn biển trên cơ sở quy định của Luật Đất đai 2024.

Bên cạnh đó, Nghị định cũng có quy định xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư có hoạt động lấn biển đã có văn bản chấp thuận thực hiện dự án của cơ quan có thẩm quyền, chủ đầu tư đã nộp hồ sơ đề nghị giao khu vực biển, giao đất, cho thuê đất nhưng chưa được giao trước ngày 1/4/2024...