Giảm xuất khẩu cà phê nhân, tăng sản lượng rang xay và hòa tan

Nội dung tái cơ cấu ngành cà phê được quan tâm tại hội thảo quốc tế “Phát triển bền vững ngành cà phê Việt Nam”, một hoạt động bên lề chuỗi sự kiện Ngày Cà phê Việt Nam lần thứ 2 tại Đắk Nông do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương, UBND tỉnh Đắk Nông và Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam tổ chức.

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), 3 sản phẩm chế biến chính của cà phê nước ta là cà phê nhân xuất khẩu, cà phê rang xay và cà phê hòa tan. Nếu như trước đây, cà phê Việt Nam chủ yếu xuất khẩu thô thì thời gian qua, đã có sự chuyển dịch cơ cấu sản phẩm theo hướng giảm tỷ trọng xuất khẩu cà phê nhân, tăng tỷ trọng chế biến và xuất khẩu cà phê hòa tan, cà phê rang xay.

“Trong vòng 4 năm qua, công suất chế biến cà phê hòa tan (gồm cả cà phê nguyên chất và cà phê hỗn hợp) tăng từ 150.000 tấn/năm lên trên 180.000 tấn/năm. Từ năm 2014, sản lượng cà phê hòa tan xuất khẩu không ngừng tăng lên. Nếu như vụ 2014 - 2015 mới đạt 1,28 triệu bao thì đến vụ 2016 - 2017 đã đạt mức 2,1 triệu bao. Cà phê rang xay cũng có sự tăng trưởng”, đại diện Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho biết.

Tuy vậy, tỷ trọng xuất khẩu cà phê nhân vẫn chiếm đa số trong tổng sản lượng xuất khẩu cà phê của Việt Nam. Các doanh nghiệp FDI có thương hiệu và tài chính dồi dào chiếm ưu thế trong xuất khẩu cà phê chế biến sâu như Nestle, Olam, Tập đoàn Neumann Gruppe…

Việc chủ yếu xuất khẩu thô dẫn đến cà phê Việt Nam không có thương hiệu, giá trị mang lại thấp. Do đó, việc xây dựng thương hiệu cho cà phê Việt Nam, đầu tư cho chế biến sâu và hướng đến xuất khẩu cà phê đã qua chế biến trở thành ưu tiên số 1 của ngành cà phê hiện nay.

Trao đổi với phóng viên bên lề hội thảo, ông Nguyễn Nam Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam cho biết, muốn phát triển cà phê bền vững, xuất khẩu cà phê có thương hiệu thì ưu tiên số 1 là phát triển nguồn nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, tiếp theo là đầu tư công nghệ cho dây chuyền sản xuất, chế biến sâu.

Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ tiềm lực để đầu tư theo chuỗi từ khâu nguyên liệu đến chế biến sâu. Nhất là trong bối cảnh doanh nghiệp nội địa chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Ông Nguyễn Nam Hải dẫn chứng, đầu tư một dây chuyền chế biến sâu cà phê hòa tan có chi phí lên đến 700 triệu đồng, vượt khả năng của doanh nghiệp trong nước. Do đó, các doanh nghiệp cần được sự hỗ trợ về cơ chế vốn của Nhà nước thì mới có thể dần chuyển dịch từ xuất khẩu thô sang chế biến sâu.

Ngành cà phê Việt Nam đặt mục tiêu nâng kim ngạch xuất khẩu lên 6 tỷ USD vào năm 2030; đồng thời giữ vững vị trí nước sản xuất và xuất khẩu cà phê nhân lớn thứ 2 thế giới.

Đồng thời, chuyển dịch cơ cấu sản phẩm, nâng tỷ lệ cà phê hòa tan, cà phê rang xay từ trên 10% hiện nay lên 25% vào năm 2020; tập trung khuyến khích đầu tư nhà máy chế biến cà phê rang xay hiện đại với công suất 5.000 tấn sản phẩm/năm trở lên và chế biến cà phê hòa tan hiện đại với công suất 3.000 tấn sản phẩm/năm trở lên.