(TN&MT) - Hơn 240 hộ dân, trên 1000 dân, một trường tiểu học, trường mầm non, điểm văn hóa thôn Xích Thổ, xã Thống Nhất, huyện Hoành Bồ (Quảng Ninh) sẽ phải chuyển ra vùng rốn ô nhiễm, để nhường chỗ cho Dự án khai thác mỏ sét phục vụ sản xuất của Công ty CP Viglacera Hạ Long.
Được biết, năm 2011 UBND tỉnh Quảng Ninh ra Quyết định số 950/QĐ-UBND ngày 1/4/2011 phê duyệt trữ lượng trong báo cáo kết quả thăm dò bổ sung và chuyển đổi cấp trữ lượng mỏ sét Xích Thổ, xã Thống Nhất, huyện Hoành Bồ của Công ty CP Viglacera Hạ Long và đến ngày 10/4/2011 UBND tỉnh Quảng Ninh ra tiếp Quyết định số 793/QĐ-UBND chấp thuận địa điểm xây dựng khu dân cư, tái định cư giải phóng mặt bằng mỏ sét Xích Thổ. Dự án sẽ giải quyết nhà ở cho 240 hộ dân, trường Tiểu học Thống Nhất, trường mầm non và điểm văn hóa khu dân cư Xích Thổ. Tuy nhiên, do năng lực tài chính hạn chế, nên việc quy hoạch, san lấp mặt bằng khu tái định cư (TĐC) đã bị chậm chễ. Đến ngày 22/4/2013 UBND tỉnh Quảng Ninh ra Văn bản số 1827/UBND-QH3 về việc tiếp tục gia hạn thời hạn lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 khu dân cư, TĐC giải phóng mặt bằng mỏ sét Xích Thổ và sau gần hai tháng hoàn chỉnh tiếp phương án, Công ty CP Viglacera Hạ Long đã được UBND tỉnh Quảng Ninh ra Quyết định số 1558/QĐ-UBND ngày 19/6/2013 phê duyệt Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 khu dân cư, TĐC giải phóng mặt bằng mỏ sét Xích Thổ. Theo Quyết định, dự án khu dân cư, TĐC Xích thổ có diện tích 18,7ha, giải quyết đất ở cho 240 hộ dân (hơn 1000 người), một trường Tiểu học, trường mầm non, điểm văn hóa thôn…
Ông Trần Văn Lợi – Trưởng thôn Xích Thổ ngao ngán nhìn về hướng Nhà máy Xi măng Hạ Long, nơi mà người dân của ông sắp phải hứng chịu khói, bụi.
Tính đến nay, Dự án đã kéo dài gần 4 năm, Công ty vẫn bế tắc trong phương án đền bù GPMB, chưa thống nhất được phương án bồi thường cho các hộ dân phải nhường đất xây dựng khu dân cư, TĐC Xích Thổ… Trong khi, theo luật định hiện hành, diện tích đất trong dự án đã quy hoạch người dân không được cấp sổ đỏ, cơi nới, sửa chữa làm thay đổi hiện trạng đất, nhà cửa và nhà nước không được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng đường giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng phục vụ nông nghiệp… đã gây ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt của nhân dân.
Dự án mỏ sét Xích Thổ ban đầu dự kiến quy hoạch tổng diện tích 180 ha, được triển khai thực hiện trong 5 giai đoạn, mỗi giai đoạn dài 6 năm, với thời hạn cấp phép 30 năm. Nhưng đến ngày 13/8/2013 UBND tỉnh Quảng Ninh đã cấp Giấy phép số 2032/GP-UBND về việc cấp phép khai thác khoáng sản cho Công ty CP Viglacera Hạ Long, diện tích khai thác thu hẹp lại còn 94,5ha, trữ lượng khai thác 12,3 triệu m3, công suất khai thác 320.000 m3/năm, cốt cao khai thác âm 20m, thời gian khai thác 30 năm, toàn bộ nguyên liệu sét sẽ phục vụ cho các Nhà máy gạch Hoành Bồ, Nhà máy gạch Cotto và Nhà máy gạch Tiêu Giao thuộc Công ty CP Viglacera Hạ Long.
Ông Trần Văn Lợi, Trưởng thôn Xích Thổ cho biết: Khi chính quyền công bố dự án người dân rất hồ hởi, tuy nhiên, càng đợi chúng tôi càng không thấy phía doanh nghiệp bàn bạc gì về phương án đền bù GPMB, phương án di dân… trong khi, việc cơi nới, xây dựng nhà cửa, các công trình sinh hoạt khác đều bị chính quyền “cấm cửa”, nhiều hộ có con lập gia đình muốn xây dựng thêm phòng, tách khẩu cho con cũng không được chấp thuận. Ông Lợi cho biết thêm: Khổ nhất là người dân xóm 4 và 5 không được làm giao thông nông thôn, không được hưởng nguồn lợi về nước sạch… nên đường xá đi vào hai xóm này gặp nhiều khó khăn do đường đất, lầy lội.
Nhiều người dân Xích Thổ lo lắng con em họ và những người trong độ tuổi lao động sẽ không được phía Công ty CP Viglacera Hạ Long giải quyết việc làm như đã hứa, bởi toàn bộ hơn 240 hộ dân sẽ “cuốn gói” đi ra nơi ở mới, nhường đất cho dự án khai thác sét, họ không còn đất nông nghiệp, đất đồi để canh tác, vì vậy họ cần có một công việc, một nghề ổn định để nuôi sống cả gia đình. Trong khi, Công ty CP Viglacera cũng thừa nhận, toàn bộ nguyên liệu sét sau khi khai thác sẽ được vận chuyển về Hoành Bồ và Hạ Long để phục vụ sản xuất cho các nhà máy của họ, vì vậy việc tuyển lao động phổ thông, người trong độ tuổi lao động vào Nhà máy của Công ty CP Viglacera là rất khó xảy ra, đồng nghĩa với việc số lao động không được tuyển phải “ra đường” làm thuê, cuốc mướn kiếm ăn là chuyện sẽ xảy ra một sớm, một chiều.
Những “bờ xôi, ruộng mật” của hơn 240 hộ dân Xích Thổ sắp biến thành những hồ nước mênh mông.
Đặc biệt, điểm TĐC Xích Thổ được di chuyển ra cạnh điểm TĐC Trới – Vũ Oai (điểm TĐC này hiện chưa có một hộ dân chuyển đến sinh sống, nơi đây đang được người dân tận dụng chăn thả gia súc nhiều năm nay - pv), theo người dân Xích Thổ phản ánh, nguyên nhân đến nay điểm TĐC Trới – Vũ Oai chưa có người dân đến ở là vì cơ sở hạ tầng ở đây chưa đồng bộ: Chưa có đường nước sạch, chưa có hệ thống thoát nước sinh hoạt, mới có cột điện mà chưa có đường điện… nhưng bức xúc hơn, điểm TĐC cách Nhà máy Xi măng Hạ Long theo đường chim bay không quá 200m. Theo người dân địa phương phản ánh thì khói, bụi của Nhà máy Xi măng Hạ Long thường xuyên phát tán ra khu dân cư. Đây cũng là điểm mấu chốt khiến đại bộ phận người dân không mấy mặn mà với việc chuyển cả gia đình mình ra đây sống chung với ô nhiễm. Ngoài ra, bên cạnh điểm TĐC Xích Thổ là cửa sông, đầm phá, một khi nước lũ, hoặc thủy triều dâng cao sẽ khiến cho cuộc sống sinh hoạt của người dân đảo lộn.
Người dân Xích Thổ không mặn mà với nơi ở mà họ sắp phải chuyển đến, nơi đây sẽ là vùng rốn ô nhiễm một khi Nhà máy Xi măng Hạ Long vẫn ngự trị cạnh đó và còn nhiều vấn đề bất cập về cơ sở hạ tầng, chính sách an dân mà người dân sẽ phải đối mặt sắp tới.
Lê Xuân
