Đổi mới chính sách giao đất, cho thuê đất

Thời gian qua, TP. Sơn La đã phê duyệt phương án giao đất tái định cư và giao đất có thu tiền sử dụng đất cho 375 hộ gia đình, cá nhân với tổng diện tích trên 3,7ha. Giao đất thông qua đấu giá hơn 6,4ha, thu nộp ngân sách hơn 564 tỷ đồng.

Ông Đoàn Xuân Thi - Trưởng phòng TN&MT thành phố cho biết: Thực hiện pháp luật đất đai, thành phố đã triển khai nhiều giải pháp nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về đất đai, xây dựng. Song, trên thực tế, tại một số khu vực phát triển mở rộng đô thị như phường Chiềng Sinh, Chiềng An, Chiềng Cơi… còn tình trạng hộ gia đình, cá nhân được giao đất đã chia nhỏ diện tích đất nông nghiệp để chuyển nhượng; mua, bán bằng giấy biên nhận viết tay, mua bán ngầm, làm manh mún ruộng đất, xây dựng các công trình trái phép trên đất nông nghiệp. Tại Mai Sơn, công tác giao đất, cho thuê đất được thực hiện sát với điều kiện thực tế địa phương, đảm bảo tuân thủ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Từ năm 2014 đến nay, UBND huyện đã giao đất cho 147 trường hợp. Phối hợp gia hạn thuê đất, cho thuê đất, giao đất cho 56 đơn vị, doanh nghiệp thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh.

Tuy nhiên, quá trình triển khai cho thấy, việc giao đất có thu tiền và cho thuê đất theo hình thức đấu giá còn hạn chế, một số khu đất đưa vào đấu giá trên 2 lần nhưng kết quả đạt thấp. Việc giám sát sử dụng đất tại một số dự án, công trình chưa thường xuyên, chặt chẽ, nhiều trường hợp chậm đưa đất vào sử dụng trong nhiều năm chưa được xử lý dứt điểm.

Theo số liệu tổng hợp từ Sở TN&MT Sơn La, từ ngày 1/7/2014 đến nay, Sơn La đã giao đất có thu tiền sử dụng đất vào các mục đích cho hơn 2.400 trường hợp với diện tích gần 16.000ha. Cho thuê đất vào các mục đích cho 300 tổ chức với diện tích trên 4.400ha. Cho doanh nghiệp thuê đất dưới hình thức thỏa thuận, nhận chuyển nhượng tại 56 dự án với tổng diện tích hơn 50ha.

Ông Nguyễn Tiến Dương - Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Sơn La cho biết: Thời gian qua, tỉnh Sơn La đã thực hiện nghiêm công tác giao đất, cho thuê đất. Đẩy mạnh giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án, hạn chế dần việc can thiệp bằng các thủ tục hành chính trong tạo lập quỹ đất, từng bước hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi.

Tuy nhiên, việc giao đất, cho thuê đất để sử dụng cho các mục đích còn đạt thấp so với kế hoạch. Còn xảy ra tình trạng dự án đã giao đất, cho thuê đất nhưng chậm đưa đất vào sử dụng, gây lãng phí. Trước ngày Nghị định số 91/2019/NĐ-CP có hiệu lực thi hành, chưa có chế tài xử lý thu hồi đất với các tổ chức đang sử dụng đất nhưng chưa được Nhà nước giao đất, cho thuê đất. Đặc biệt trong lĩnh vực hoạt động khoáng sản, dẫn đến tình trạng các tổ chức sau khi được cơ quan có thẩm quyền cấp phép khai thác đã triển khai dự án nhưng không hoàn thiện thủ tục đăng ký đất đai, lập hồ sơ thuê đất.

Một vướng mắc khác, hiện nay, khi Nhà đầu tư đang có quyền thuê đất, quyền sử dụng đất hợp pháp, đang bị ràng buộc với Nhà nước bởi một dự án khác đã được cấp phép trước đó trên chính khu đất này với mục đích sử dụng đất là thương mại dịch vụ, sản xuất kinh doanh; nay muốn phát triển dự án nhà ở thương mại thì chưa có cơ chế thực hiện. Nếu phải đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu dự án để phát triển dự án nhà ở trên chính khu đất mà nhà đầu tư đang có quyền sử dụng thì theo quy định, gián tiếp được hiểu nhà đầu tư thuộc danh mục thu hồi đất, giải phóng mặt bằng.

Liên quan đến công tác đấu giá đất, Luật Đấu giá tài sản, Luật Đất đai 2013 và các văn bản pháp luật liên quan về đấu giá quyền sử dụng đất đều quy định tương đối chi tiết điều kiện để Nhà đầu tư tham gia đấu giá. Song lại chưa quy định về năng lực, kinh nghiệm phát triển Dự án và giải trình về phương án đầu tư hiệu quả. Do đó, cần thiết bổ sung quy định này để sàng lọc nhà đầu tư kém năng lực, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tránh chủ đầu tư găm giữ đất, bỏ hoang gây lãng phí.

Từ những vướng mắc trên, tỉnh Sơn La kiến nghị Bộ TN&MT hướng dẫn trình tự, thủ tục về đất đai với các trường hợp thực hiện sau sắp xếp, xử lý lại tài sản công theo Nghị định số 167. Kiến nghị Chính phủ bổ sung cơ chế hoàn chỉnh cho phép tổ chức kinh tế được chuyển mục đích sử dụng đất để phát triển dự án đầu tư mới phù hợp với quy hoạch được duyệt, đảm bảo lợi ích của doanh nghiệp, kèm theo đó là các điều kiện chặt chẽ để đánh giá năng lực nhà đầu tư trong triển khai dự án, xem xét đến yếu tố lợi thế phát triển dự án mới để tránh thiệt hại cho Nhà nước. Kiến nghị bổ sung trường hợp chuyển đổi mục đích sử dụng đất làm thay đổi hình thức sử dụng đất của tổ chức kinh tế, không chỉ giới hạn chuyển từ sử dụng đất không thu tiền sang giao đất có thu tiền/cho thuê đất có thu tiền, mà gồm cả trường hợp chuyển từ cho thuê đất sang giao đất.

Đổi mới chính sách giao đất, cho thuê đất - bước đột phá nâng cao hiệu quả sử dụng đất: Nhìn từ thực tế tỉnh miền núi Sơn La