Đảm bảo sinh kế tối thiểu cho người dân sau bão lũ

Chúng ta đã chống chịu tốt, nhưng thiên tai quá khốc liệt

Mưa lũ kéo dài từ đầu tháng 10 đến trung tuần tháng 11 năm 2020 đã gây thiệt hại nghiêm trọng ở các tỉnh miền Trung. Trên 400.000 ngôi nhà hư hỏng, 1.500 nhà sập hoàn toàn, trên 1.000 km đường giao thông bị tàn phá… Tổng số thiệt hại về kinh tế ước tích 30.000 tỉ đồng. Nhưng có những thứ, tiền không bao giờ khắc phục được như 285 người chết và mất tích. Mưa lũ đã để lại di chứng rất nặng nề, quá khủng khiếp.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng, chúng ta đã chống chịu tốt nhưng thiên tai quá khốc liệt. Nó vượt quá tầm tay của con người. Trước cơn bão mạnh như Molave hay Vamco, chúng ta chằng chống nhà cửa, sơ tán dân, kêu gọi tàu thuyền vào nơi tránh trú, dùng mọi biện pháp. Nhưng bão vào giật đến cấp 14 thì cũng chỉ biết tìm nơi ẩn nấp, nhìn nhau mà đợi bão qua.

Dồn lực tái thiết kinh tế miền Trung sau bão lũ

Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp, trong phòng chống thiên tai, dự báo thời tiết bất lợi cực kỳ quan trọng. Do ứng dụng, học hỏi mô hình quốc tế, dự báo bão trên biển đã tốt hơn. Nhưng dự báo mưa chưa sát gây khó khăn cho chỉ đạo điều tiết lũ. Qua các vụ cứu hộ tàu Vietship 01 hay sạt lở đất cũng cho thấy lực lượng cứu hộ của chúng ta chưa chuyên nghiệp, thiếu trang thiết bị, phương tiện đảm bảo an toàn, năng lực còn hạn chế.

Việc xử lý tuân thủ quy định phòng chống thiên tai cần làm nghiêm khắc hơn. Các địa phương cần lưu ý thông tin cảnh báo thiên tai. Bản tin của địa phương phát lại bản tin chung chung, lũ lên mức độ báo động 2-3 mà không cảnh báo được cụ thể, nhà người dân ngập lên bao nhiêu. Được như vậy, người dân sẽ chủ động di dời, không phải lên mạng xã hội cầu cứu.

Bộ NN&PTNT đánh giá, sức chống chịu của cơ sở hạ tầng ở mức yếu và nhìn thấy rất rõ ràng. Có trên 141 km kè biển kiên cố vẫn bị sạt lở, vì kè biển hiện nay chỉ thiết kế đến bão cấp 10; vừa rồi cơn bão số 9, bão trên biển giật cấp 13 - 14, kè bị sóng đánh sập. Trên 1.000 km đường giao thông hư hỏng hoàn toàn. Trường học, các công trình công cộng tốc mái, hư hỏng nhiều. Có thể nói, sức chống chịu của hạ tầng dù có tính đến yếu tố thiên tai nhưng ở mức độ thấp, chưa tính đến nguy cơ cao nhất.

Trong vấn đề sơ tán dân, thời điểm cao nhất là khoảng 500.000 người. Các địa phương di dân lên công sở, bệnh xá… Đi tránh bão, họ chỉ ở 1 - 2 ngày là rất ổn rồi. Còn tránh lũ, dân ở lại từ 10 - 15 ngày phát sinh ngay vấn đề, đến chỗ đi vệ sinh cũng không có. Các công trình hạ tầng ở vùng lũ chưa tính đến các tình huống này và phải khắc phục trong thời gian tới.

Không để ai bị đói, rét hay không có nước sạch

Sau mưa lũ, đời sống người dân vẫn chồng chất khó khăn, chương trình hành động tái thiết sau thiên tai của Bộ NN-PTNT sẽ khởi đầu từ việc đáp ứng nhu cầu cơ bản, tối thiểu của người dân. Đầu tiên là không để ai bị đói, rét hay không có nước sạch.

Người dân vùng lũ miền Trung đang tập trung phục hồi sản xuất sau mưa lũ. Ảnh minh họa.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, ngoài cứu trợ khẩn cấp, Bộ NN&PTNT rà soát tất cả các điểm cấp nước sạch và gói hỗ trợ đầu tiên là giải quyết nước sạch ở nông thôn, trong đó trước hết cấp cho các điểm trường, trạm y tế. Đến nay, toàn bộ nhà ở, trạm y tế, nhà tốc mái được khắc phục hoàn toàn. Người dân được cấp đầy đủ nước sinh hoạt.

Bà con cũng được cấp toàn bộ giống cây trồng, đến nay một loạt diện tích bắt đầu cho thu hoạch. Bộ NN&PTNT đã cấp cho các địa phương 1,1 triệu con gà, 750.000 cặp giống cá bố mẹ tốt nhất..., sau khoảng 3 - 5 tháng nữa có ngay 15 triệu con cá giống; 140 triệu tôm giống cũng đã cấp cho người dân.

“Song muốn sản xuất được thì đầu tiên là khôi phục hạ tầng nông nghiệp. Chúng tôi phát động toàn dân làm thủy lợi nội đồng, nạo vét kênh mương. 300 trạm bơm lớn đã được sửa chữa để hỗ trợ sản xuất”, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nói.

Đợt thiên tai vừa qua vượt các mốc đo đếm trong lịch sử nhưng chưa phải là giới hạn cuối cùng. Do vậy, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai lấy ngay mốc thiên tai lịch sử vừa qua để các địa phương đưa vào trong các quy hoạch.

Nâng cao chất lượng rừng trồng

Mưa lũ, sạt lở đất có nguyên nhân từ mất rừng tự nhiên, trong khi rừng sản xuất chưa có tác dụng ngăn cản lũ. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, mức hỗ trợ cho người dân khoanh nuôi, bảo vệ rừng hiện chỉ có 300.000 đồng/ha/năm là quá thấp, người dân không đủ sống, cần có chính sách mạnh hơn. Bà con đủ sống rồi, không cần sinh kế trong rừng nữa và sẽ bảo vệ rừng có trách nhiệm hơn. Đầu tiên phải có chính sách cấp gạo và duy trì vài năm cho đến khi rừng phục hồi trở lại.

Từ năm 2017 đến nay, Bộ NN&PTNT bác bỏ phần lớn các dự án chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, việc này phải tiếp tục làm tốt để bảo vệ rừng tự nhiên. Bộ NN&PTNT chỉ đạo các địa phương tính toán nâng cao chất lượng rừng trồng, tăng cường trồng cây phân tán gắn với cây bản địa, trồng xen kẽ cây gỗ lớn.