Ngay từ giữa năm 2017, Sở TN&MT TP. Đà Nẵng đã thành lập Đoàn giám sát, kiểm tra công tác cải tạo, phục hồi môi trường theo Đề án đóng cửa mỏ, cải tạo phục hồi môi trường đã được thành phố phê duyệt trên toàn thành phố. Tuy nhiên, sau 2 năm, hệ lụy từ các mỏ khai thác đất, đá đang là vấn đề nhức nhối của chính quyền và người dân Đà Nẵng.
Trao đổi với PV, ông Lê Văn Tuân - Trưởng thôn Phước Thuận (xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang) cho biết: Cả thôn có 187 hộ dân thì có tới gần 15% là hộ nghèo, mà tình hình này sẽ còn nghèo nữa… Hơn 10 năm qua, bao quanh thôn là mười mấy cái mỏ khai thác đất, chế biến đá, nhìn lên ngọn núi đầu thôn, ngày xưa xanh mướt bởi cây lá, bây giờ bị cạo trọc, nham nhở, chỉ còn màu vàng ối.
Được biết, từ năm 2010 đến nay, hơn 20 ha ruộng màu mỡ, nuôi sống cả thôn đã bị bồi lấp, trở nên khô cằn, không thể nào trồng được bất cứ cây gì nữa. Trước đây, nguồn nước tưới tiêu cho cánh đồng của thôn, nhờ vào hơn mười mó nước trên khe núi như hố Trầu, hố Bạc, hố Riều… 10 năm qua, các mỏ khai thác đất đá, đã cắt ngang mạch nước, lấp kín dòng chảy, cả thôn đã trở thành sa mạc.
Thôn Phước Thuận nằm sát chân núi, nhưng mấy năm qua các khe, rãnh thoát nước bị bồi lấp, bây giờ mùa mưa đến, nước ứ đọng trong thôn, lại xảy ra tình trạng ngập lụt…
Theo thống kê của Sở TN&MT TP. Đà Nẵng, hiện thành phố có 33 mỏ khai thác đất, đá đã đóng cửa do giấy phép khai thác hết hiệu lực. Tuy nhiên, vẫn còn có tới 9 mỏ không được thực hiện việc cải tạo, phục hồi môi trường. Đây là vấn đề làm người dân sinh sống gần khu vực các mỏ rất bức xúc vì núi, đồi tại khu vực bị đào, khoét nham nhở, cảnh quan môi trường không được phục hồi như hiện trạng ban đầu.
Nhiều địa phương ở Hòa Vang mới thấy được hậu quả môi trường bị xâm hại do việc khai thác mỏ đất, đá gây nên. Tại thôn An Tân, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, khu mỏ đất do Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 5 dừng khai thác đã gần 2 năm nay theo Quyết định số 3449/QĐ-UBND thành phố. Tuy nhiên, đơn vị được cấp phép khai thác mỏ không hề có biện pháp nào phục hồi cải tại môi trường. Hiện trạng mỏ là các vách núi đồi dựng đứng khiến cho người dân sinh sống gần khu vực luôn lo sợ đất, đá sạt lở, đổ sập xuống mỗi khi có mưa to.
Cũng tại khu vực thôn An Tân, khu mỏ khai thác đất đồi của Công ty CP Xây dựng và thương mại Thùy Dương đã đóng cửa mỏ 4 năm nay, nhưng vẫn chưa hoàn thành việc cải tạo, phục hồi mặt bằng. Tại xã Hòa Nhơn, mặc dù không còn doanh nghiệp nào khai thác đất đồi, nhưng hiện trạng để lại đập vào mắt mọi người là hàng trăm ha đồi núi trơ trọi hoang hóa, nguy cơ sạt lở đất có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Người dân địa phương đã nhiều lần đề nghị cơ quan chức năng kiểm tra, buộc doanh nghiệp thực hiện đúng cam kết hoàn thổ, trả lại mặt bằng để người dân sản xuất sau khi giấy phép hết thời hạn, nhưng vẫn chưa được thực hiện. Trên địa bàn xã Hòa Nhơn hiện có 8 mỏ khai thác đất đồi đã đóng cửa.
Hai mỏ đất đồi ở thôn Thạch Nham Đông của Công ty TNHH Vạn Tường và mỏ đất đồi tại thôn Thạch Nham Tây của Công ty TNHH Xây dựng thương mại và dịch vụ Đại Hồng Tín, không lập hồ sơ đóng cửa mỏ và cải tạo, phục hồi môi trường nên UBND thành phố đã có công văn giao UBND huyện Hòa Vang chọn đơn vị có năng lực tiến hành cải tạo, phục hồi môi trường. Ba mỏ đất đồi khác tại thôn Thạch Nham Đông của Doanh nghiệp tư nhân Tiến Thanh, Công ty TNHH Phúc Đặng, Công ty TNHH Du lịch - đầu tư Sơn Hải đang tiến hành san gạt, ổn định bờ tầng và trồng cây xanh theo đề án đóng cửa mỏ và cải tạo, phục hồi môi trường đã được phê duyệt.
Theo lãnh đạo Phòng Khoáng sản (Sở TN&MT Đà Nẵng), tính đến nay, trên địa bàn thành phố có 30 mỏ khai thác khoáng sản có giấy phép khai thác còn hiệu lực và đang lập thủ tục gia hạn khai thác. Có 33 mỏ khoáng sản giấy phép khai thác đã hết hiệu lực, 24 mỏ đang tiến hành cải tạo, phục hồi môi trường theo đề án đóng cửa mỏ đã được UBND thành phố phê duyệt. 4 mỏ không lập hồ sơ đóng cửa mỏ và phục hồi môi trường, UBND TP đã có văn bản giao UBND huyện Hòa Vang chọn đơn vị có năng lực để cải tạo, phục hồi môi trường...
5 đơn vị chậm lập hồ sơ đóng cửa mỏ và chưa thực hiện nghiêm túc nội dung của đề án đóng cửa mỏ, UBND thành phố đã xử phạt Công ty CP Vật liệu xây dựng Focosev 100 triệu đồng vì chưa thực hiện nghiêm túc nội dung của đề án đóng cửa mỏ đá Phước Thuận 3, Hòa Nhơn. Thanh tra Sở TN&MT TP. Đà Nẵng đã làm việc với Công ty TNHH Thạch Toàn vì chưa thực hiện nghiêm túc nội dung đề án đóng cửa mỏ đá Hố Sanh, Hòa Nhơn. UBND TP cũng ban hành quyết định xử phạt Công ty CP An Tâm và Công ty CP Tập đoàn Nguyễn Phan Chánh 120 triệu đồng mỗi doanh nghiệp vì chậm lập hồ sơ đóng cửa mỏ đất đồi thôn Sơn Phước, Hòa Ninh và thôn Phước Thuận, Hòa Nhơn.
Ông Tô Văn Hùng - Giám đốc Sở TN&MT TP. Đà Nẵng cho biết thêm, thời gian tới ngành TN&MT thành phố sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, nghiệm thu các mỏ đã và đang tiến hành công tác cải tạo, phục hồi môi trường để bàn giao cho địa phương quản lý.
