Kỹ sư - liệt sĩ Nguyễn Bá Lại sinh năm 1949, quê quán ở huyện Thái Thụy (Thái Bình). Sau khi tốt nghiệp đại học ở nước ngoài, trở về nước công tác từ năm 1972. Khi Tổ quốc cần tài nguyên khoáng sản để phát triển kinh tế, xã hội sau nhiều năm chiến tranh, anh đã tự nguyện lên vùng biên giới Lào Cai thăm dò khoáng sản quý ở mỏ đồng Sin Quyền, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.
Kỹ sư Nguyễn Bá Lại là Trưởng phòng Kỹ thuật kiêm Trung đội trưởng tự vệ của Đoàn địa chất 305, Liên đoàn địa chất 3 Tây Bắc trực thuộc Tổng cục Mỏ và Địa chất Việt Nam, đã dũng cảm, mưu trí cùng đồng đội đẩy lùi nhiều đợt phản công của quân Trung Quốc xâm lược bao vây khu mỏ đồng Sin Quyền nằm ở khu vực biên giới xã Cốc Mỳ, huyện Bát Xát, tỉnh Hoàng Liên Sơn (nay thuộc tỉnh Lào Cai) và đã hy sinh ngày 17/2/1979.
 |
|
Lào Cai - nơi anh Nguyễn Bá Lại đã anh dũng hy sinh để bảo vệ tổ quốc |
Trong trận chiến đấu đó anh Nguyễn Bá Lại đã trực tiếp tiêu diệt 7 tên địch, thu 1 khẩu súng AK và lấy thân mình che quả lựu đạn đang xì khói sắp nổ mà địch ném vào trận địa của ta.
Kỹ sư Nguyễn Bá Lại đã anh dũng hy sinh tại chỗ nhưng hành động anh hùng của anh đã bảo vệ an toàn cho 6 đồng đội cùng trong chiến hào, đồng thời góp phần thiết thực cùng đồng đội đảm bảo cho hơn 300 người, phần lớn là người già và trẻ nhỏ, rút lui về hậu cứ an toàn cùng với toàn bộ tài liệu quý là những kết quả khảo sát, thăm dò mỏ đồng Sin Quyền...
Kết thúc chiến tranh bảo vệ biên giới Tổ quốc, đầu năm 1979, kỹ sư - liệt sĩ Nguyễn Bá Lại đã được Đảng, Nhà nước truy tặng Huân chương Chiến công hạng Ba và ngày 29/1/1996, anh vinh dự được truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Năm 1998, Cục Địa chất Việt Nam, Liên đoàn địa chất 3 Tây Bắc phối hợp với Sở Công nghiệp tỉnh Lào Cai và Tổng công ty Khoáng sản Việt Nam xây dựng nhà bia tưởng niệm Anh hùng Nguyễn Bá Lại và 50 liệt sĩ là tự vệ của Đoàn địa chất 305 đã anh dũng hy sinh trong chiến đấu bảo vệ biên giới Tổ quốc và vùng mỏ đồng Sin Quyền ngày 17/2/1979.
Ngôi đền thờ anh hùng - kỹ sư - liệt sỹ Nguyễn Bá Lại và các đồng đội hy sinh bảo vệ vùng mỏ biên giới Sin Quyền là một trong những địa danh lịch sử của cán bộ, công nhân Công ty Mỏ luyện đồng Sin Quyền và tuổi trẻ các dân tộc huyện biên giới Bát Xát (tỉnh Lào Cai) tới thăm viếng, báo công trong các dịp lễ tết của dân tộc.
Chủ tịch nước Trần Đức Lương, nguyên cán bộ địa chất khảo sát, thăm dò mỏ đồng cũng đã tới thăm ngôi đền và trồng cây đa lưu niệm.
Ghi dấu chiến công và tấm gương hy sinh dũng cảm quên mình vì nước, vì dân của kỹ sư - liệt sỹ Nguyễn Bá Lại đối với vùng biên giới Tổ quốc ở tỉnh Lào Cai, Năm 2019, Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai đã quyết định đặt một đường phố mới mở ở phường Bình Minh, thành phố tỉnh lỵ Lào Cai mang tên kỹ sư - liệt sỹ Nguyễn Bá Lại anh hùng.
