Chuyên nghiệp hóa lực lượng ứng phó thiên tai, tìm kiếm cứu nạn

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng phát biểu

Tập trung giải pháp đảm bảo an ninh nguồn nước

Về chất vấn của đại biểu Huỳnh Minh Tuấn - Đồng Tháp, Phó Thủ tướng cho biết: Việt Nam là một trong những nước chịu tác động rất nặng nề của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Do tác động của biến đổi khí hậu diễn ra nhanh hơn, đồng thời, do tác động của khai thác nước tại khu vực thượng nguồn các dòng sông, đặc biệt có liên quan đến các nước trong khu vực đã làm gia tăng hạn mặn của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và năm 2020, chúng ta chứng kiến một đợt hạn mặn rất nặng nề của khu vực này.

“Do vậy, việc đảm bảo an ninh nguồn nước ngọt nói chung của đất nước và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là một nhiệm vụ rất cấp bách.” – Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Về giải pháp, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết: Trước hết, chúng ta cần phải tiếp tục tái cấu trúc nền kinh tế của mỗi vùng, miền và của mỗi địa phương. Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã tái cấu trúc nền kinh tế gắn với điều kiện hạn mặn, phù hợp với các kịch bản biến đổi khí hậu, đặc biệt Nghị quyết số 120 mà Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành nói rất rõ những vấn đề này. Vấn đề thứ hai là trên cơ sở tái cấu trúc thì tập trung để rà soát các quy hoạch của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và các quy hoạch của các địa phương trong vùng, quy hoạch ngành, lĩnh vực, quy hoạch đô thị, quy hoạch hạ tầng giao thông... để điều chỉnh, bổ sung, lập các quy hoạch mới và đặc biệt là quy hoạch thủy lợi. Chúng ta cập nhật các quy hoạch này vào quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh mà theo Luật Quy hoạch mới hiện nay đang làm. Trong đó, phải quy hoạch các hồ chứa nước ngọt phù hợp với toàn vùng và từng địa phương, phải tổng thể trong vùng và từng địa phương, vừa cung cấp nước cho sản xuất, vừa cung cấp nước cho các nhà máy cấp nước sinh hoạt, để giảm khai thác nước ngầm.

Trên cơ sở quy hoạch của các địa phương trong vùng phải xây dựng kế hoạch được thực hiện quy hoạch dài hạn 10 năm, trung hạn 5 năm và hằng năm.

Trước mắt cần lựa chọn các dự án ưu tiên, đặc biệt là các hồ chứa nước ngọt để đầu tư trong giai đoạn 5 năm 2021 - 2025.

Các địa phương, trong đó, có Đồng Tháp cần phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để xây dựng kế hoạch vốn ngân sách của giai đoạn tới. Trong đó, có kế hoạch đầu tư công trung hạn và có các công trình dự trữ nước ngọt sẽ được xây dựng vào giai đoạn 5 năm tới.

“Chính phủ và Thủ tướng luôn quan tâm vấn đề này, rất ưu tiên để phát triển vùng Đồng bằng sông Cửu Long ứng phó với hạn mặn, ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Như vậy, chúng ta mới có thể thực hiện được, phải trên cơ sở khoa học, không phải chúng ta muốn làm cái gì thì có thể làm được ngay, tất cả đều phải đúng theo quy định của pháp luật và đúng theo trình tự của quá trình đầu tư xây dựng. “ – Phó Thủ tướng khẳng định.

Chuyên nghiệp hóa lực lượng ứng phó thiên tai, tìm kiếm cứu nạn

Với câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Chiến (TP. Hà Nội) và đại biểu Hà Sỹ Đồng (tỉnh Quảng Trị) và một số đại biểu khác trong phiên chất vấn hôm nay, Phó Thủ tướng cho biết, về cơ quan phòng, chống thiên tai chuyên trách: Trước tình hình thiên tai diễn biến ngày càng nghiêm trọng, thực hiện quy định của Luật Phòng, chống thiên tai, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, trước đây do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm Trưởng ban, nay Thủ tướng giao cho một Phó Thủ tướng làm Trưởng ban, cơ quan thường trực là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Đồng thời, Thủ tướng cũng thành lập Ủy ban Quốc gia về Ứng phó sự cố và Tìm kiếm cứu nạn do Phó Phủ tướng làm Trưởng ban và Bộ Quốc phòng là cơ quan thường trực.

Đây là hai cơ quan rất quan trọng phối hợp liên ngành vừa có trách nhiệm chỉ đạo trực tiếp nhưng đồng thời thực hiện chức năng tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các ngành, các địa phương trong công tác phòng, chống thiên tai.

Ở các địa phương có Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp do Chủ tịch UBND trực tiếp làm Trưởng ban.

Về việc có cần một đạo luật giao cho một Bộ chuyên trách về tình trạng khẩn cấp để chịu trách nhiệm phòng, chống thiên tai, dịch bệnh như chất vấn của Đại biểu Nguyễn Văn Chiến, Phó Thủ tướng cho biết theo thống kê của Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo Liên Hợp Quốc (OCHA), hiện nay, trên thế giới, có một số mô hình tổ chức lực lượng phòng chống thiên tai và cứu hộ, cứu nạn.

Trong đó, có khoảng 10 nước thành lập Bộ tình trạng khẩn cấp: như Nga, Trung Quốc, Ucraina, Belarus, Azerbijan, Kazakhstan, Uzbekistan … Bộ này ngoài việc ứng phó với thiên tai, thảm hoạ, còn có nhiệm vụ xử lý khủng hoảng, đảm bảo an ninh, phòng chống dịch bệnh trên quy mô lớn.

Một số quốc gia, vùng lãnh thổ như (Mỹ, Nhật Bản, Israel, Ấn Độ, Hà Lan, Phillipines, Malaysia, Srilanka, Đài Loan (Trung Quốc)… thành lập cơ quan Phòng chống thiên tai quốc gia. (trong đó một số nước có mô hình tương tự như Việt Nam).

Như vậy, Chính phủ sẽ tiếp tục tổng kết thực tiễn trong quá trình chỉ đạo phòng chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ - cứu nạn và các kinh nghiệm quốc tế để đề xuất mô hình phù hợp, cũng như những giải pháp để huy động sức dân trong phòng chống thiên tai - dịch bệnh, cứu hộ - cứu nạn, báo cáo Quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền xem xét quyết định.

Về lực lượng ứng phó sự cố, tìm kiếm cứu nạn, trả lời chất vấn của đại biểu Hà Sỹ Đồng - Quảng Trị, Phó Thủ tướng cho hay, tùy tình huống sự cố, thiên tai cụ thể, Ủy ban Quốc gia hoặc Ban Chỉ huy PCTT và TKCN huy động các lực lượng tham gia công tác ứng phó và cứu hộ cứu nạn.

Trong đó, quân đội và công an vẫn luôn là lực lượng lòng cốt trong ứng phó sự cố, khắc phục hậu quả thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, bên cạnh đó có sự tham gia tích cực của lực lượng của các Bộ, ngành như lực lượng tìm kiếm cứu nạn hàng hải, kiểm ngư và các lực lượng khác (tàu thuyền của dân).

Đặc biệt là lực lượng tại chỗ ở địa phương. Thời gian qua, các lực lượng phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn của Trung ương và địa phương đã tập trung quyết liệt để ứng phó với thiên tai, bão lũ và đã góp phần giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản cho người dân.

Tuy nhiên, công tác cứu hộ - cứu nạn còn nhiều hạn chế, như đại biểu và cử tri đã nêu. Phó Thủ tướng nêu một số nguyên nhân: Do tính chuyên nghiệp của các lực lượng ứng phó thiên tai, cứu hộ - cứu nạn còn hạn chế.

Phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác ứng phó sự cố, thiên tai và cứu hộ cứu nạn chưa đáp ứng yêu cầu, đặc biệt khi có tình huống phức tạp, ở vùng sâu, vùng xa.

Chúng tôi thấy rất rõ là cả phòng cháy, chữa cháy để tìm kiếm cứu nạn ngoài biển…, phương thiện, lực lượng còn rất hạn chế.

Về nhiệm vụ thời gian tới, cần tập trung nghiên cứu, kiện toàn hệ thống tổ chức bộ máy làm công tác phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, bổ sung những gì còn bất hợp lý, chưa phù hợp.

Yêu cầu phải có lực lượng phòng, chống thiên tai, ứng phó sự cố, tìm kiếm cứu nạn chuyên nghiệp và có trang thiết bị hiện đại để ứng phó có hiệu quả với mọi loại hình thiên tai, sự cố xảy ra.

Do đó, thời gian tới, cần tập trung củng cố lực lượng phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn các cấp, trong đó, phải hoàn thành việc xây dựng lực lượng xung kích ở cơ sở có tính chuyên nghiệp theo Nghị quyết số. 76 năm 2018 của Chính phủ về công tác phòng, chống thiên tai.

Đồng thời, phải đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa phương tiện, trang thiết bị phục vụ ứng phó thiên tai, cứu hộ, cứu nạn phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới và đặc điểm thiên tai của từng vùng, từng địa phương.

Trong đó tập trung: Bổ sung sớm các máy bay trực thăng chuyên dùng cho công tác cứu nạn (máy bay trực thăng phải bay được trong điều kiện gió lớn, địa hình phức tạp); Bổ sung các tàu cứu hộ, cứu nạn, nhất là các tàu cứu hộ cứu nạn xa bờ và các trang bị, phương tiện chuyên dùng hiện đại khác. Bổ sung trang thiết bị theo dõi, giám sát, phân tích, cảnh báo thiên tai (hệ thống cảnh báo sớm lũ quét, sạt lở đất, theo dõi vận hành hồ chứa…)

Thường xuyên tổ chức diễn tập ứng phó cho các lực lượng và người dân với các loại hình thiên tai, sự cố khác nhau. Khẩn trương xây dựng Trung tâm Điều hành Quốc gia về phòng chống thiên tai.