Châu Á có số ca tử vong sớm cao nhất thế giới: Cảnh tỉnh giảm ô nhiễm không khí toàn cầu

Nghiên cứu này dựa trên dữ liệu từ bộ dữ liệu do Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) quản lý - nơi cung cấp thông tin hàng tháng về nồng độ PM2.5 trên bề mặt Trái đất, kết hợp với dữ liệu từ Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe - cơ quan y tế công cộng có trụ sở tại Mỹ, về số ca tử vong trên toàn cầu và sự xuất hiện của các bệnh liên quan đến ô nhiễm.

Báo động số ca tử vong sớm gia tăng vì ô nhiễm không khí

Theo các nhà nghiên cứu, có 363 đợt ô nhiễm không khí lớn xảy ra trên khắp thế giới trong 4 thập kỷ qua, với trung bình 9 đợt mỗi năm. Thời gian của một đợt ô nhiễm không khí thường dao động từ 2 - 9 tháng. Số đợt ô nhiễm nhiều nhất là vào năm 2002, với 15 đợt, tiếp theo là năm 2004 và 2006 với 14 đợt mỗi năm.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét sự thay đổi chất lượng không khí bị ảnh hưởng như thế nào bởi các kiểu khí hậu - bao gồm các kiểu thời tiết El Nino - Dao động phương Nam (ENSO), Lưỡng cực Ấn Độ Dương và Dao động Bắc Đại Tây Dương. Họ ước tính 3 hiện tượng này đồng thời gây ra thêm khoảng 7.000 ca tử vong sớm mỗi năm trên toàn thế giới.

Đáng chú ý, Đông Nam Á là khu vực dễ bị tổn thương nhất trước sự xuất hiện đồng thời của 3 loại kiểu thời tiết này, xảy ra trùng hợp vào các năm 1994, 1997, 2002 và 2015, khiến ảnh hưởng của ô nhiễm hạt bụi mịn trở nên trầm trọng hơn. Các nhà nghiên cứu nhận thấy, mỗi năm, khu vực Đông Nam Á có thêm khoảng 3.100 người tử vong sớm do tác động ngày càng tăng của tình trạng ô nhiễm khi nó trở nên tồi tệ hơn do các kiểu thời tiết.

Trong khi đó, từ năm 1980 đến năm 2020, châu Á có số ca tử vong sớm cao nhất trên toàn thế giới - 98,1 triệu người và nguyên nhân do ô nhiễm bụi mịn PM2.5.

Theo nghiên cứu, ô nhiễm PM2.5 đã dẫn đến cái chết sớm của 49 triệu người ở Trung Quốc, 26,1 triệu ca ở Ấn Độ. Pakistan, Bangladesh, Indonesia và Nhật Bản cũng ghi nhận số lượng đáng kể số ca tử vong sớm do ô nhiễm PM2.5, dao động từ 2 triệu - 5 triệu ca mỗi nước.

Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng, một số hiện tượng thời tiết nhất định - như El Nino - làm trầm trọng thêm tác động của PM2.5 bằng cách làm tăng nồng độ các hạt bụi mịn trong không khí. Điều này dẫn đến tỷ lệ tử vong sớm tăng đột biến 14%.

Nguy cơ mắc ung thư phổi, bệnh tim gia tăng

PM2.5 là chất gây ô nhiễm chủ yếu trong các đợt khói mù xuyên biên giới. Các hạt bụi mịn này đến từ khí thải xe cộ, các quy trình công nghiệp cũng như các nguồn tự nhiên như cháy rừng và bão bụi, nhỏ hơn khoảng 30 lần so với một sợi tóc trung bình và đặc biệt gây hại cho sức khỏe con người khi hít phải.

Các hạt bụi mịn PM2.5 có thể xâm nhập sâu vào phổi của mỗi người do kích thước rất nhỏ, gây ra các vấn đề sức khỏe, đặc biệt ảnh hưởng đến các nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em, người già và những người mắc bệnh hô hấp.

Ngoài ra, những người tiếp xúc với không khí ô nhiễm trong thời gian dài có thể mắc bệnh tim, đột quỵ hoặc thậm chí là ung thư phổi không liên quan đến việc sử dụng thuốc lá. Giáo sư Joseph Sung của LKCMedicine, đồng tác giả nghiên cứu nhấn mạnh: “Ngày càng nhiều người chưa bao giờ hút thuốc lá - đặc biệt là phụ nữ, cũng có thể mắc ung thư phổi, và xu hướng này dường như đang gia tăng trong những thập kỷ qua”.

Theo Giáo sư Sung, thông qua việc nhận ra những mô hình này, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể chuẩn bị tốt hơn cho khả năng sẽ có thêm nhiều bệnh nhân tìm cách điều trị các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí.

Bên cạnh đó, nghiên cứu ước tính 1/3 số ca tử vong sớm xảy ra trong khoảng thời gian từ 1980 - 2020 có liên quan đến đột quỵ. Một phần ba khác có liên quan đến bệnh tim thiếu máu cục bộ, trong khi phần còn lại có liên quan đến bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), nhiễm trùng đường hô hấp dưới và ung thư phổi.

Đứng đầu nghiên cứu, Phó Giáo sư Steve Yim thuộc Trường Môi trường châu Á của Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore) và Trường Y khoa Lee Kong Chian (LKCMedicine) cho biết: “Có xu hướng gia tăng rõ ràng đối với các loại bệnh khác nhau, bao gồm hen suyễn, COPD… Vì vậy, đây là điều rất quan trọng, là tín hiệu cấp bách cho thấy, chúng ta nên giảm thiểu vấn đề ô nhiễm không khí, không chỉ ở một quốc gia mà trên phạm vi toàn cầu”.