Biến đổi khí hậu gây cản trở các mục tiêu phát triển bền vững

Nhu cầu về khoa học và giải pháp cấp thiết hơn bao giờ hết

Báo cáo của United in Science thực hiện một cuộc kiểm tra có hệ thống về tác động của biến đổi khí hậu và thời tiết khắc nghiệt đối với các mục tiêu, theo đó chỉ có 15% Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) đi đúng hướng. Báo cáo chỉ ra cách các ngành khoa học liên quan đến thời tiết, khí hậu và nước có thể thúc đẩy các mục tiêu như an ninh lương thực và nước, năng lượng sạch, sức khỏe tốt hơn, đại dương bền vững và các thành phố có khả năng phục hồi.

Báo cáo thường niên kết hợp ý kiến đóng góp và kiến thức chuyên môn từ 18 tổ chức, được ban hành trước Hội nghị thượng đỉnh SDG và Hội nghị thượng đỉnh về tham vọng khí hậu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc.

Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cho biết: “Năm 2023 đã cho thấy quá rõ ràng rằng biến đổi khí hậu đang đến gần. Nhiệt độ kỷ lục đang “thiêu đốt” đất liền và nhiệt độ biển gia tăng khi thời tiết khắc nghiệt gây ra sự tàn phá trên toàn cầu. Mặc dù đây mới chỉ là bước khởi đầu nhưng sự ứng phó trên toàn cầu đang còn rất hạn chế. Trong khi đó, đến giữa thời hạn 2030 đối với các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG), thế giới đang đi chệch hướng một cách đáng tiếc”.

“Khoa học là trung tâm của các giải pháp. Thời tiết, khí hậu và các ngành khoa học liên quan đến nước cung cấp nền tảng cho hành động vì khí hậu. Nhưng ít người nhận ra làm thế nào những ngành khoa học này có thể thúc đẩy tiến bộ về SDG trên diện rộng”, ông Guterres cho biết thêm.

Giáo sư Petteri Taalas, Tổng thư ký WMO cho biết: “Tại thời điểm quan trọng này trong lịch sử, khi đã đi được nửa chặng đường để đạt được các SDG, cộng đồng khoa học nỗ lực đoàn kết để đạt được sự thịnh vượng cho con người và hành tinh”.

“Những tiến bộ khoa học và công nghệ đột phá, như mô hình khí hậu có độ phân giải cao, trí tuệ nhân tạo và truyền hình hiện tại có thể là nhân tố xúc tác cho sự chuyển đổi để đạt được SDG. Và việc đạt được “Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người” vào năm 2027 sẽ không chỉ cứu sống và tạo sinh kế mà còn giúp bảo vệ sự phát triển bền vững”, ông Taalas nhận định.

Dẫn chứng cho điều này, ông chỉ rõ báo cáo cho thấy dự báo thời tiết giúp thúc đẩy sản xuất lương thực và tiến gần hơn đến mức không còn nạn đói. Việc tích hợp thông tin dịch tễ học và khí hậu giúp chúng ta hiểu và dự đoán những bệnh nhạy cảm với khí hậu. Đồng thời, hệ thống cảnh báo sớm giúp giảm nghèo bằng cách cho người dân cơ hội chuẩn bị và hạn chế tác động.

Tăng cường tham vọng và hành động

Theo WMO, từ năm 1970 đến năm 2021, các mối nguy hiểm liên quan đến thời tiết, khí hậu và nước đã gây ra gần 12.000 thảm họa, khiến hơn 2 triệu người thiệt mạng và thiệt hại kinh tế 4,3 nghìn tỷ USD. Trong đó, hơn 90% số ca tử vong và 60% thiệt hại kinh tế xảy ra ở các nước có nền kinh tế đang phát triển, làm cản trở sự phát triển bền vững.

Nhiệt độ toàn cầu tăng cao đi kèm với thời tiết khắc nghiệt hơn. Báo cáo của WMO cho biết có 66% khả năng là nhiệt độ toàn cầu gần bề mặt trung bình hàng năm sẽ cao hơn 1,5°C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp trong ít nhất một năm trong 5 năm tới và khả năng này đang tăng lên theo thời gian.

Cho đến nay, có rất ít tiến bộ trong việc giảm khoảng cách phát thải vào năm 2030 - khoảng cách giữa mức giảm phát thải mà các quốc gia đã cam kết và mức giảm phát thải cần thiết để đạt được mục tiêu về nhiệt độ của Thỏa thuận Paris. Lượng phát thải CO2 từ nhiên liệu hóa thạch đã tăng 1% trên toàn cầu vào năm 2022 so với năm 2021 và ước tính sơ bộ từ tháng 1 đến tháng 6/2023 cho thấy mức tăng thêm 0,3%.

Để đi đúng hướng nhằm đáp ứng các mục tiêu của Thỏa thuận Paris về hạn chế sự nóng lên ở mức dưới 2°C và tốt nhất là 1,5°C, thế giới cần giảm lượng khí thải nhà kính toàn cầu lần lượt là 30% và 45% vào năm 2030, với lượng khí thải carbon dioxide (CO2) sẽ đạt gần mức 0 vào năm 2050. Điều này sẽ đòi hỏi những chuyển đổi có quy mô lớn, nhanh chóng và mang tính hệ thống.

Theo báo cáo, một số thay đổi về khí hậu trong tương lai là không thể tránh khỏi và có khả năng không thể đảo ngược, nhưng mỗi phần nhỏ của 1 độ và 1 tấn CO2 đều có vai trò quan trọng trong việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu và đạt được các mục tiêu SDG.

Bà Inger Andersen, Giám đốc Điều hành Chương trình Môi trường Liên hợp quốc cho biết: "Khoa học tiếp tục cho thấy rằng chúng ta chưa làm đủ để giảm lượng khí thải và đáp ứng các mục tiêu của Thỏa thuận Paris, khi thế giới chuẩn bị cho đợt kiểm kê toàn cầu đầu tiên tại COP28, chúng ta phải tăng cường tham vọng và hành động của mình. Tất cả chúng ta phải thực hiện nỗ lực chuyển đổi nền kinh tế thông qua quá trình chuyển đổi công bằng hướng tới một tương lai bền vững cho con người và hành tinh”.