Bảo vệ hệ sinh thái rừng ở Quảng Nam

Sức ép bảo tồn

Hệ sinh thái rừng trùng điệp cắt qua dải Trường Sơn, Quảng Nam là địa phương có đa dạng sinh học vào loại bậc nhất với hơn 1000 loài thực vật bậc cao; 50 loài thú lớn, 22 loài dơi, 270 loài chim...; quần thể voọc chà vá chân xám và sao la có tầm quan trọng toàn cầu. Trước tác động của biến đối khí hậu và con người, hệ sinh thái tự nhiên của Quảng Nam đang đứng trước nguy cơ bị phá vỡ. Đa dạng nguồn gen của quần thể các loài quý hiếm có giá trị cũng đang bị suy thoái do mất nơi sống và chia cắt manh mún sinh cảnh. Một số nguồn gen bản địa sử dụng trong hoạt động nông nghiệp đang bị mất đi hoặc bị thay thế do sự du nhập các giống ngoại lai. Ở miền núi, việc xây dựng các tuyến đường Hồ Chí Minh, đường Đông Trường Sơn, đường tuần tra biên giới... cũng làm suy giảm đáng kể phần diện tích rừng nguyên sinh ở dãy Trường Sơn, làm tăng áp lực lên nguồn tài nguyên thiên nhiên hiện có.

Quảng Nam đang nỗ lực bảo vệ rừng, hệ sinh thái rừng

Nhiều năm nay, Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) phối hợp với Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam thực hiện nhiều dự án bảo tồn đa dạng sinh học ngắn hạn và dài hạn giúp người dân và chính quyền địa phương có rừng nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong việc bảo vệ rừng và phát triển vùng đệm ở các khu bảo tồn thiên nhiên của tỉnh này. Trong đó, dự án “Khẩn cấp bảo tồn voi và nâng cao năng lực kiểm soát, buôn bán ngà voi ở Việt Nam đến năm 2020” và triển khai “Tuần lễ bảo tồn voi” tại huyện Nông Sơn đã có những tác động lớn tới nhận thức của người dân trong việc bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã.

Thông qua dự án bảo vệ và quản lý tổng hợp các hệ sinh thái rừng Quảng Nam, đến nay đã có 10 thôn thuộc 5 xã thí điểm tại các huyện miền núi Phước Sơn, Nam Giang, Bắc Trà My thiết lập được các mô hình quản lý rừng cộng đồng với gần 4.000ha rừng tự nhiên được bảo vệ có tổ chức, được cắm mốc ranh giới rõ ràng. Tín hiệu tích cực là đầu năm 2017, WWF khởi động dự án “Giám sát đa dạng sinh học ở các khu rừng đặc dụng tại Quảng Nam” nhằm nâng cao sự hiểu biết của người dân về hậu quả từ áp lực con người đến quần thể tự nhiên các loài thú và chim; phân tích thực trạng và chiều hướng thay đổi của các hệ sinh thái rừng.

Còn nhiều thách thức

Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam, năm 2016, ngoại trừ vụ phá rừng pơ mu nghiêm trọng tại khu vực biên giới Việt - Lào qua huyện Nam Giang, hầu hết các “điểm nóng” phá rừng, mua bán gỗ và động vật rừng trái phép đã được hạ nhiệt. Tuy nhiên, tình trạng lấn chiếm đất rừng trái phép để sản xuất xảy ra phức tạp tại một số địa phương nhưng chưa được ngăn chặn và xử lý triệt để. Thách thức đặt ra ở đây là đời sống người dân vùng cao còn nghèo, phụ thuộc lớn vào rừng. Mặt khác, giá nguyên liệu gỗ rừng trồng tăng cao làm cho người dân thấy lợi nhuận từ việc trồng rừng lớn nên đã phá rừng, lấn chiếm đất trồng rừng, tình trạng săn bắt thú vẫn diễn ra. Điều này vẫn đe dọa tính đa dạng sinh học của địa phương.

Công tác gìn giữ các giá trị tài nguyên thiên nhiên đang đứng trước nhiều thách thức

Theo ông Đinh Văn Hồng - Giám đốc Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh, những năm gần đây công tác tuần tra, kiểm soát tại các địa bàn của khu bảo tồn đang được thực hiện một cách chặt chẽ. Bên cạnh xây dựng kế hoạch và thường xuyên tổ chức đi tuần tra, kiểm soát theo từng thời gian cụ thể, đơn vị còn lập các trạm chốt chặn tại khu vực vùng lõi. Qua đó, đã ngăn chặn và đẩy lùi các đối tượng xâm hại khu bảo tồn. Thế nhưng, để bảo tồn đa dạng sinh học tại Khu bảo tồn bền vững vẫn còn nhiều việc phải làm. Khi mà, đa số người dân các huyện miền núi, người nghèo khắp nơi đổ về đang ngày ngày phải mưu sinh bằng việc bám rừng, bám vàng.

“Vấn đề đặt ra là cần gắn liền công tác bảo vệ rừng với hoạt động phát triển sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số, giúp người dân hưởng lợi từ rừng, qua đó mới giải quyết được những vấn đề áp lực về suy giảm tài nguyên rừng”- ông Đinh Văn Hồng, Giám đốc Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh đề xuất.

Bài & ảnh:Lan Anh