Phân lô bán nền trái phép gia tăng
Theo kết quả khảo sát của HĐND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho thấy, hiện nay trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có 191 trường hợp thực hiện phân lô, tách thửa. Trong đó, có 72 trường hợp có văn bản chấp thuận chủ trương của UBND huyện, thị xã, thành phố; 119 trường hợp đầu tư phân lô, tách thửa không phép. Diện tích khu đất vi phạm lớn nhất là 13ha, nhỏ nhất khoảng 0,5ha. Tình trạng san lắp mặt bằng thay đổi hiện trạng đất, phân lô, xây dựng nhà trái phép trên đất nông nghiệp tại các địa phương hiện nay đang diễn biến hết sức phức tạp, tăng về số lượng và mức độ công khai. Điển hình là tại thị xã Phú Mỹ, thời điểm tháng 12/2018 ghi nhận có 20 trường hợp sử dụng đất sai mục đích, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trên đất nông nghiệp khi chưa được cơ quan Nhà nước cho phép, nhưng đến hết tháng 6/2019 đã có đến 113 sử dụng đất nông nghiệp, phân lô, bán nền trái phép.
Cũng theo kết quả khảo sát của HĐND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, để xảy ra tình trạng trên là do công tác quản lý của chính quyền địa phương chưa chặt chẽ và chưa kịp thời, thiếu kiểm tra, giám sát; chưa kiên quyết trong cưỡng chế sai phạm. Một số phường, xã thuộc thị xã Phú Mỹ khi phát hiện sai phạm chỉ cảnh báo bằng hình thức dựng bảng “cảnh báo dự án ma” nhưng không kiểm tra, kiểm soát việc xây dựng trái phép trên đất tại các dự án này. Chỉ đến khi cử tri, dư luận và báo chí phản ánh nóng và HĐND tỉnh khảo sát kiến nghị thì chính quyền địa phương mới có động thái thực hiện cưỡng chế. Nhiều trường hợp chính quyền địa phương phát hiện tổ chức, cá nhân có biểu hiện phân lô, tách thửa để bán đất nền sai quy định nhưng không kiên quyết xử lý ngay từ đầu, để khi đã hoàn thiện công trình mới đến xử lý, làm cho sự việc trở nên khó khăn, phức tạp như "dự án ma" của một công ty địa ốc trên địa bàn thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Bên cạnh những trường hợp thực hiện không phép thì ở một số địa phương, nhiều trường hợp đã được chính quyền địa phương chấp thuận chủ trương đầu tư, đã đầu tư hoàn thành hệ thống hạ tầng kỹ thuật nhưng chưa chuyển mục đích sử dụng đất và cơ quan chức năng chưa thực hiện nghiệm thu công trình. Ngoài ra, còn do một số cá nhân, tổ chức cố tình làm sai quy định của Nhà nước, tự ý làm đường trên đất nông nghiệp thực hiện mục đích phân lô, bán đất nền trái phép để trục lợi.
Tăng cường quản lý, sử dụng đất đai
Theo ông Lê Tuấn Quốc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, nguyên nhân xảy ra tình trạng trên là do sự phát triển "nóng" của thị trường bất động sản, làm nhu cầu giao dịch quyền sử dụng đất tăng đột biến đẩy giá đất tăng nhanh. Để đáp ứng nhu cầu giao dịch, nhiều tổ chức, cá nhân đã lợi dụng quy định cho phép tách thửa đất nông nghiệp để thực hiện phân lô, tách thửa, làm đường giao thông trái phép, sau đó, rao bán đất dưới hình thức các dự án. Bên cạnh đó, một số địa phương còn thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý đất đai và quản lý xây dựng.
Cùng với đó, một số địa phương không báo cáo kịp thời và có phương án xử lý triệt để, dẫn đến không khắc phục kịp thời các sai phạm và nhiều trường hợp tái phạm với quy mô lớn; nhiều tổ chức, cá nhân lợi dụng lý do làm đường nội bộ phục vụ sản xuất nông nghiệp, đầu tư để tổ cức thực hiện sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, làm kho, nhà chứa phục vụ sản xuất nông nghiệp để thi công hạ tầng, làm đường giao thông trái phép trên đất nông nghiệp, trá hình, gây lúng túng cho các cấp chính quyền địa phương trong công tác quản lý.
Ngoài ra, Quyết định số 23/2017 ngày 15/9/2007 của UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũng có một số tồn tại như chưa quy định quy mô diện tích tách thửa phải thực hiện lập dự án đầu tư; chưa quy định yếu tố quy hoạch khi tách thửa đất nông nghiệp đã tạo ra kẽ hở để các tổ chức, cá nhân lợi dụng tách thửa đất nông nghiệp với quy mô lớn. Đồng thời, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở TN&MT, Sở Xây dựng và chính quyền địa phương trong việc quản lý việc tách thửa, sử dụng đất sau khi tách thửa, xây dựng hạ tầng kỹ thuật,… nên địa phương không có căn cứ giải quyết các trường hợp đề nghị hình thành đường giao thông khi tách thửa.
Ông Lê Tuấn Quốc cũng cho biết, trước tình hình diễn biến phức tạp của việc phân lô, bán nền đất nông nghiệp dựa trên "dự án ma"; UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã chỉ đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố và UBND các xã phường, thị trấn nâng cao trách nhiệm người đứng đầu trong quản lý sử dụng đất, quản lý quy hoạch, xây dựng tại địa phương. Cụ thể, Chủ tịch UBND và công chức địa chính - xây dựng của các địa phương chịu trách nhiệm quản lý việc sử dụng đất theo đúng mục đích sử dụng ghi trên giấy chứng nhận sau khi tách thửa.
Đồng thời, rà soát lại toàn bộ trường hợp đã phân lô, tách thửa có hình thành đường giao thông, trường hợp đã tách thửa và phù hợp với quy hoạch là đất ở, thì người sử dụng đất thực hiện thi công hạ tầng kỹ thuật đường giao thông đúng theo quy định sau đó chuyển mục đích sử dụng đất ở trước khi thực hiện các quyền của người sử dụng đất; đối với trường hợp đã tách thửa nhưng chưa phù hợp với quy hoạch thì phải thực hiện quản lý chặt chẽ, không để xảy ra tình trạng sử dụng đất không đúng mục đích; nếu thửa đất đang được sử dụng không đúng mục đích phải có phương pháp vận động hoặc cưỡng chế trả lại hiện trạng ban đầu.
UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũng yêu cầu Sở Xây dựng ban hành hướng dẫn chi tiết việc làm đường, thi công hạ tầng kỹ thuật, kết nối đồng bộ với đường giao thông hiện hữu, nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng đúng quy định. Bên cạnh đó, giao Sở TN&MT tăng cường công tác quản lý đất đai, hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ cho các địa phương, đặc biệt là công tác tách thửa và quản lý sử dụng đất sau khi tách thửa; khẩn trương hoàn chỉnh dự thảo quy định thay thế Quyết định số số 23/2017 ngày 15/9/2007. Trong đó, phân định rõ mục đích việc cho phép tách thửa đất là để phục vụ dân sinh, không phải vì mục đích thương mại.
Đồng thời, việc tách thửa phải đáp ứng đủ các điều kiện như phù hợp quy hoạch, thực hiện đầy đủ thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định. UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu còn giao Sở TN&MT xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất, đo đạc, phân lô, tách thửa tại các địa phương trên toàn tỉnh, trong đó tập trung vào các “điểm nóng” về công tác tách thửa ở các địa phương như: thị xã Phú Mỹ, huyện Long Điền, Châu Đức, Xuyên Mộc…; chấn chỉnh lại toàn bộ hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai, trong đó có công tác nhân sự tham mưu giải quyết hồ sơ đo đạc, trích đo phục vụ tách thửa tại các địa phương.
