Xây dựng nông thôn mới ở Sơn La: Nâng cao chất lượng thực hiện tiêu chí môi trường

Rà soát, hướng dẫn thực hiện tiêu chí môi trường

Hơn 12 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM, đến nay, xây dựng NTM tại Sơn La đã bước vào giai đoạn III. Toàn tỉnh có 59/188 xã đạt chuẩn NTM, 5 xã NTM nâng cao; Thành phố Sơn La hoàn thành xây dựng NTM, huyện Quỳnh Nhai đang phấn đấu đạt chuẩn NTM năm 2025. Bộ mặt nông thôn nhiều địa phương đã khởi sắc toàn diện theo hướng hiện đại, sáng - xanh - sạch - đẹp.

Góp phần cùng các địa phương triển khai thực hiện tiêu chí môi trường, những năm qua, Sở Tài nguyên và Môi trường đã ban hành các văn bản hướng dẫn gồm: Hướng dẫn số 118/HD-STNMT ngày 10/5/2022 thực hiện một số tiêu chí, chỉ tiêu về môi trường thuộc Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM, NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025; Hướng dẫn số 156/HD-STNMT ngày 13/6/2022 thực hiện một số tiêu chí, chỉ tiêu về môi trường thuộc Bộ tiêu chí quốc gia về huyện NTM giai đoạn 2021 - 2025;

Hướng dẫn số 376/HD-STNMT ngày 5/12/2022 thực hiện một số chỉ tiêu về môi trường trong tiêu chí số 14. Cảnh quan không gian và chất lượng môi trường sống thuộc Bộ tiêu chí bản, tiểu khu NTM giai đoạn 2022 - 2025; Hướng dẫn số 122/HD-STNMT ngày 4/5/2023, về việc thực hiện các tiêu chí (1, 2, 3, 4, 5, 8, 9) về cảnh quan và chất lượng môi trường sống đối với Bản, tiểu khu đạt chuẩn NTM kiểu mẫu thuộc Bộ tiêu chí Bản, tiểu khu NTM giai đoạn 2022 - 2025.

Hàng năm, tỉnh đã triển khai xây dựng kế hoạch tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó, đã chủ động đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập huấn về bảo vệ môi trường trong xây dựng NTM cho các đại biểu là cán bộ các sở, ban, ngành; UBND các huyện, thành phố và UBND cấp xã, phường, thị trấn thực thi nhiệm vụ xây dựng NTM.

Trong năm 2023, đã ban hành 37 văn bản hướng dẫn, chỉ đạo, đôn đốc việc thực hiện các tiêu chí về môi trường thuộc Bộ tiêu chí quốc gia NTM giai đoạn 2021 - 2025. Tổ chức kiểm tra, hướng dẫn 4 xã đăng ký đạt chuẩn xã NTM; 3 xã đăng ký đạt chuẩn xã NTM nâng cao năm 2023.

Chỉ đạo các phòng chuyên môn đôn đốc hướng dẫn UBND huyện Quỳnh Nhai tổ chức triển khai, thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí về môi trường; khảo sát, đánh giá đề xuất chủ trương đầu tư 2 dự án xây dựng lĩnh vực môi trường thuộc bộ tiêu chí môi trường của huyện Quỳnh Nhai; phối hợp với Sở Xây dựng, Ban quản lý dự án các công trình dân dụng công nghiệp và Phát triển đô thị làm việc với UBND huyện Quỳnh Nhai để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình đầu tư công trình xử lý nước thải, chất thải rắn trên địa bàn huyện.

Xây dựng các mô hình, phong trào về BVMT

Trên cơ sở hướng dẫn của Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND các huyện, thành phố đã chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường xây dựng kế hoạch, biểu mẫu hướng dẫn từng chỉ tiêu trong tiêu chí môi trường. Phối hợp với các phòng ban, đơn vị liên quan, UBND các xã tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường nông thôn, từng bước thay đổi căn bản nhận thức, thói quen, tập quán của cộng đồng về sự cần thiết phải thực hiện tiêu chí môi trường.

Tiêu chí bảo vệ môi trường đã được đưa vào quy ước, hương ước của bản; gắn với thi đua thực hiện gia đình văn hóa. Bước đầu, hình thành một số mô hình về giữ gìn môi trường sinh thái gắn với du lịch cộng đồng ở thành phố và các huyện Mộc Châu, Vân Hồ, Mai Sơn...

Nhiều mô hình về bảo vệ môi trường được xây dựng, duy trì hiệu quả như: Vệ sinh môi trường đường làng, ngõ xóm, phong trào "Nhà tôi xanh, sạch, đẹp", "xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch" do Hội phụ nữ làm nòng cốt; "Nông dân thu gom, phân loại, xử lý rác thải, chất thải nông thôn thành phân bón tại nguồn", "Nông dân tự quản bảo vệ môi trường" do Hội nông dân làm nòng cốt; Ngày thứ 7 về cơ sở xây dựng NTM của huyện Mai Sơn, Thuận Châu, Phù Yên đưa cán bộ về giúp nhân dân cải tạo, chỉnh trang nhà cửa, vườn tược, thu gom, xử lý rác thải, trồng cây xanh...

Tiếp tục nâng chất lượng môi trường nông thôn

Tuy nhiên, từ năm 2022 đến nay, thực hiện Bộ tiêu chí về xã NTM, NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025, có một số chỉ tiêu, tiêu chí môi trường tăng mức đạt chuẩn so với giai đoạn trước nên nhiều địa phương còn gặp khó khăn trong quá trình triển khai. Chất lượng rà soát, đánh giá kết quả các chỉ tiêu, tiêu chí môi trường tại các xã còn yếu, chưa chính xác, đầy đủ theo hướng dẫn của Sở TN&MT.

Tại một số địa phương, sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương và sự hưởng ứng, tham gia thực hiện của nhân dân còn chưa cao; các xã chưa làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia xây dựng NTM. Cảnh quan môi trường nông thôn chưa được quan tâm đúng mức, còn tình trạng nuôi nhốt gia súc dưới gầm sàn, cơ sở sản xuất kinh doanh thực hiện quy định về bảo vệ môi trường, trồng hoa, cây xanh dọc các tuyến đường giao thông vận tải; vẫn còn tình trạng thu gom, xử lý chất thải rắn chưa đúng theo quy định...

Bên cạnh đó, một số huyện chưa bố trí đầy đủ nguồn kinh phí cho các xã để tổ chức thực hiện việc thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn đúng theo quy định. Các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ tại nhiều xã phần lớn đều có quy mô nhỏ, nằm phân tán, chưa chú trọng đầu tư hệ thống xử lý môi trường.

Riêng tại Quỳnh Nhai, theo nội dung tiêu chí về huyện NTM phải có hệ thống thu gom, xử lý chất thải rắn đảm bảo yêu cầu về môi trường; tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt chôn lấp trực tiếp =50% tổng lượng phát sinh. Song, Quỳnh Nhai chưa có khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt tập trung, đang thu gom về bãi rác tạm tại bản Ái, xã Mường Giàng, xử lý bằng hình thức chôn lấp trực tiếp. Do đó, việc đầu tư khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ tiên tiến với quy mô tập trung đòi hỏi kinh phí đầu tư lớn, thời gian triển khai dài.

Theo lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh, để gỡ vướng cho các địa phương, từ đầu năm đến nay, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tiếp tục đẩy mạnh công tác kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các xã thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí môi trường. Đổi mới, đa dạng hóa công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về bảo vệ môi trường, vận động nhân dân nâng cao vai trò, trách nhiệm giữ gìn vệ sinh môi trường, tạo cảnh quan nông thôn.

Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường cấp huyện, xã. Tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn huyện Quỳnh Nhai đẩy mạnh triển khai công tác bảo vệ môi trường. Tổ chức lễ phát động ra quân hưởng ứng Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn năm 2023 tại huyện Quỳnh Nhai, thu hút đông đảo nhân dân tham gia hưởng ứng...

Thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường đề nghị các địa phương tập trung chỉ đạo duy trì, nâng cao chất lượng tiêu chí môi trường với các xã NTM, NTM nâng cao. Xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện hoàn thành các chỉ tiêu về môi trường theo từng năm để tập trung chỉ đạo, bố trí nguồn lực hỗ trợ, phấn đấu hoàn thành mục tiêu Chương trình xây dựng NTM.

Phân công nhiệm vụ, gắn trách nhiệm cụ thể cho các thành viên Ban Chỉ đạo xây dựng NTM, các tổ chức Hội, đoàn thể của xã phụ trách các bản trực tiếp tuyên truyền, vận động, hướng dẫn nhân dân chỉnh trang cổng ngõ, tường rào, vệ sinh nhà cửa sạch, đẹp, ngăn nắp. Xây dựng, chăm sóc các tuyến đường hoa, cây xanh, tạo cảnh quan môi trường sáng - xanh - sạch - đẹp. Duy trì, nhân rộng các mô hình tự quản về bảo vệ môi trường, thu gom, xử lý rác thải, triển khai phân loại rác tại nguồn...