Báo cáo sơ bộ về tình hình hạn hán, xâm nhập mặn tại Trung Bộ năm 2019, nguy cơ hạn hán, thiếu nước ở ĐBSCL mùa khô năm 2019-2020, ông Hoàng Đức Cường - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV cho biết, thời gian qua khu vực Trung Bộ đã xuất hiện nắng nóng và thiếu hụt lượng mưa trong thời gian dài, mực nước trên một số lưu vực sông đã xuống mức thấp nhất lịch sử, tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn đã diễn ra nghiêm trọng tại một số địa phương ở khu vực Trung Bộ.
Trên lưu vực sông Mê Công, mực nước thượng lưu sông đang ở mức rất thấp, nhiều trạm xuống thấp nhất lịch sử, dự báo định lũ năm 2019 ở đầu nguồn sông Cửu Long ở mức thấp, nguy cơ cao xảy ra tình trạng hạn hán thiếu nước, xâm nhập mặn trong mùa khô năm 2019-2020.
Tổng cục KTTV dự báo, từ nay đến hết tháng 9/2019, lượng dòng chảy trên các sông thuộc khu vực Trung Bộ tăng nhưng vẫn ở mức thiếu hụt so với trung bình nhiều năm phổ biến từ 20-50%. Tình trạng hạn hán, thiếu nước ở Trung Bộ trong các tháng tới được cải thiện và chỉ xảy ra ở một số nơi ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi. Cùng với đó, tình trạng xâm nhập mặn đang giảm dần, riêng khu vực Trung Trung Bộ vẫn tiếp tục diễn ra ở mức cao hơn so với trung bình nhiều năm cùng kỳ nhưng cường đô sẽ giảm hơn so với thời gian qua.
Tuy nhiên, gió mùa tây nam có xu hướng kết thúc sớm trên lưu vực sông Mê Công nên dự kiến đỉnh lũ nằm ở ĐBSCL ở mức thấp (báo động 1), thời gian xuất hiện mực nước đỉnh lũ khả năng xảy ra vào cuối tháng 9, đầu tháng 10/2020. Nguy cơ cao xảy ra tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn vùng cửa sông Nam Bộ trong mùa khô năm 2019-2020.
Với nhận định trên, để phục vụ tốt việc phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn, hạn chế thiệt hạị, trước mắt Tổng cục KTTV tiếp tục tăng cường quan trắc dòng chảy, quan trắc mặn nhằm bổ sung các số liệu dòng chảy, số liệu mặn làm cơ sở cho việc dự báo, cảnh báo hạn hán và xâm nhập mặn tại các tỉnh ven biển khu vực Trung Bộ.
Đồng thời, theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình hạn hán, xâm nhập mặn để ban hành bản tin dự báo, cảnh báo kịp thời phục vụ các Bộ, ngành, địa phương chỉ đạo, điều hành, sản xuất nông nghiệp phù hợp với điều kiện nguồn nước và triển khai các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; đổi mới, nâng cao chất lượng, hình thức, chi tiết hóa và cải tiến bản tin tập trung vào dự báo, cảnh báo tác động thiên tai hạn hán, xâm nhập mặn đến các ngành nghề như nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt...
Bên cạnh đó, phối hợp với Ủy ban sông Mê Công theo dõi chặt chẽ tình hình xả nước từ các hồ chứa ở thượng lưu sông Mê Công; gia tăng đàm phán với các nước thượng nguồn sông Mê Công trong phương thức sử dụng nước, đặc biệt chú trọng việc xây dựng hồ đập, đập thủy điện.
Liên quan đến hồ chứa, tiến hành kiểm kể, đánh giá nguồn nước trữ tại các hồ chứa nước, công trình thủy lợi trên địa bàn, tính toán cân bằng nước làm cơ sở để kịp thời điều chỉnh, bổ sung phương án sử dụng nước, phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn. Chỉ đạo vận hành các hồ chứa thủy điện theo quy định tại quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông, ưu tiên sử dụng nước phục vụ dân sinh, sản xuất nông nghiệp trong trường hợp hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn.
Về những giải pháp lâu dài, Tổng cục KTTV đề xuất bổ sung thêm mạng lưới trạm quan trắc dòng chảy và quan trắc mặn ở Trung Bộ và ĐBSCL, đặc biêt ưu tiên lắp đặt các thiết bị tự động để có số liệu quan trắc kịp thời, đầy đủ. Tập trung phân vùng rủi ro thiên tai, lập bản đồ cảnh báo thiên tai hạn hán, xâm nhập mặn theo Chương trình 705; thực hiện nội dung Xây dựng hệ thống giám sát nguồn nước dự báo, cảnh báo hạn hán và xâm nhập mặn vùng ĐBSCL.
Ngoài ra, nghiên cứu, áp dụng các thành tựu khoa học vào công tác dự báo, cảnh báo hạn hán, xâm nhập mặn: tăng cường nghiên cứu những vấn đề quy mô lớn, quy mô toàn cầu có liên quan và ảnh hưởng trực tiếp đến diễn biến thời tiết và khí hậu Việt Nam; nghiên cứu xây dựng hệ thống phân tích, dự báo, cảnh báo hạn hán, xâm nhập mặn cho vùng Trung Bộ và ĐBSCL; ứng dụng sản phẩm viễn thám giám sát hạn hán, giám sát hoạt động của các hồ chứa xuyên biên giới. Phối hợp với các địa phương điều tra, khảo sát, đo đạc và tập hợp thống nhất cơ sở dữ liệu về rủi ro hạn hán, xâm nhập mặn phục vụ dự báo, cảnh báo.
Tại cuộc họp, đại diện lãnh đạo các đơn vị đã trao đổi, thảo luận và kiến nghị nhiều giải pháp nhằm tăng cường công tác dự báo, cảnh báo và đưa ra giải pháp trước mắt cũng như lâu dài ứng phó với hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn ở Trung Bộ và ĐBSCL.
Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Lê Công Thành nhất trí với những giải pháp ứng phó mà Tổng cục KTTV đưa ra và đề nghị Tổng cục sớm ban hành quy định về theo dõi, cảnh báo các loại hạn khí tượng, hạn thủy văn, đặc biệt là xâm nhập mặn. Trong các quy định này đề rõ tiêu chí, ngưỡng để chỉ đạo công tác quan trắc, cảnh báo; từ đó ra các bản tin thông báo, cảnh báo cho các cấp. Đặc biệt, với hạn mặn phải cảnh báo xa, sớm để các cấp, ngành, địa phương và người dân đề phòng, ứng phó.
Thứ trưởng cũng yêu cầu các đơn vị chuẩn bị các phương án kỹ thuật để bước vào mùa khô năm nay (tháng 12/2019 trở ra) phải có cảnh báo xâm nhập mặn chi tiết, cụ thể nhất. Cùng với đó, xây dựng kế hoạch chi tiết phục vụ ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn năm 2019-2020.
