Đi dọc theo đoạn bờ hữu kênh Bắc Hưng Hải, qua xã Vĩnh Tuy, huyện Bình Giang (Hải Dương). Đoạn kênh chưa đầy 3 km, nhưng có đến vài chục công trình xây dựng trái phép áp sát mái kênh, kè vượt cả ra lòng kênh. Các công trình đủ loại, như: chuồng trại chăn nuôi, nhà ở, nhà xưởng “hoành tráng” và cả nhà trọ, các điểm kinh doanh dịch vụ…
Ông Nguyễn Văn. B, người dân xã Vĩnh Tuy (xin được giấu tên) bức xúc chia sẻ với phóng viên: “Các công trình xây dựng vi phạm kênh Bắc Hưng Hải đã tồn tại nhiều năm, nhưng không hiểu sao chính quyền, cơ quan chức năng không xử lý dứt điểm. Các hộ gia đình ở địa phương và số nơi khác về vượt lấp lên làm nhà ở, nhà xưởng, nhà trọ… gây ảnh hưởng trực tiếp đời sống người dân trên địa bàn, do các xe chở đất đá làm ảnh hưởng đường giao thông, ô nhiễm môi trường. Nay các hộ “vô tư” thoải mái kinh doanh, sinh hoạt, chăn nuôi… không thấy cơ quan chức năng đả động gì. Không những vậy, nhiều hộ dựa vào đó được đà, cắm cọc lấn thêm ra dòng kênh để làm chuống trại, vườn trồng rau. Việc lấn chiếm hành lang kênh, lòng kênh đang làm ảnh hưởng trực tiếp an toàn giao thông đường thủy và dòng chảy”.
Còn theo như, bà Nguyễn Thị. H, cũng là người dân xã Vĩnh Tuy cho biết: “Việc các hộ làm nhà trái phép hành lang bảo vệ kênh Bắc Hưng Hải, đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường. Bởi các hộ gia đình thải nước sinh hoạt, chăn nuôi và vất rác bữa bãi ra kênh, khiến dòng kênh ngày ô nhiễm nghiêm trọng. Các công trình sai phạm khiến người dân bức xúc, nhưng chính quyền không xử lý và ngăn chặn, để các nhà ở kiên cố, xưởng mọc lên. Nhà cửa các nhà xây dựng đều “to đùng, to đoàng” chứ có bé như cái kim đâu, mà các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương không biết, không ngăn cản được” - bà H, bức xúc nói: “Không dừng lại ở việc các công trình trước đây xây dựng trái phép, từ khi nhà thầu xây dựng đường dẫn cầu Sặt mới qua xã, thì tình hình vi phạm ở khu vực kênh Bắc Hưng Hải lại càng nhức nhối, phức tạp hơn. Cho rằng đất trong hành lang bờ kênh Bắc Hưng Hải sát đường lớn sẽ có giá trị cao, nên một số hộ đã tự ý đổ đất cát lấn chiếm khu đất bãi rồi đóng cọc tre, xây tường bao để chia lô, giữ đất”.
Chính vì việc lấn chiếm hành lang kênh, xây dựng các công trình vi phạm đã khiến, mái kênh dốc đứng, mặt bờ kênh sạt nghiêm trọng, bề rộng chỉ còn từ 1,6-1,8 m trong khi thiết kế ban đầu 3 m. Trước nguy cơ có thể xảy ra vỡ bờ kênh, Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải đã phải xử lý sự cố khẩn cấp. Mặc dù vậy, đoạn kênh này vẫn còn dấu hiệu tiếp tục sạt lở.
Trước thực trạng việc vi phạm tràn lan hành lang bảo vệ kênh Bắc Hưng Hải, đoạn qua địa phận xã Vĩnh Tuy và phản ánh của người dân địa phương, phóng viên Báo Điện tử Tài nguyên & Môi trường, đã làm việc với UBND xã Vĩnh Tuy. Đại diện chính quyền xã, ông Vũ Văn Hệ, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Tuy, cho rằng: Việc vi phạm hành lang bờ kênh Bắc Hưng Hải trên địa bàn xã nhiều như vậy (khoảng trên 30 trường hợp) xây dựng nhà ở, chuống trại chăn nuôi, nhà xưởng, nhà trọ… bởi công trình này như “cha chung không ai khóc” vì được giao cho nhiều đơn vị trách nhiệm, quản lý, bào vệ.... Trong đó, nguyên nhân chính dẫn đến việc các hộ có thể xây đựng được các công trình, nằm trong hành lang bảo vệ kênh không phải trách nhiệm của xã, mà là của Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải. Xã chỉ là đơn vị phối hợp, nhưng việc phối hợp với Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải trong thời gian qua không được chặt chẽ, khi có hộ dân mang đổ đất, cát vượt lấp để xây dựng công trình Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải, đã không ngăn chặn kịp thời. Việc xử phạt hành chính các vi phạm này, cũng đều vượt quá thẩm quyền được giao của chính quyền địa phương. Nhiều hộ vi phạm, để các hộ khác “a dua” đến làm theo, còn có nguyên nhân là hệ lụy của việc giao đất trái thẩm quyền của UBND xã Vĩnh Tuy, từ những nhiệm kỳ trước. Trước kia, UBND xã đã ký hợp đồng cho thuê đất thuộc hành lang bảo vệ kênh, với thời hạn 20 năm cho một số hộ dân. Các hộ dựa vào hợp đồng thuê đất để biện hộ cho hành vi sai phạm. Để xử lý triệt để vi phạm, xã phải thanh lý hợp đồng với những hộ thuê đất. Mặc dù vậy, số tiền đền bù hợp đồng cũng như kinh phí giải tỏa công trình vi phạm là rất lớn, xã không có nguồn chi trả. Chính vì vướng mắc này, mà vi phạm xây dựng công trình trong hành lang bờ kênh Bắc Hưng Hải mới khó xử lý, giải quyết. Hiện nay, việc xử lý giải quyết vi phạm hành lang kênh Bắc Hưng Hải trên địa bàn xã, đều vượt thẩm quyền giải quyết của địa phương, mà do chính quyền UBND cấp huyện, nhưng đến nay huyện vẫn chưa đưa ra giải pháp nào cụ thể”.
Khi chúng tôi có đề nghị UBND xã Vĩnh Tuy cung cấp cho hợp đồng UBND xã trước đây cho thuê đất trái thẩm quyền, các văn bản liên quan đến vi phạm hành lang bảo vệ kênh Bắc Hưng Hải, thuộc thẩm quyền xã xử lý, giải quyết; ông Vũ Văn Hệ, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Tuy, cho biết: Hiện các hợp đồng trên ở xã lâu đã thất lạc, nay chỉ còn ở các hộ dân và xã chỉ là cơ quan phối hợp, nên các văn bản xử phạt hành chính, vi phạm và thống kê có bao hộ vi phạm hành lang kênh Bắc Hưng Hải là do Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải quản lý, nên xã không có.
Trước những trả lời của lãnh đạo UBND xã Vĩnh Tuy, dể làm rõ trách nhiệm, thẩm quyền của từng cơ quan, đơn vị trong việc: ngăn chặn, bảo vệ, quản lý… kênh Bắc Hưng Hải, để xảy ra nhiều sai phạm hành lang kênh và biện pháp xử lý, chúng tôi đã đến liên hệ làm việc với lãnh đạo UBND huyện Bình Giang và Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải, nhưng lãnh đạo của 2 đơn vị này đều bận và hẹn lịch sang tuần làm việc...
