Vụ “Đang xác định nguyên nhân cá chết bất thường ở Quỳ Hợp”: “Giật mình” với những thông số vượt quy chuẩn

“Giật mình” với các thông số vượt chuẩn

Trước đó, hình ảnh dòng nước đục ngầu, cá chết trôi bạt đôi bờ dòng suối Bắc thuộc địa phận xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp gây xôn xao, bức xúc trong dư luận quần chúng nhân dân suốt nhiều ngày qua, đã cho thấy tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ở nơi được mệnh danh là “thủ phủ” khoáng sản của Nghệ An.

Sau hơn 2 tuần kiểm tra, ngày 26/7/2024, ông Lê Quang Huy – Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Nghệ An đã ký văn bản số 5136/STNMT-BVMT gửi UBND tỉnh Nghệ An báo cáo về việc xử lý vụ cá chết bất thường tại xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp. Trong đó, nêu rõ kết quả kiểm tra, xác minh và kết luận nguyên nhân dẫn đến vụ việc nêu trên; đồng thời đưa ra kiến nghị để lãnh đạo tỉnh chỉ đạo, xử lý.

Theo đó, Sở TN&MT tỉnh Nghệ An cho biết, ngày 08/7/2024, Sở đã phối hợp với Trung tâm Quan trắc TN&MT Nghệ An để tổ chức lấy mẫu nước thải từ hầm lò của Công ty TNHH Thiếc Hà An đang lưu tại bể lắng trước khi bơm xả thải (vào hang casto) và nước mặt tại điểm khu vực hang casto thải vào đầu nguồn nước suối Bắc, xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp.

Tại thời điểm lấy mẫu, Công ty TNHH Thiếc Hà An không thực hiện việc bơm nước thải từ hầm lò vào xử lý tại các bể lắng hoặc xả thải vào nguồn nước suối Bắc, xã Châu Thành.

Đáng lưu ý, kết quả lấy mẫu cho thấy: Đối với mẫu nước tại bể lắng trước khi bơm xả thải vào hang casto, so sánh với QCVN 40:2011/BTNMT- Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp, cột A (quy định giá trị các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp khi xả thải vào nguồn nước được dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt) cho thấy có 02/16 thông số vượt quy chuẩn (Asen vượt 3,22 lần, Sắt vượt 3,22 lần); 14/16 thông số nằm trong quy chuẩn.

So sánh với QCVN 40:2011/BTNMT, cột B (quy định giá trị các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp khi xả thải vào nguồn nước không dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt) cho thấy có 01/16 thông số vượt quy chuẩn (Asen vượt 1,61 lần); có 15/16 thông số nằm trong quy chuẩn.

Còn đối với mẫu nước mặt tại điểm khu vực hang casto thải ra đầu nguồn nước Suối Bắc, xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, so sánh với QCVN 08:2023/BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt, bảng 1 (Giá trị giới hạn tối đa các thông số ảnh hưởng tới sức khỏe con người) cho thấy: có 5/8 thông số vượt quy chuẩn (Amoni vượt 1,71 lần; Asen vượt 5,4 lần; Cadimi vượt 18,56 lần; Mangan vượt 23,7 lần; Sắt vượt 16,34 lần); 3/8 thông số (Chì, Crom VI, Thủy ngân) nằm trong quy chuẩn.

So sánh với QCVN 08:2023/BTMT, bảng 2 (Giá trị giới hạn các thông số trong nước mặt phục vụ cho việc phân loại chất lượng nước sông, suối, kênh, mương, khe, rạch và bảo vệ môi trường sống dưới nước) cho thấy có 1/7 thông số Ph vượt ngưỡng mức D (nước có chất lượng rất xấu, có thể gây ảnh hưởng tới cá và các sinh vật sống trong môi trường nước do nồng độ oxy hòa tan thấp, nồng độ chất ô nhiễm cao. Nước có thể sử được sử dụng cho các mục đích giao thông thủy và các mục đích khác với yêu cầu nước chất lượng thấp); 2/7 thông số (Ph, COD) vượt ngưỡng mức C (chất lượng nước xấu. Hệ sinh thái trong nước có lượng oxy hòa tan giảm mạnh do chứa một lượng lớn các chất ô nhiễm. Nước không gây mùi khó chịu, có thể được sử dụng cho các mục đích sản xuất công nghiệp sau khi áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp);…

Kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo “nóng”

Dựa vào kết quả kiểm tra nêu trên, Sở TN&MT tỉnh Nghệ An xác định, việc Công ty TNHH Thiếc Hà An bơm nước thải từ hầm lò thải vào hang casto và tự chảy ra ở đầu nguồn Suối Bắc, xã Châu Thành còn bám màu vàng sẫm ở khe và mương thoát nước mưa của doanh nghiệp này là có thật.

Bên cạnh đó, kết quả mẫu nước nêu trên cho thấy, một số thông số vượt quy chuẩn cho phép do Công ty TNHH Thiếc Hà An bơm vào hang casto, chảy ra đầu nguồn suối Bắc, xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, đây là một trong các nguồn làm ô nhiễm nguồn nước mặt ở khe suối tại thời điểm lấy mẫu.

Trên cơ sở kết quả kiểm tra và mẫu chất lượng môi trường, Sở TN&MT đã đề nghị UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu Công ty TNHH Thiếc Hà An phải rà soát, đánh giá nguồn nước thải từ hầm lò để có giải pháp thu gom, xử lý không gây ô nhiễm môi trường. Đồng thời chủ trì, phối hợp với UBND huyện Quỳ Hợp lấy mẫu đánh giá chất lượng nguồn nước mặt tại khu vực suối Bắc để có giải pháp khắc phục cải tạo làm sạch nguồn nước theo quy định.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp này cần phải thực hiện ngay các giải pháp đảm bảo an toàn, không để xảy ra sự cố, nhất là tại các bãi thải quặng đuôi, công trình xử lý nước thải từ quá trình khai thác, chế biến quặng thiếc. Tháo dỡ các đường ống mà Công ty sử dụng để bơm các chất thải vào hang casto (moong khai thác quặng thiếc cũ của Công ty CP Kim Loại màu Nghệ Tĩnh).

Ngoài ra, Công ty TNHH Thiếc Hà An cần sớm hoàn tất hồ sơ thủ tục liên quan của Dự án theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 theo hướng dẫn của Sở TN&MT và chỉ được hoạt động khi có đầy đủ hồ sơ, thủ tục liên quan theo quy định…

Liên quan đến sai phạm của doanh nghiệp này, trước đó, ngày 4/6/2024, UBND huyện Quỳ Hợp đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An số 2981/QĐ-UBND với tổng số tiền là 250 triệu đồng và đình chỉ hoạt động khai thác khoáng sản 4,5 tháng kể từ ngày ký quyết định.

Tiếp đó, ngày 10/7/2024, UBND huyện Quỳ Hợp tiếp tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An tại Quyết định số 3690/QĐ-UBND, với tổng số tiền 70 triệu đồng.

Có thể thấy rằng, Công ty TNHH Thiếc Hà An đã có nhiều vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, thực hiện chưa nghiêm túc những yêu cầu bắt buộc về bảo vệ môi trường trong suốt quá trình hoạt động tại mỏ suối Bắc thời gian qua. Vì vậy, dư luận hiện đang rất chờ đợi vào quyết định của UBND tỉnh Nghệ An với một động thái cứng rắn, đủ sức răn đe đối với đơn vị vi phạm.

Được biết, chỉ tính từ năm 2021 đến tháng 7/2024, Công ty TNHH Thiếc Hà An đã 4 lần bị xử phạt vi phạm hành chính vì những vi phạm tại mỏ thiếc nói trên ở huyện Quỳ Hợp với tổng số tiền phạt 665,6 triệu đồng. Cụ thể, ngày 12/10/2021, UBND tỉnh Nghệ An xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An vì đã thực hiện hành vi chiếm đất rừng sản xuất với diện tích 1,23 ha trên đất rừng sản xuất. Hình thức xử phạt chính có mức phạt 210 triệu đồng; buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm hành chính, với số tiền 24,6 triệu đồng. Tiếp đó, ngày 28/4/2023, UBND huyện Quỳ Hợp cũng phạt Công ty này với tổng số tiền 111 triệu đồng vì hành vi đổ đất, bùn thải sau quá trình tuyển quặng, vượt ra ngoài ranh giới khu vực được thuê đất làm bãi thải với diện tích 1,1 ha. Mới đây nhất, UBND huyện Quỳ Hợp cũng xử phạt Công ty TNHH Thiếc Hà An tổng số tiền 250 triệu đồng vì hàng loạt lỗi vi phạm; đình chỉ hoạt động khai thác khoáng sản 4,5 tháng. Tiếp đó, ngày 10/7/2024, UBND huyện Quỳ Hợp tiếp tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An tại Quyết định số 3690/QĐ-UBND, với tổng số tiền 70 triệu đồng.