Việc tiết giảm các nguồn năng lượng tái tạo trong thời gian qua là không mong muốn

Theo ông Nguyễn Đức Ninh - Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (NLDC) cho biết, dù nguồn phát từ năng lượng tái tạo (NLTT) có bùng nổ với khoảng 20.000MW năm 2021, chiếm tỷ trọng công suất trên 30%, nhưng sản lượng điện phát chỉ chiếm 12% tổng sản lượng. Bên cạnh đó, hàng loạt khó khăn, vướng mắc được NLDC chỉ ra như: dự báo công suất phát điện mặt trời, điện gió có sai số lớn do đặc tính bất ổn định của loại nguồn này, hay phụ tải chênh lệch giữa giờ cao điểm và thấp điểm lớn, hoặc nguồn năng lượng tái tạo được ưu tiên huy động nhưng NLDC vẫn phải đảm bảo vận hành thị trường điện,...Đơn cử như Ninh Thuận, địa phương có tỷ lệ năng lượng tái tạo lớn nhất nước với hàng nghìn MW điện nhưng nhu cầu sử dụng ở địa phương lại rất thấp và bắt buộc phải truyền lên đường dây 500kV để chuyển sang các địa phương khác.

Lũy kế 4 tháng đầu năm, lượng điện năng lượng mặt trời, áp mái cắt giảm khoảng 447,5 triệu kWh, chiếm 13,3%. Dự kiến cả năm 2021 sẽ cắt giảm 1,25 tỷ kWh, chiếm 9% tổng sản lượng năng lượng tái tạo. Công suất cắt nhìn có vẻ nhiều nhưng sản lượng thực tế phát so với tổng công suất của các dự án thì lại rất thấp. Vì vậy, do tính chất bất định của năng lượng tái tạo nên các tổ máy điện truyền thống như than, khí, dầu phải điều chỉnh rất nhiều gây thiệt hại cho các nhà đầu tư. Với một dự án điện than, khí dầu, mỗi lần tắt máy và khởi động lại như vậy chi phí lên tới cả chục tỷ đồng, chưa kể gây ngu cơ hỏng hóc, giảm tuổi thọ máy...

Tổng Giám đốc EVN Trần Đình Nhân (đứng) thông tin về tình hình vận hành hệ thống điện tại buổi làm việc

Theo GS TS Trần Đình Long - Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam, việc các dự án NLTT bùng nổ đang kéo theo những khó khăn về quản lý Nhà nước. Bất cập hiện nay là khi phê duyệt các dự án năng lượng mặt trời, các UBND tỉnh không tham khảo ý kiến của bên bán điện về những khó khăn trong việc vận hành, đấu nối. Cơ quan lập quy hoạch điện là Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) cũng bị đứng ngoài cuộc trong việc phê duyệt dự án. Những điều này dẫn đến quá trình thiếu kiểm soát trong phát triển các dự án năng lượng tái tạo thời gian qua.

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh Hà Đăng Sơn cũng cho rằng, việc bùng nổ các dự án điện mặt trời, điện gió trong thời gian vừa qua chủ yếu xuất phát từ việc các địa phương phê duyệt quá nhiều dự án. Bộ Công Thương và EVN chỉ là đơn vị được cập nhật thông tin về sau khi các dự án được phê duyệt.

Giai đoạn 2019-2020 có sự bùng nổ của NLTT, đã và đang có sự bất đồng bộ trong lưới điện

Về việc một số dự án năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió...) sau khi được xây dựng đã bán giấy phép, chuyển nhượng để kiếm lợi nhuận..., Trưởng ban Ban Pháp chế EVN Nguyễn Minh Khoa cho rằng, các nhà đầu tư dự án điện mặt trời, điện gió, theo quy định Luật Đầu tư, sẽ do UBND cấp tỉnh cấp dự án. Luật quy định, khi địa phương cấp phép dự án, EVN không được phép từ chối mua điện mà chỉ được tham gia phần đàm phán về giá.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Trần Đình Nhân – Tổng Giám đốc EVN cho hay,  thời gian qua, để vận hành hệ thống điện, thị trường điện đảm bảo an toàn, liên tục và kinh tế, EVN luôn tuân thủ các Thông tư, quy định của Nhà nước, các Bộ, ngành, với ưu tiên cao nhất là đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, duy trì sự ổn định của hệ thống điện. Tập đoàn cũng đã nỗ lực điều hành để tổng chi phí sản xuất toàn hệ thống ở mức thấp nhất. 

Tổng Giám đốc EVN cũng khẳng định, việc tiết giảm nguồn năng lượng tái tạo cũng như các loại nguồn khác trong thời gian qua là tình trạng khách quan, không mong muốn. Là doanh nghiệp Nhà nước được giao vai trò trọng yếu trong việc đảm bảo điện cho quốc gia, EVN sẽ nỗ lực tối đa để đảm bảo vận hành hệ thống điện an toàn, tin cậy và liên tục. EVN mong muốn nhận được sự quan tâm, chia sẻ, ủng hộ của các cấp, các ngành, các doanh nghiệp sử dụng điện, các nhà đầu tư, các thành phần kinh tế tham gia vào hoạt động điện lực. Tập đoàn luôn luôn lắng nghe, tiếp thu các ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà báo với tình thần cầu thị để Tập đoàn và các đơn vị thành viên ngày càng thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, Chính phủ giao phó.

Tổng điện năng tiêu thụ năm 2020 là 217 tỷ kWh, tăng 3,42% so với năm trước đó. Tính riêng 4 tháng đầu năm 2021, sản lượng điện thương phẩm cả nước đạt 71 tỷ kWh, tăng 6,74% so với cùng kỳ năm 2020. Lãnh đạo EVN cho hay, đây là mức tăng trưởng thấp so với những năm trước (trung bình 9-10%/năm). Thực tế, nhu cầu điện tăng trưởng thấp do ảnh hưởng của dịch bệnh, nhưng nguồn điện lại tăng đột biến trong 2 năm vừa qua, khi các nhà đầu tư đã hưởng ứng tích cực các cơ chế, chính sách phát triển năng lượng tái tạo của Chính phủ.