Vi phạm tại Dự án nạo vét luồng tàu, thuyền ra vào bến Cồn Trụi: Trách nhiệm thuộc về ai?

Nạo vét luồng lạch hay hủy hoại môi trường?

Mới đây, Báo TN&MT đã nhận được đơn kêu cứu của hàng chục hộ dân sinh sống tại xã đảo Minh Châu, huyện Vân Đồn phản ánh về việc Công ty TNNN Thương mại Tân Lập (gọi tắt Công ty Tân Lập), trụ sở tại xã Hạ Long, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh trong quá trình nạo vét luồng tàu, thuyền ra vào bến Cồn Trụi, xã Minh Châu đã có dấu hiệu lợi dụng hút cát đem đi tiêu thụ, gây hủy hoại môi trường.

Tìm hiểu của PV, ngày 1/12/2009, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có quyết định số 4733/ UBND- GT1 về việc giao dự án nạo vét luồng tầu, thuyền ra vào bến tầu Cồn Trụi, xã Minh Châu, huyện Vân Đồn cho Công ty Tân Lập thực hiện. Mục đích là đảm bảo thuận lợi cho hoạt động vận tải đường thủy, tăng năng lực lưu thông hàng hóa đối với các phương tiện thủy cập bến tầu Cồn Trụi.

Theo phản ánh của các hộ dân sinh sống trên xã đảo Minh Châu, thời gian trước, có thời điểm hàng chục sà lan cơ lớn xuất hiện và ngày đêm tiến hành hút cát tại bãi biển tự nhiên, gây ô nhiễm môi trường sống của các loài hải sản, nhất là loài đặc sản sá sùng của xã đảo Minh Châu.

Đỉnh điểm của sự việc, vào những ngày đầu tháng 5 năm 2015, Công ty TNHH Quan Minh (gọi tắt Công ty Quan Minh) đã huy động 31 tàu, sà lan rầm rộ hút cát cả ngày lẫn đêm tại khu vực thuộc dự án nạo vét luồng tầu, thuyền ra vào bến cập tầu Cồn Trụi do Công ty Tân Lập làm chủ đầu tư. Cực chẳng đã, người dân đã trực tiếp đến phản ánh tình trạng trên tới UBND xã Minh Châu, nhưng sự việc không được giải quyết dứt điểm.

Trước sự việc trên, UBND huyện Vân Đồn đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để làm rõ quá trình thực hiện dự án nói trên của Công ty Tân Lập.

Cụ thể, tại văn bản số 59, ngày 7/5/2015 của UBND huyện Vân Đồn báo cáo về tình hình nạo vét luồng tầu, thuyền ra vào bến cập tầu Cồn Trụi, xã Minh Châu do Công ty Tân Lập làm chủ đầu tư, đã hé lộ nhiều vi phạm của doanh nghiệp này. Cụ thể, qua kiểm tra, rà soát của cơ quan chức năng huyện Vân Đồn, Công ty Tân Lập còn thiếu hàng loạt các hồ sơ, thủ tục như: Giấy chứng nhận đầu tư dự án, Hợp đồng nạo vét luồng dự án (giữa Sở GTVT Quảng Ninh với Công ty Tân Lập); Hợp đồng với đơn vị tư vấn giám sát; Chưa thông báo thời gian thi công, thiết bị và nhân lực đến cơ quan chức năng; Biên bản bàn giao bằng mốc giới giữa Sở GTVT với chủ đầu tư; Chưa cắm mốc giới, phao tiêu biển báo tại thực địa...

Trước thực trạng này, UBND huyện Vân Đồn đã đề nghị UBND tỉnh Quảng Ninh xem xét, điều chỉnh quy mô của dự án nạo vét luồng lạch để giảm thiểu tối đa ảnh hưởng của dự án đến khu vực khai thác thủy sản của người dân xã đảo, cũng như xem xét, tạm dừng hoạt động hút cát của Công ty Quan Minh tại khu vực Cồn Trụi. Hơn 1 năm sau, UBND tỉnh Quảng Ninh ra quyết định tạm đình chỉ thi công, tận thu cát từ tháng 6/2016.

Sau một thời gian “im ắng”, gần đây, lại xuất hiện hàng chục sà lan cỡ lớn trang bị vòi hút cát “quần thảo” ngày đêm tại khu vực bãi Sá Sùng là nguồn sinh kế bao đời nay của người dân xã đảo Minh Châu.

Chị Nguyễn Thị Châu, ở thôn Nam Hải, xã Minh Châu bức xúc, từ khi dự án nạo vét luồng tầu thuyền vào bến Cồn Trụi, người dân trên đảo không khỏi lo lắng, bởi ngày nào cũng có hàng chục, tàu, sà lan cỡ lớn vào hút cát, thậm chí hút cả vào khu vực bãi Sá Sùng đã được tỉnh quy hoạch, bảo vệ. Nếu cứ đà này, chẳng bao lâu, những bãi sá sùng sẽ không còn, người dân chúng tôi không biết dựa vào đâu để kiếm sống.

Ngay tại bãi Sá Sùng của xã đảo Minh Châu, chị Trần Thị Hồng, thôn Ninh Hải chia sẻ, dù tàu hút cát có cách xa bãi sá sùng, nhưng khi thủy triều lên xuống, cát từ bãi bồi trôi xuống các luồng, lạch, lớp bùn mặt bị sục lên đục ngầu, trùm lên các bãi biển khiến sá sùng, ngao, ốc bị chết hàng loạt. Trước đây mỗi buổi đi biển đào sá sùng kiếm được 500 đến 700 trăm nghìn, nhưng giờ đi từ sáng đến trưa chỉ đào được vài lạng sá sùng, bán đi đưa được 100 nghìn.

Cực chẳng đã, người dân xã đảo Minh Châu lại “ôm đơn” đi gõ cửa các cấp chính quyền về việc nạo vét luồng lạch của Công ty Tân Lập gây ô nhiễm môi trường, hủy hoại các loài thủy sản nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết.

Dang dở 10 năm một dự án

Dù được giao làm chủ đầu tư triển khai dự án nạo vét luồng vào bến Cồn Trụi từ đầu năm 2010, với thời gian hoạt động 5 năm, nhưng Công ty Tân Lập triển khai như kiểu “làm cho có”.

Theo đó, tại Giấy chứng nhận đầu tư của Ban Quản lý khu kinh tế Quảng Ninh cấp ngày 25/5/2015 cho Công ty Tân Lập làm chủ đầu tư thực hiện dự án nạo vét luồng ra vào bến cập tầu Cồn Trụi, xã Minh Châu, huyện Vân Đồn. Dự án có tổng diện tích nạo vét 265ha, chiều dài luồng 3,361km, chiều rộng đáy luồng từ 400m đến 1.200m, dự kiến số lượng nạo vét hơn 8,2 triệu m3, tổng số vốn đầu tư thực hiện dự án trên 210 tỷ đồng. Dự án chia làm 2 giai đoạn, giai đoạn 1 (từ năm 2010 đến 2015): Xây dựng nhà xưởng, mua sắm, lắp đặt máy thiết bị; giai đoạn 2 (từ năm 2015 đến hết năm 2028).

Được giao thực hiện dự án từ năm 2010, nhưng sau 5 năm triển khai dự án, Công ty Tân Lập vẫn mải mê xây dựng cơ bản mà “quên” không hoàn thiện hàng loạt các thủ tục hồ sơ pháp lý liên quan đến dự án thể hiện tại báo cáo số 59 của UBND huyện Vân Đồn như đã nói ở trên. Vì vậy, người dân xã đảo Minh Châu và dư luận đặt câu hỏi về công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, trách nhiệm của các cấp chính quyền và các sở, ngành chức năng tỉnh Quảng Ninh ở đâu đối với những vi phạm của Công ty Tân Lập.

Theo Giấy chứng nhận của Ban Quản lý khu kinh tế Quảng Ninh, Công ty Tân Lập sẽ kết thúc dự án giai đoạn 2 đến hết năm 2018. Với những vi phạm nghiêm trọng như trên, nhưng UBND tỉnh Quảng Ninh vẫn tiếp tục đồng ý cho Công ty Tân Lập tiếp tục thực hiện dự án đến hết ngày 30/6/2020, tại văn bản số 9568, ngày 18/12/2018.

Những tưởng sau khi được gia hạn, Công ty Tân Lập sẽ khẩn trương huy động máy móc, nhân lực hoàn thành dự án nạo vét luồng ra vào bến tầu Cồn Trụi, xã Minh Châu như đúng cam kết. Tuy nhiên, một lần nữa Công ty Tân Lập lại lỡ hẹn và tiếp tục xin gia hạn thời gian thực hiện dự án.

Lý giải việc liên tiếp xin gia hạn, tại văn bản số 16, ngày 21/9/2020, Công ty Tân Lập báo cáo quá trình triển khai dự án gặp một số khó khăn, vướng mắc nên bị gián đoạn trong thời gian khoảng 45 tháng. Vì vậy, Công ty Tân Lập đề nghị UBND tỉnh Quảng Ninh xem xét tiếp tục gia hạn thời gian thực hiện dự án đến hết năm 2023.

Ngay sau đó, ngày 8/10/2020 của Ban Quản lý Khu kinh tế Vân Đồn có công văn số 406 gửi UBND tỉnh Quảng Ninh về việc xem xét gia hạn thời gian thực hiện dự án nạo vét tuyến, luồng thủy nội địa trên địa bàn huyện Vân Đồn, trong đó có dự án của Công ty Tân Lập và Công ty Quan Minh.

Cũng tại báo cáo 406, Ban Quản lý khu kinh tế Vân Đồn và liên ngành gồm: Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Ninh, Sở TN&MT, UBND huyện Vân Đồn...đều “nhất trí cao” đề nghị UBND tỉnh Quảng Ninh tiếp tục gia hạn thực hiện Dự án nạo vét luồng ra vào bến cập tầu Cồn Trụi, xã Minh Châu, huyện Vân Đồn đến hết năm 2021.

Nghe tin Công ty Tân Lập tiếp tục được gia hạn thực hiện dự án, nhiều người dân xã đảo Minh Châu đặt câu hỏi: Trước khi các sở, ngành, địa phương có văn bản đề nghị tiếp tục gia hạn cho doanh nghiệp đã xem kỹ nội dung trong văn bản số 16 ngày 21/9/2020, của Công ty Tân Lập hay chưa?. Bởi tại văn bản số 16 thể hiện “tiến độ triển khai thực hiện dự án đạt khoảng 9% khối lượng so với hồ sơ thiết kế được duyệt, các luồng tuyến khan cạn, không đảm bảo giao thông của các phương tiện thủy ra vào bến cập tàu Cồn Trụi”

Như vậy là sau 10 năm triển khai dự án, nhiều lần xin gia hạn, nhưng đến nay, Công ty Tân Lập mới thực hiện được 9% khối lượng công việc (chưa được 1/10 tổng khối lượng nạo vét theo hồ sơ thiết kế- PV). 

Chị Nguyễn Thị Châu bức xúc, một dự án nạo vét kéo dài cả chục năm mà đến nay vẫn dang dở, luồng lạch vẫn cạn trơ, khiến tàu thuyền không thể ra vào bến Cồn Trụi mỗi khi thủy triều xuống. Trong khi hằng ngày, các sà lan vẫn hút cát ầm ầm đem đi tiêu thụ, bãi triều ô nhiễm, thủy sản cạn kiệt, người dân kiến nghị nhiều năm nhưng vẫn chưa được xem xét, giải quyết thỏa đáng.

Trao đổi PV Báo TN&MT qua điện thoại về vụ việc trên, Chủ tịch UBND huyện Vân Đồn, Vũ Đức Hưởng trả lời “Sẽ cho kiểm tra nội dung sự việc, giao Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện làm việc với PV”.

Ngày 20/4/2022, PV có buổi làm với Trưởng Phòng TN&MT huyện Vân Đồn, ông Đặng Tiến Sĩ cho biết “Những năm qua có hoạt động nạo vét luồng lạch tại khu Cồn Trụi, người dân xã đảo Minh Châu có đơn kiến nghị về việc hút cát gây ô nhiễm môi trường. Huyện cũng đã lập đoàn liên ngành kiểm tra sự việc trên. Phòng sẽ cung cấp tài liệu sau”.

Tuy nhiên, đến nay đã gần một tuần trôi qua trong im lặng, PV vẫn chưa nhận được hồi âm, cũng như các tài liệu của Phòng TN&MT huyện Vân Đồn.

                  Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục thông tin