Vận hành đồng bộ, nhịp nhàng các 'mảnh ghép' của 'bức tranh' năng lượng quốc gia

Đưa ra "bức tranh năng lượng" đầy đủ

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh năng lượng như "huyết mạch" của nền kinh tế. Tuy nhiên, Quy hoạch đã chậm 2 năm so với lộ trình và xuất hiện một số vấn đề rất mới cần cập nhật, bổ sung như: Cam kết giảm phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 (net zero), chuyển đổi năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo, đánh thuế carbon đối với sản phẩm sản xuất bằng năng lượng hóa thạch…

"Chúng ta cần có chính sách phù hợp về năng lượng khi các nguồn năng lượng truyền thống đã bắt đầu cạn kiệt, nhiều quốc gia đang tích cực chuyển đổi từ năng lượng hoá thạch sang năng lượng tái tạo", Phó Thủ tướng đặt vấn đề.

Phó Thủ tướng đề nghị các thành viên Hội đồng, ủy viên phản biện, đại diện một số địa phương bám sát thực tiễn, cơ sở khoa học để đưa ra những ý kiến chuyên môn để tích hợp, gắn kết, bao quát các "mảnh ghép" là quy hoạch phân ngành năng lượng như điện, than, dầu, khí… Từ đó, đưa ra "bức tranh năng lượng" đầy đủ trong mối quan hệ hết sức chặt chẽ với nhau, giúp Chính phủ có thể chỉ đạo, điều hành hiệu quả trong lĩnh vực năng lượng.

"Quy hoạch không chỉ tiếp cận thời điểm hiện tại mà cần dựa trên những cơ sở khoa học để ứng phó được với sự thay đổi, biến động trong tương lai, "động và mở" phù hợp theo từng thời điểm, chuyển động cùng xu thế năng lượng trên thế giới", Phó Thủ tướng nói.

Hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tổng thể

Theo báo cáo của đơn vị tư vấn, dự thảo Quy hoạch đặt mục tiêu cung cấp đủ nhu cầu năng lượng trong nước, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm trong giai đoạn 2021-2030, khoảng 6,5%-7,5% trong giai đoạn 2050. 

Tỉ trọng năng lượng tái tạo trong tổng năng lượng sơ cấp chiếm 15% - 20% vào năm 2030 và định hướng khoảng 80% - 85% năm 2050.

Việt Nam sẽ phát triển ngành công nghiệp năng lượng độc lập, tự chủ; hình thành hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tổng thể dựa trên năng lượng tái tạo, năng lượng mới; phấn đấu đến năm 2030 hình thành và phát triển một số trung tâm năng lượng sạch. Quy mô sản xuất Hydro xanh khoảng 100.000-200.000 tấn/ năm, định hướng đến 2050 khoảng 10 triệu - 20 triệu tấn/năm.

Các chuyên gia cho rằng dự thảo Quy hoạch bám sát mục tiêu, kịch bản tăng trưởng. Phương pháp tiếp cận và lập Quy hoạch theo hướng "động và mở" có thể ứng phó được với biến động khó lường của các nguồn cung năng lượng đầu vào cũng như sự phát triển nhanh chóng của công nghệ năng lượng.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Văn Tùng đề nghị Quy hoạch bổ sung nội dung nghiên cứu, chuyển giao các công nghệ năng lượng mới, xử lý môi trường khi triển khai các dự án năng lượng tái tạo, xây dựng cơ sở dữ liệu năng lượng dựa trên công nghệ số, chuyển đổi số, hình thành hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn mới trong lĩnh vực năng lượng…

Lãnh đạo các tỉnh Quảng Ngãi, Thái Bình, Thanh Hóa mong muốn Quy hoạch sớm được thực hiện, đáp ứng nhanh nhất nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cho các hoạt động kinh tế, xã hội trên địa bàn.

Một số ý kiến cũng đề nghị, trong thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tăng cường điều tra cơ bản để phục vụ chuyển đổi năng lượng như nguồn năng lượng tái tạo, lưu trữ carbon…

Vận hành nhịp nhàng, đồng bộ giữa các phân ngành năng lượng

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng đánh giá dự thảo Quy hoạch đã bám sát nhiệm vụ, tiếp cận, cập nhật phương pháp luận xây dựng, các quy hoạch phân ngành năng lượng như Quy hoạch Điện VIII. Đơn vị tư vấn, Bộ Công Thương tiếp thu đầy đủ các ý kiến của ủy viên phản biện, thành viên Hội đồng, hoàn thiện thêm một số vấn đề, nội dung trong dự thảo Quy hoạch.

Phó Thủ tướng yêu cầu, đơn vị tư vấn, Bộ Công Thương đánh giá sâu sát, cụ thể hơn nữa việc thực hiện các quy hoạch trong lĩnh vực năng lượng trong 10 năm qua, lưu ý việc bảo đảm cân đối an ninh năng lượng trong bối cảnh bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, cũng như biến động nguồn cung năng lượng do cuộc xung đột Nga-Ukraine… 

Từ đó tìm ra nguyên nhân khách quan, chủ quan, rút ra bài học, kinh nghiệm; đồng thời cập nhật số liệu, tình hình hiện tại như cam kết net zero, xu thế chuyển đổi năng lượng, để dự báo cho tương lai.

Phó Thủ tướng cho rằng, Quy hoạch cần có một số quan điểm mới, nhiệm vụ quan trọng trong việc xác định mối quan hệ, cơ chế điều phối nhịp nhàng, đồng bộ giữa các phân ngành năng lượng (than, dầu khí, điện lực, năng lượng tái tạo...); thống nhất với các quy hoạch khác như quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch không gian biển...

"Quy hoạch phải thể hiện tư duy nhất quán, thực hiện đúng những cam kết của Việt Nam về net zero, Thỏa thuận chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) hay các quy hoạch phân ngành năng lượng, điển hình là Quy hoạch điện VIII đã được phê duyệt. Đồng thời có những giải pháp để tận dụng các nguồn tài nguyên, năng lượng hóa thạch (than, dầu, khí đốt) có hiệu quả kinh tế cao nhất", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Tiềm năng là vô tận nhưng dự án phải cụ thể

Đồng tình hướng tiếp cận "động và mở" của Quy hoạch, Phó Thủ tướng nhấn mạnh tư duy này không chỉ thể hiện trong chuyển dịch nguồn năng lượng, mà cả cách thức bảo đảm an ninh năng lượng, dựa trên tiềm năng, tính khả thi của công nghệ, hiệu quả kinh tế của từng phân ngành năng lượng.

Phó Thủ tướng giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp rà soát, lập danh mục những dự án năng lượng trọng điểm đang triển khai; danh mục những dự án tiềm năng; xây dựng bộ tiêu chí về công nghệ, hiệu quả kinh tế… để lựa chọn các dự án năng lượng mới hoặc chuyển đổi.

 "Tiềm năng các nguồn năng lượng là vô tận nhưng dự án phải cụ thể", Phó Thủ tướng lưu ý.

Quy hoạch cần bổ sung nội dung đầu tư cho công tác nghiên cứu các giải pháp khoa học, công nghệ để chuyển đổi các dạng năng lượng sơ cấp hóa thạch (than, dầu, khí đốt) sang dạng năng lượng sơ cấp mới (hydro xanh, amoniac xanh); phát triển các nguồn năng lượng mới như điện hạt nhân, địa nhiệt, năng lượng sóng biển – thuỷ triều, nhiệt mặt trời… có thể khai thác trong tương lai./.