Xã hội

Trường học sinh thái - nơi ươm mầm những "hạt giống xanh"

Hoàng Hiền • 31/12/2024 - 13:56

(TN&MT) - Trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là nơi hình thành nhân cách, ý thức và trách nhiệm của thế hệ trẻ, trong đó có trách nhiệm đối với môi trường.

Trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là nơi hình thành nhân cách, ý thức và trách nhiệm của thế hệ trẻ, trong đó có trách nhiệm đối với môi trường. Không chỉ bảo vệ môi trường hôm nay bằng những hành động thiết thực, các em học sinh từ những Trường học sinh thái còn như những "hạt giống xanh" lan tỏa phong cách sống, học tập và sinh hoạt bền vững, giảm thiểu phát thải, góp phần bảo vệ tương lai bền vững.

Trái đất đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có về môi trường. Biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí, nước và đất đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Trong bối cảnh đó, giáo dục môi trường tại các trường học được xem là một trong những giải pháp quan trọng và bền vững.

Xác định được tầm quan trọng của việc giáo dục các em học sinh có ý thức bảo vệ môi trường, các trường học đang ngày càng chú trọng đến việc xây dựng môi trường học tập xanh. Xây dựng và áp dụng mô hình trường học xanh hay trường học sinh thái đang được nỗ lực thực hiện ở nhiều nước trên thế giới và ngay trong khu vực các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam.

Trường học sinh thái ASEAN là những ngôi trường tiên phong trong việc áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường do ASEAN đưa ra. Các ngôi trường này không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là những mô hình giáo dục xanh, khuyến khích học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường. Song song với thực hành về sống xanh, các em học sinh tại những ngôi trường sinh thái sẽ được tham gia các hoạt động giáo dục truyền thông vì môi trường cùng cơ chế khuyến khích các sáng kiến của học sinh, trường học và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong lĩnh vực môi trường.

Việc xây dựng và phát triển các trường học sinh thái có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần hình thành một thế hệ trẻ có ý thức bảo vệ môi trường, từ đó xây dựng một xã hội bền vững.

Nhằm mục đích công nhận những trường học thực hành tốt nhất trong Chương trình Trường học xanh và khuyến khích sự tham gia của các trường học khác thực hiện các sáng kiến xanh, Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN (ASEAN Eco-schools Award) được ra đời. Giải thưởng là một trong các hoạt động thuộc khuôn khổ Tổ chức các quan chức cấp cao Môi trường ASEAN (ASOEN), giao cho từng quốc gia tổ chức và sẽ được vinh danh tại sự kiện bên lề nhân dịp Hội nghị ASOEN hoặc Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN diễn ra.

Giải thưởng Trường học Sinh thái ASEAN là một sáng kiến vô cùng ý nghĩa, nhằm tôn vinh những nỗ lực của các trường học trong việc xây dựng môi trường học tập xanh, sạch, đẹp và bền vững.

Không chỉ tạo động lực để các trường học khác học hỏi và làm theo, góp phần lan tỏa phong trào xây dựng trường học xanh trên toàn quốc, Giải thưởng còn giúp kết nối các trường học với nhau, tạo thành một cộng đồng cùng chung tay bảo vệ môi trường.

Tại Việt Nam, tính đến năm 2023, đã có 8 trường học được vinh danh là Trường học Sinh thái ASEAN. Đây là một con số đáng ghi nhận, chứng tỏ sự nỗ lực không ngừng của các trường học trong việc xây dựng môi trường học tập xanh, sạch, đẹp và bền vững.

Năm 2024, nhằm phát hiện và chia sẻ kinh nghiệm nhiều mô hình trường học sinh thái tiên tiến, góp phần lan tỏa phong cách sống xanh, học tập xanh, giảm thiểu phát thải và bảo vệ môi trường, Bộ TN&MT đã phát động Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2024.

Việc tổ chức Giải thưởng Trường học sinh thái Việt Nam 2024 nhằm đảm bảo cam kết quốc gia với ASEAN và tạo động lực quan trọng thúc đẩy việc thực hiện mô hình trường học sinh thái, trường học xanh tại Việt Nam. Đồng thời đặt nền móng cho các hoạt động giáo dục môi trường tại các trường học trên cả nước; là cơ sở tiến cử các trường đạt giải của Việt Nam tham dự Sự kiện vinh danh tại Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN (năm 2025 được tổ chức tại Malaysia).

Qua đó, hệ thống giải thưởng năm 2024 được mở rộng dành cho tất cả các cấp Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông trên toàn quốc. Kết quả, đã có 49 trường học được nhận giải Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2024.

Phát biểu tại Lễ trao Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2024, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết, việc tổ chức Giải thưởng tại Việt Nam không chỉ thể hiện cam kết quốc gia với ASEAN mà còn đóng góp tích cực vào việc phát triển mô hình trường học sinh thái, trường học xanh tại nước ta.

"Đây là cơ hội để hiện thực hóa mục tiêu, tầm nhìn về tương lai bền vững của đất nước thông qua xây dựng nền giáo dục xanh, trong đó, mỗi trường học, mỗi thầy, cô giáo và mỗi học sinh là những sứ giả xanh lan tỏa ý nghĩa của môi trường sống xanh, sạch, bền vững trong toàn xã hội. Từng hành động nhỏ như tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu rác thải, trồng thêm cây xanh... sẽ cộng hưởng để tạo nên những thay đổi quan trọng cho tương lai". - Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.

Phong trào xây dựng trường học sinh thái tại Việt Nam đang ngày càng phát triển mạnh mẽ. Các trường học đạt giải Trường học sinh thái ASEAN và Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2024 là một minh chứng rõ ràng cho sự nỗ lực không ngừng của các nhà giáo, học sinh và cộng đồng. Thành công của các Trường học sinh thái đã chứng minh việc xây dựng một môi trường học tập xanh, sạch, đẹp là hoàn toàn khả thi, đồng thời là một trong những giải pháp quan trọng và mang tính dài lâu. Đây không chỉ là thành quả của hiện tại mà còn là nền tảng vững chắc cho một tương lai xanh.

Trong thời đại công nghiệp hóa hiện đại hóa, vấn đề môi trường ngày càng trở nên cấp bách. Trước thực trạng ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng cần thiết. Do đó, trường học - ngôi nhà thứ hai của các em học sinh - chính là nơi lý tưởng để gieo những "tư duy xanh", từ đó gặt được những "hành động xanh".

Là 1 trong 3 trường đoạt giải Nhất Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2024, Trường THCS Genesis Hà Nội đã thực hiện nhiều phong trào, hoạt động để hướng các em học sinh đến lối sống xanh.

Không chỉ là những bài học lý thuyết khô khan, để hình thành được "tư duy xanh", các em học sinh luôn được tham gia vào các hoạt động thực tế. Các em được giáo dục từ những hành động nhỏ nhất như tắt đèn khi không sử dụng, chăm sóc cây cối, giữ sạch môi trường xung quanh, thậm chí là biến hóa những loại phế phẩm tưởng chừng không còn sử dụng được thành những món đồ xinh xắn...

Với mục tiêu nâng cao nhận thức của học sinh về các vấn đề môi trường, đồng thời tập trung phát triển kỹ năng nghiên cứu, làm việc nhóm hiệu quả, dự án "Lối sống xanh, hành động xanh" của các em học sinh khối trung học cơ sở đã lan tỏa thông điệp "Hãy kiên định với lối sống xanh".

Từ những sản phẩm thủ công mộc mạc nhưng thân thiện với thiên nhiên, các em học sinh tham gia dự án đã góp phần thay đổi thói quen sử dụng sản phẩm tiêu dùng của chính bố mẹ, người thân trong gia đình. Dự án đã mở ra một cánh cửa về lối sống Xanh với tâm thế vững vàng của các em học sinh tham gia dự án.

Bên cạnh việc chế tạo các sản phẩm thủ công, các em học sinh được giáo dục và tuân thủ mô hình phân loại rác, bởi đây là tiền đề để thực hiện thành công men vi sinh - một hoạt động tái tuần hoàn rác hữu cơ thành nguồn dinh dưỡng tự nhiên cho cây trồng thuộc dự án "Cải tạo vườn trường sinh thái đô thị" được thực hiện bởi Câu lạc bộ làm vườn của Trường.

Không dừng lại tại đó, hằng năm, Nhà trường còn tổ chức các cuộc thi về sáng kiến xanh để khuyến khích các em sáng tạo các ý tưởng, mô hình, giải pháp xanh, đồng thời giúp nâng cao nhận thức và tạo điều kiện để các em học sinh có thể ứng dụng các sáng kiến đó nhằm cải tạo môi trường, làm đẹp cảnh quan. Từ các cuộc thi, đã có nhiều sáng kiến xanh được phát minh như: những ý tưởng tái chế từ đồ nhựa, túi ni lông, địu em bé tích hợp chức năng thoát hiểm, sản phẩm nước rửa sinh học, máy chiếu phim 3D,... Mỗi ý tưởng đều chứa đựng ý nghĩa thiết thực, gửi gắm nhiều thông điệp truyền cảm hứng, mang tính giáo dục cao về lối sống xanh, thân thiện môi trường.

Chia sẻ về những hoạt động xanh của trường, thầy Phan Anh - Hiệu trưởng trường THCS Genesis cho biết, Trường luôn chú trọng lồng ghép các hoạt động về môi trường trong các giờ giảng dạy. Đặc biệt, năm qua, Trường đã triển khai dạy học tích hợp liên môn trên Vườn trường sinh thái. Việc này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra cơ hội học tập bền vững mà còn mở ra một không gian sáng tạo, thúc đẩy sự tò mò và khám phá của học sinh. Các môn học đều được thực tế hóa và gắn liền với Vườn, chẳng hạn như đối với môn Toán, các em sẽ được học tính toán khoảng cách, số cây trồng tối ưu, đo đạc diện tích sân, tính lượng nước cần thiết cho từng loại cây...; đối với môn Văn hoặc Nghệ thuật, các em sẽ lấy cảm hứng từ thiên nhiên để sáng tạo nội dung, làm nên tác phẩm của mình...

"Các thầy cô luôn cố gắng để các em được sống trong môi trường mà mỗi hành động đều phải tư duy, suy nghĩ làm cách nào để có thể xanh hơn, thân thiện hơn với môi trường và biến suy nghĩ đó thành hành động cụ thể. Bởi để có lối sống xanh thật sự, các em không phải chỉ học, mà phải thực hành xanh hằng ngày." - Thầy Phan Anh chia sẻ.

Với phương châm giáo dục ưu tiên khơi dậy và hun đúc cho mỗi ý tưởng sáng tạo, mỗi khả năng tiềm ẩn của các em, các thầy cô giáo trường THPT Nguyễn Huệ, TP. Yên Bái - 1 trong 9 trường THPT đoạt giải Nhì Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2024 - luôn nỗ lực để trở thành những tấm gương sáng cho các em học sinh noi theo. Không chỉ trong học tập và sinh hoạt trên trường, các thầy cô còn lan tỏa lối sống xanh đến với các em học sinh của mình.

Nhà trường luôn khuyến khích các thầy cô sáng tạo, phát động các dự án xanh xoay quanh vấn đề bảo vệ môi trường. Những dự án điển hình như: Thu gom và xử lý pin đã qua sử dụng của cô giáo Nguyễn Thị Thúy Hà; dự án tái chế giấy đã qua sử dụng của cô giáo Bùi Thị Hoa; dự án chế tạo vật liệu gạch siêu nhẹ và chế tạo vật liệu bao bì từ cây dọc mùng của tập thể thầy trò Trường...

Các dự án này đều được gửi tham dự các kì thi khoa học kĩ thuật và đạt được thành tích tốt. Nhằm phát huy tối đa khả năng của các em học sinh, Trường luôn quan tâm giáo dục toàn diện. Trong đó, kết hợp giáo dục kiến thức chuẩn với coi trọng giáo dục đạo đức, rèn luyện kĩ năng thực hành, kĩ năng sống, tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu...

Trường đã tổ chức nhiều buổi tuyên truyền, phát động thi đua bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng... lồng ghép, tích hợp trong các giờ học Địa lý, Công nghệ, Vật lý, Sinh học, giáo dục công dân... Qua đó, giúp học sinh hiểu về tác hại của ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, tác hại của rác thải nhựa, dần hình thành thói quen bảo vệ môi trường cho học sinh trong trường.

Trong các năm học, phong trào xây dựng "trường học xanh" của trường đã tạo được sức lan tỏa tới các lớp và nhận được sự hưởng ứng tích cực của các thầy giáo, cô giáo và các em học sinh. Sau các giờ học, nhà trường có các buổi chăm sóc vườn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, tưới cây, phân loại rác và thu gom rác về đúng nơi quy định.

Cô Nguyễn Thị Thu - Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Huệ, TP. Yên Bái cho biết, một trong những hoạt động giáo dục được nhà trường quan tâm đó chính là tổ chức các buổi học trải nghiệm thực tế cho học sinh như: Thăm quan nhà máy thủy điện Thác Bà; trải nghiệm vườn rau tại xã Tuy Lộc, TP. Yên Bái; thăm các khu trồng cây, trồng hoa lan công nghệ cao của tỉnh Yên Bái... Những chuyến tham quan trải nghiệm giúp các em học sinh được mở mang hiểu biết thực tế, thêm yêu những không gian xanh, yêu thiên nhiên và biết tham gia việc trồng và chăm sóc cây xanh.

"Mỗi giáo viên chúng tôi luôn ý thức phải sống xanh, thực hành xanh để bảo vệ môi trường sống xung quanh, đặc biệt là tại trường học. Tôi cho rằng, để các em học sinh sống xanh thì chính các thầy cô phải là những tấm gương để các em noi theo. Có như vậy, sống xanh mới ăn sâu vào từng nếp nghĩ, trở thành lối sống bền vững của cả thầy và trò trường THPT Nguyễn Huệ". - cô Nguyễn Thị Thu chia sẻ.